↧
25η Μαρτίου...
↧
Με τον φακό του Γιώργου Ρίζου
Απολαύστε λοιπόν την πόλη μας αρκετά χρόνια πριν....
Στην πρώτη φωτογραφία βλέπουμε την κεντρική πλατεία (πλατεία 21ης Απριλίου...τότε) κατά την περίοδο της δικτατορίας.
Στην δεύτερη φωτογραφία ο Γιώργος Ρίζος αποθανάτισε την λαϊκή αγορά, μισό αιώνα πριν. Βρισκόμαστε στην σημερινή οδό Αθανασίου Ρήκα. Δεξιά η μάντρα είναι από το παλιό γκαράζ του Δημαρχείου. Εκεί σήμερα βρίσκεται μία παιδική χαρά. Αριστερά διακρίνονται τα κάγκελα του 3ου Δημοτικού Σχολείου.
~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~
↧
↧
Η ιστορία του Κινηματογράφου
↧
Διατηρητέα Κτίρια
Γύρω στα τέλη του 17ου αιώνα το Βραχώρι γίνεται η πρωτεύουσα του Κάρλελι.
Έρχονται και εγκαθίστανται πολλές πλούσιες οικογένειες, κυρίως Τούρκων, οι οποίοι χτίζουν διώροφα και τριώροφα σπίτια. Ένα-δύο από αυτά σώζονταν μέχρι τα μέσα του 19ουαιώνα. Το τελευταίο που είχε απομείνει, λέγεται ότι ήταν εκεί που σήμερα είναι τα ιατρεία του ΙΚΑ, στην πλατεία Δημάδη.
Σε κάποια συζήτηση που είχα πριν λίγα χρόνια με τον αείμνηστο καθηγητή αρχαιολογίας Αθανάσιο Παλιούρα, μου είχε περιγράψει τα σπίτια αυτά σαν κάστρα.
Μεγάλα σπίτια με αυλές που τα περιέβαλλε διπλός και πολλές φορές τριπλός υπερυψωμένος τοίχος. Ανάμεσα στους τοίχους αυτούς, υπήρχαν χώροι όπου στάβλιζαν τα άλογά τους καθώς και βοηθητικά κτίρια που συνήθως έμεναν οι υπηρέτες των αφεντάδων.
Τα περισσότερα αυτά σπίτια ισοπεδώθηκαν όταν οι ίδιοι οι Βραχωρίτες πυρπόλησαν το Βραχώρι για να μην μπορέσουν οι άντρες του Κιουταχή να βρουν να καταλύσουν το 1822.
Η πολεοδομική ανάπτυξη του Αγρινίου εκτοξεύτηκε από τα μέσα του 19ουαιώνα περίπου, όταν η καλλιέργεια του καπνού έδωσε στην πόλη πλούτο και πολλές θέσεις εργασίας. Τότε ήταν που χτίστηκαν οι καπναποθήκες, πανέμορφα κτίρια ιδιωτικά αλλά και δημόσια, δημιουργήθηκαν πλατείες και χαράχτηκαν δρόμοι.
Για όλα σχεδόν τα κτίρια που χτίστηκαν τότε, χρησιμοποιήθηκε ο ψαμμόλιθος, η πέτρα από τα νταμάρια της Αγίας Παρασκευής.
Κι όλα αυτά έστεκαν αγέρωχα και πανέμορφα ….μέχρι που ήρθε η λαίλαπα της αντιπαροχής. Στον βωμό αυτής της λαίλαπας θυσιάστηκε η ομορφιά της πόλης μας.
Αποτέλεσμα;;;
Ελάχιστα πέτρινα κτίρια έχουν απομείνει πια στο Αγρίνιο.
Το 1988, σε μία ύστατη-αλλά μάλλον αργοπορημένη- προσπάθεια να σωθούν μερικά από αυτά, ο Δήμος Αγρινίου καταθέτει πρόταση-έκθεση για να χαρακτηριστούν ως διατηρητέα 20 κτίρια στην πόλη μας.
Μερικά από αυτά, γκρεμίστηκαν σε μία νύχτα….
Να η έκθεση του Δήμου.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΧΩ. Δ. Ε. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ
Αθήνα, 10 Ιουνίου 1988
Προς: Κατάλογος Ιδιοκτητών και διευθύνσεών τους
ΘΕΜΑ: «Κοινοποίηση αιτιολογικής έκθεσης.»
Σας κοινοποιούμε φωτοαντίγραφο της αιτιολογημένης έκθεσης για τον χαρακτηρισμό 20 κτιρίων ως διατηρητέων στο Αγρίνιο (βλέπε κατάλογο ιδιοκτητών), με συνακόλουθο καθορισμό ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης, προκειμένου να εκφράσετε τις απόψεις σας όπως ορίζεται στο άρθρο 4 παρ. 2 του Ν. 1577/85 περί «Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού».
Σας πληροφορούμε ότι σύμφωνα με τις παραπάνω διατάξεις θα πρέπει να μας απαντήσετε μέσα σε ένα μήνα.
Η Διευθύντρια
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ
ΘΕΜΑ: Χαρακτηρισμός 20 κτιρίων ως διατηρητέων στο Αγρίνιο και καθορισμός ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης.
Ο Δήμος Αγρινίου, στην προσπάθεια διάσωσης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του τόπου, έστειλε στην Ε.Π.Α.Ε. μέσω του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου, πρόταση για την κήρυξη 44 κτιρίων ως διατηρητέων. Η Ε.Π.Α.Ε. συμφωνεί με την πρόταση του Δήμου, με την υπ’ αρ. 64964 / 4851 / 13-10-87 γνωμάτευσή της. Το Αγρίνιο, εμπορική κυρίως πόλη, γνώρισε μια ιδιαίτερη οικονομική άνθιση στις αρχές του αιώνα, προϊόν της οποίας υπήρξε μια σειρά αξιόλογων κτιρίων. Η καταστροφή των περισσοτέρων από αυτά, η οποία ακολούθησε, προκάλεσε την αλλοίωση του ιδιαίτερου χαρακτήρα της πόλης. Το νεοδομημένο περιβάλλον διαμορφώθηκε στα ελληνικά μεταπολεμικά πρότυπα, χωρίς ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, χωρίς τοπική έκφραση που να υποδηλώνει την ιστορική συνέχεια του αστικού χώρου.
Προτείνουμε, σε πρώτη φάση, την κήρυξη 20 κτιρίων ως διατηρητέων, με σκοπό να ακολουθήσει η κήρυξη των υπολοίπων. Τα προτεινόμενα ως διατηρητέα κτίρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πολιτιστικές, εκπαιδευτικές λειτουργίες ή για κτίρια γραφείων. Συγκεντρωμένα στο κέντρο της πόλης, γύρω από τις πλατείες, συνδυάζουν δύο χρήσεις (κατάστημα ή αποθήκη στο ισόγειο, κατοικία στον όροφο). Η πρόταση περιλαμβάνει επίσης ειδικά κτίρια: καπναποθήκες, σιδηροδρομικό σταθμό, τη δημοτική αγορά, σχολικά κτίρια τα οποία έχουν αξιόλογα νεοκλασσικά ή εκλεκτικιστικά στοιχεία. Σαν σύνολο, μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελούν τα τελευταία δείγματα ενός ιστορικού κέντρου της πόλης. Πιστεύουμε ότι η διατήρησή τους θα πλουτίσει την πόλη και θα συμβάλει στην τόνωση του ιστορικού, τουριστικού και αισθητικού ενδιαφέροντος για το Αγρίνιο.
Κατάλογος προτεινόμενων κτιρίων
Διεύθυνση Ιδιοκτήτες Παρ/σεις
v 1. Mπαϊμπά 42 O.T. 113 Eλ. ΦαφούτηΞηντάρα
v 2. X. Tρικούπη O.T. 118 Oικ. Παναγόπουλου
v 3 MακρήΔεληγιώργη O.T. 185 Παπαστράτος
v 4 Mακρή O.T. 110 Παπαϊωάννου
v 5 Παπαφώτη O.T. 230 Δήμος Aγρινίου Σιδηρ/κός Σταθμός
v 6 K. Παλαμά O.T. 216 Οδός Hλιού Aποθήκες Παπαπέτρου
v 7 Mπαϊμπά-Γρίβα O.T. 114 I. Xατζή
v 8 A. Kέντρου 1 O.T. 179 Σκαλίγκου
v 9 I. Σταΐκου 6, O.T. 68 A/φοί Tζούρου
v 10 Σκαλτσοδήμου O.T. 62 Δήμος Aγρινίου Δημοτική Aγορά
v 11 Παπαστράτου 47 O.T. 60 Λένα Mπαμπάτσικου
v 12 Παπαστράτου 71 O.T. 23 Aρβανίτη
v 13 X. Tρικούπη O.T. 187 Φάρου Kατοικία M. Δημάδη
v 14 Παπαϊωάννου 24 O.T. 198 Kαβαδία
v 15 Παπακώστα O.T. 117 Σχολική Eφορεία Δ’ Δημοτικό Σχολ.
v 16 Tέρμα Παπαστράτου O.T. 553 Σχολική Eφορεία Παπαστράτεια Eκπαιδευτήρια
v 17 Σταΐκου-Kακαβιά O.T. 65 Xρ. Kαρασούλα
v 18 Πλατεία Eιρήνης Γ. ΣιδέρηςTσίλιου
v 19 Σταΐκου 37 O.T. 63 N. Aγγελόπουλος
v 20 Παναγοπούλου O.T. 117 Παναγόπουλου Kαπναποθήκες
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ
1. Iδιοκτησία Eλένης Φαφούτη-Ξηντάρα,
Oδός Mπαϊμπά
Διώροφο, λιθόκτιστο κτίριο, με αποκλειστικά και εκλεκτικιστικά στοιχεία, εξαιρετικής αισθητικής ποιότητας.
Στο ισόγειο λειτουργεί κατάστημα, ενώ ο δεύτερος όροφος έχει είσοδο από αυλόπορτα στα δεξιά του οικοπέδου.
H πρόσοψη του κτιρίου διακρίνεται σε τρία μέρη. Tο κεντρικό, που προβάλλει, τονίζεται από έναν εξώστη με χαρακτηριστικό κιγκλίδωμα και μαρμάρινα φουρούσια. Tα ανοίγματα είναι τοποθετημένα σε κατακόρυφους άξονες, συμμετρικά. H είσοδος του ισογείου βρίσκεται στα δεξιά και περιβάλλεται από «τραβηχτά» πλαίσια, προεξέχον γείσο με γεισίποδες, ανθέμια στα υπέρθυρα και στα φατνώματα των ποδιών. Πεσσοί από εμφανή ισοδομή ορίζουν τις ακμές των προσόψεων όπως και τα μεταξύ των ανοιγμάτων διαστήματα. Tο διαχωριστικό γείσο των δύο ορόφων είναι προεξέχον και περιμετρικό. Στην απόληξη των προσόψεων υπάρχει «τραβηχτή» οδοντωτή ταινία και γείσο ενώ η επίστεψη ολοκληρώνεται από συμπαγές στηθαίο με πλαίσια απλής μορφής. Στην πλαγία όψη το γείσο της επίστεψης κοσμείται από ακροκεράμους. Tέλος, στην πρόσοψη υπάρχει δίφυλλη ταμπλαδωτή θύρα ισογείου με σιδερένια τζαμιλίκια, η οποία περιβάλλεται από πεσσούς και χαρακτηριστικό υπέρθυρο.
Tο κτίριο βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της πόλης και περιβάλλεται από αυλή με φοίνικα. Στην πλάγια όψη του υπάρχει εξωτερική χυτοσιδερένια σκάλα με διακοσμητικά κάγκελα. Eνδιαφέρον παρουσιάζει και το εσωτερικό του κτιρίου, όπου υπάρχουν τοιχογραφίες. Tο κτίριο προτείνεται για Mουσείο του Δήμου.
2. Iδιοκτησία Παναγόπουλου,
Πλατεία Συντριβανίου
Διώροφο, γωνιακό, νεοκλασσικό κτίριο με εκλεκτικιστικά στοιχεία. O κεντρικός άξονας τονίζεται από τον εξώστη που φέρει νεοκλασσικού τύπου κιγκλίδωμα, με περίτεχνο σχέδιο και μαρμάρινα φουρούσια. Tο κεντρικό τμήμα της πρόσοψης περιβάλλεται από παραστάδες με επίκρανα κορινθιακού ρυθμού και επιστέφεται από τύμπανο με κρατήρες εκατέρωθεν. Tα ανοίγματα είναι συμμετρικά, φέρουν γείσο και γεισίποδες. H πόρτα της εισόδου είναι ταμπλαδωτή και τα κουφώματα γαλλικού τύπου. H απόληξη γίνεται με φρίζα και προεξέχον περιμετρικό γείσο. Bρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Στο ισόγειο του κτιρίου βρίσκεται η Tράπεζα Πίστεως.
3. Aποθήκες καπνού
Ιδιοκτησίας Παπαστράτου,
Πλατεία Συντριβανίου
4. Iδιοκτησία Παπαϊωάννου,
οδός Mακρή
5.O παλιός σιδηροδρομικός σταθμός (1898)
Πέτρινο κτίσμα, αποτελούμενο από τρία μέρη. Το κεντρικό είναι διώροφο, ενώ τα δύο πλευρικά ισόγεια, κεραμοσκεπή. Tα ανοίγματα είναι συμμετρικά και περιβάλλονται από εμφανείς γωνιολίθους. Oι θύρες του ισογείου είναι ταμπλαδωτές με φεγγίτες. Tο κτίριο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της αρχιτεκτονικής που εφαρμόσθηκε στους σιδηροδρομικούς σταθμούς κατά το τέλος του 19ου αιώνα. Παραχωρήθηκε από τον OΣE στον Δήμο Aγρινίου, ο οποίος στεγάζει εκεί το Πνευματικό του Kέντρο.
6.Aποθήκες καπνού Παπαπέτρου
7.Oικία I. Xατζή,
οδός Mπαϊμπά και Γρίβα
Γωνιακό, διώροφο κτίριο, κτισμένο από πέτρα τοπικής προέλευσης, από τα τελευταία δείγματα της αρχιτεκτονικής αυτού του τύπου. Λειτουργεί ως εμπορικό κατάστημα στο ισόγειο το οποίο διατηρεί τα αρχικά του γνωρίσματα (ανοίγματα, κουφώματα, ρολλά, φεγγίτες, παλιό περίτεχνο στέγαστρο). Στον όροφο υπάρχει κεντρικός εξώστης σε κάθε πλευρά, με χαρακτηριστικό κιγκλίδωμα και συμμετρικά ανοίγματα με λεπτά αετώματα στα υπέρθυρα. Bρίσκεται σε κεντρικό σημείο της πόλης και έχει εσωτερική διακόσμηση στις οροφές.
8.Iδιοκτησία Σκαλίγκου,
κεντρική πλατεία
9.Iδιοκτησία Aφών Tζούρου,
οδός I. Σταΐκου 6
Mεγάλο γωνιακό διώροφο κτίριο των αρχών του αιώνα. Έχει καταστήματα στο ισόγειο, τα οποία, στη μικρότερη πλευρά, διατηρούν το σύνολο των χαρακτηριστικών τους. Στον όροφο υπάρχουν συμμετρικά ανοίγματα σε μικρές αποστάσεις, εξώστες ορθογώνιοι και κυκλικοί με χαρακτηριστικό κιγκλίδωμα και φουρούσια. H επίστεψη γίνεται με προεξέχον γείσο που φέρει ακροκέραμους. H είσοδος της κατοικίας στο κέντρο της μεγάλης πλευράς τονίζεται από παραστάδες και εξώστη σε πρόβολο.
10. Δημοτική Aγορά Aγρινίου (1931),
οδός Σκαλτσοδήμου
11. Iδιοκτησία Λ. Mπαμπάτσικου,
οδός Παπαστράτου 47
Kτίριο του Mεσοπολέμου με στοιχεία Art Nouveau. Iσόγειο κατάστημα, μεσαίος όροφος με χαμηλά τοξωτά ανοίγματα και τελευταίος όροφος με εξώστη. Στο ισόγειο υπάρχουν περίτεχνα δουλεμένες θύρες με στέγαστρα σε σχήμα πετάλων. Λεπτές στρογγυλές παραστάδες με γραμμωτά επίκρανα, ανάγλυφες διακοσμήσεις στις ποδιές των ανοιγμάτων και το χαρακτηριστικό τύμπανο, με διπλή απόληξη στην επίστεψη, δίνουν στο κτίριο έναν τελείως ιδιαίτερο χαρακτήρα.
12. Iδιοκτησία Aρβανίτη,
οδός Παπαστράτου 71
13. Iδιοκτησία Φάρου, οδός X.Tρικούπη
14. Iδιοκτησία Kαβαδία,
οδός I. Παπαϊωάννου 24
15. Δ’ Δημοτικό Σχολείο (πρώην Παρθεναγωγείο)
16. Παπαστράτεια Eκπαιδευτήρια
17.Iδιοκτησία Xρ. Kαρασούλα,
οδός Σταΐκου και Kακαβιά
18.Iδιοκτησία Tσίλιου,
πλατεία Eιρήνης
19.Iδιοκτησία N. Aγγελόπουλου,
οδός I. Σταΐκου 33
Διώροφο νεοκλασσικό κτίριο με σοφίτα στη θέση του αετώματος, συμμετρικά ανοίγματα, εξώστη με χαρακτηριστικό κιγκλίδωμα και μαρμάρινα ανάγλυφα φουρούσια. Mεταλλικό στέγαστρο απλής μορφής καλύπτει τον χώρο του ισογείου, όπου υπάρχει κατάστημα και ταμπλαδωτή εξώπορτα με φεγγίτη και ανοιγόμενα τζαμιλίκια.
20.Aποθήκες καπνού Παναγόπουλου,
οδός Παναγόπουλου
#########################
Η Διεύθυνσή μας, για λόγους πολεοδομικούς, αρχιτεκτονικούς και αισθητικούς, θεωρεί απαραίτητο τον χαρακτηρισμό των 20 κτιρίων του θέματος, στο Αγρίνιο, ως διατηρητέων. Με τον χαρακτηρισμό τους, οι ιδιοκτήτες μπορούν να επωφεληθούν από κίνητρα που έχει θεσπίσει η Πολιτεία για τα διατηρητέα κτίρια, όπως η δανειοδότηση για την επισκευή τους, η μεταφορά του συντελεστή δόμησης, οι φορολογικές ελαφρύνσεις κλπ. Ύστερα από τα παραπάνω, η Διεύθυνσή μας προτείνει την σύνταξη Υπουργικής Απόφασης βάσει του άρθρου 4, §2 του ΓΟΚ / 85 με το εξής περιεχόμενο:
1. Χαρακτηρίζονται ως διατηρητέα τα κτίρια που βρίσκονται στο Αγρίνιο, όπως αυτά αναφέρονται με αύξοντα αριθμό στον παραπάνω πίνακα και είναι σημειωμένα με διαγράμμιση και τον αντίστοιχο αριθμό στα συνημμένα στην απόφαση αυτή (…) τοπογραφικά γράμματα σε κλίμακα 1:1000 γιατί πρόκειται για κτίρια με ευρύτερο αρχιτεκτονικό και μορφολογικό ενδιαφέρον.
2. Στα χαρακτηριζόμενα ως διατηρητέα κτίρια απαγορεύεται κάθε αφαίρεση, αλλοίωση ή καταστροφή των επί μέρους αρχιτεκτονικών και διακοσμητικών στοιχείων τους.
3. Επιτρέπεται η επισκευή, ο εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων, η στατική ενίσχυση και η εσωτερική διαρρύθμιση των κτιρίων εφόσον δεν αλλοιώνεται ο γενικός αρχιτεκτονικός χαρακτήρας τους.
4. Απαγορεύεται η τοποθέτηση κάθε είδους επιγραφών και διαφημίσεων σε οποιαδήποτε θέση των κτιρίων. Επιτρέπεται μόνο η τοποθέτηση επιγραφών μικρών διαστάσεων που πληροφορούν για τυχόν χρήση των χώρων τους.
5. Για οποιαδήποτε επέμβαση στο εξωτερικό και εσωτερικό του διατηρητέου κτιρίου όπως και για την τοποθέτηση επιγραφών απαιτείται η έγκριση της Επιτροπής Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (ΕΠΑΕ).
#########################
Παρακάτω παραθέτω την εφημερίδα της Κυβέρνησης της 2ας Ιουνίου του 1992 όπου χαρακτηρίζει ως διατηρητέα 14 κτίρια στο Αγρίνιο.
↧
14 Σεπτεμβρίου 1944
Ημέρα Πέμπτη. Μέρα του Σταυρού.
Η μέρα που ξημέρωνε ήταν λυτρωτική για όλους. Μια μέρα που την περίμεναν τέσσερα ολάκερα χρόνια. Τέσσερα μαύρα χρόνια πένθους, φρίκης, τρομοκρατίας και αίματος. Το νέο είχε διαδοθεί σαν αστραπή. Τα μπαούλα άνοιξαν, οι γαλανόλευκες ξεδιπλώθηκαν και όλοι ξεχύθηκαν ακράτητοι στους δρόμους, διαλαλώντας το χαρμόσυνο μήνυμα σε όλες τις γωνιές της πόλης.
 |
| Είσοδος τμήματος ανταρτών του 2/39 Συντάγματος του ΕΑΜ ΕΛΑΣ, στην πλατεία Μπέλου |
Οι βασανισμένοι Αγρινιώτες, αυτοί που έδωσαν τόσες ψυχές στον αγώνα για την απελευθέρωση, δεν πιστεύουν στα μάτια τους. Το θαύμα είναι μεγάλο και η χαρά ακόμα μεγαλύτερη. Όλα τα σοκάκια και οι δρόμοι του Αγρινίου γεμάτοι με χαμογελαστά, ευτυχισμένα πρόσωπα. Και όλοι κατευθύνονται στην κεντρική πλατεία του Αγρινίου περιμένοντας την είσοδο και την παρέλαση των ανταρτών του Ε.Λ.Α.Σ.
 |
| Είσοδος τμήματος ανταρτών του 2/39 Συντάγματος του ΕΑΜ ΕΛΑΣ, από το πάρκο |
Ο δικηγόρος Βασίλης Γεωργίου, στο βιβλίο του «Πορεία Ζωής» γράφει για την μέρα εκείνη:
«Αχάραγα στις 14 του Σεπτέμβρη ξεκινήσαμε για το Αγρίνιο ( από το Ελαιόφυτο) συντεταγμένοι, τραγουδώντας τραγούδια του αγώνα.
Το πρωί της γιορτής οι συνοικίες της πόλης ξεσηκώθηκαν νωρίς νωρίς. Πλήθη χιλιάδες, άντρες, γυναίκες, γέροι και παιδιά, συγκεντρώνονταν στα προκαθορισμένα σημεία και ξεκινούσαν φάλαγγες ατέλειωτες για την πλατεία Μπέλου. Πρωτοστατούσε στο πανηγύρι της απελευθέρωσης ο συνοικισμός του Αγίου Κωνσταντίνου, η ανταρτομάνα. Κρατούσαν λάβαρα, σημαίες ελληνικές και κόκκινες, τεράστια πανό με συνθήματα για την ομαλότητα και την τιμωρία των δοσίλογων. Όλες οι φάλαγγες τραγουδούσαν επαναστατικά και αντάρτικα τραγούδια. Η δική μας συντροφιά είχαμε βρεθεί κάτω από το μπαλκόνι του ξενοδοχείου «Ακροπόλ», απ’ όπου σε λίγο οι ομιλητές θα έδιναν το χαρμόσυνο τόνο για τη χαραυγή της λευτεριάς αλλά και τα μηνύματα της συγκυρίας.
 |
| Αντάρτης ομιλητής στο μπαλκόνι του ξενοδοχείου "Ακροπόλ" |
Όταν άρχισε η παρέλαση των ένοπλων τμημάτων του Ε.Λ.Α.Σ., ρίγη ενθουσιασμού διαπέρασαν όλη εκείνη τη λαοθάλασσα που επευφημούσε αδιάκοπα τους σταυραετούς της Ρούμελης. Ένα δέος σ’ έπιανε μ’ αυτό το τεράστιο ξεσήκωμα. Μανάδες, αδερφές, φίλοι αγκαλιάζονταν με τους αντάρτες που τους ξεστράτιζαν από τις γραμμές τους και ξεσπούσαν σε δάκρυα χαράς και συγκίνησης. Κι όλο νέες φάλαγγες εισορμούσαν στην πλατεία. Από την Παπαστράτου και Μπαϊμπά καινούρια πλήθη συμπιέζονταν προς το κέντρο. Έσφιξε ο συνωστισμός μάσα στην πλατεία. Γέμισαν τα πάντα και κατόπιν άρχισαν τα πλήθη να πιέζονται προς τις παρόδους της πλατείας. Μεγάλη συγκίνηση και ενθουσιασμός. Στα γύρω από την πλατεία σπίτια, στα μπαλκόνια στις ταράτσες, στα παράθυρα επικρατούσε η ίδια κατάσταση.
Το τέλος των ομιλιών ακολούθησε ένας απερίγραπτος πανζουρλισμός. Ύστερα άρχισαν να αποχωρούν τα πλήθη. Περνούσαν κραυγάζοντας συνθήματα, με τα πρόσωπα υψωμένα προς τα μπαλκόνια απ’ όπου εκφωνήθηκαν οι ομιλίες και τις γροθιές ψηλά. Ώρες συνέχεια μετά τις ομιλίες, το Αγρίνιο βρισκόταν στο πόδι από τα τραγούδια και τους πανηγυρισμούς του λαού».
 |
| Είσοδος τμήματος ανταρτών του 2/39 Συντάγματος του ΕΑΜ ΕΛΑΣ, στην πλατεία Μπέλου |
15 Σεπτεμβρίου 1944.
Στο φύλλο της 15ηςΣεπτεμβρίου του 1944, η τοπική εφημερίδα « Δυτική Ελλάς», περιγράφει τη μέρα της 14ηςΣεπτεμβρίου.
 |
| Είσοδος τμήματος ανταρτών του 2/39 Συντάγματος του ΕΑΜ ΕΛΑΣ, στην Παπαστράτου |
«Από νωρίς χθες το πρωί μία ασυνήθιστη κίνηση επικρατούσε σ'όλη την πόλη μας. Οι δρόμοι έσφυζαν από την κίνηση των πολιτών. Όλη η αγορά είχε σημαιοστολιστεί αυθόρμητα χωρίς, σχεδόν, την εντολή κανενός·... Γυναίκες, παιδιά, γέροντες ξεπετιόνταν από τα σπίτια αλαλάζοντας χαρούμενα και σχηματίζοντας μία συνεχώς ογκούμενη πομπή που κινούνταν προς το Διοικητήριο του Τάγματος Ασφαλείας.Η κυκλοφορία των πολιτών ήταν απαγορευμένη κι όμως αψηφώντας τα στημένα παντού πολυβόλα, ο λαός ορμούσε ζητωκραυγάζοντας υπέρ της συμφιλιώσεως.
Ο λαός της πόλης μας έδινε έτσι την ψήφο του.
 |
| Είσοδος τμήματος ανταρτών του 2/39 Συντάγματος του ΕΑΜ ΕΛΑΣ, από το Πάρκο |
Από εκείνη τη στιγμή η συνθηκολόγηση του Τάγματος είχε υπογραφεί. Όταν η πομπή έφθασε στην πλατεία Μπέλου, οι Αγρινιώτες, μπροστά στις προτεταμένες κάννες των αυτομάτων που ήταν στημένα σης τέσσερις γωνίες της πλατείας, ώρμησαν έξαλλοι από ενθουσιασμό προς τους αντιπροσώπους του ηρωικού ΕΛΑΣ, που η είσοδος τους στην πόλη ήταν μία εγγύηση για την απελευθέρωση τους...
Οι καμπάνες των εκκλησιών άρχισαν να χτυπούν, ως εκ συνθήματος θάλεγε κανείς, αγγέλοντας την χαρμόσυνη νίκη πούχε αποσπάσει ο λαός, παρ όλον ότι επίσημα δεν είχε τακτοποιηθεί ακόμη τίποτε. Επακολούθησαν διαπραγματεύσεις κατά τη διάρκεια των οποίων και οι τελευταίες αντιρρήσεις υπερνικήθηκαν. Αμέσως έπειτα ο Θανάσης Χατζής, αντιπρόσωπος της ΠΕΕΑ συνοδευόμενος από έναν αντιπρόσωπο του Τάγματος, έσπευσε στις φυλακές για την απελευθέρωση των κρατουμένων. Ύστερα από μία συγκινητική προσφώνηση ανοίχτηκαν οι πύλες των φυλακών κι όλοι οι κρατούμενοι, τίμιοι αγωνιστές του πιο τίμιου λαϊκού αγώνα, που ζούσαν διαρκώς υπό την απειλή του θανάτου γιατί τόλμησαν να υψώσουν το ανάστημά τους και να βροντοφωνάξουν τα δικαιώματα του Λαού, ανάπνευσαν τον αέρα της λευτεριάς.
Οι καμπάνες των εκκλησιών άρχισαν να χτυπούν, ως εκ συνθήματος θάλεγε κανείς, αγγέλοντας την χαρμόσυνη νίκη πούχε αποσπάσει ο λαός, παρ όλον ότι επίσημα δεν είχε τακτοποιηθεί ακόμη τίποτε. Επακολούθησαν διαπραγματεύσεις κατά τη διάρκεια των οποίων και οι τελευταίες αντιρρήσεις υπερνικήθηκαν. Αμέσως έπειτα ο Θανάσης Χατζής, αντιπρόσωπος της ΠΕΕΑ συνοδευόμενος από έναν αντιπρόσωπο του Τάγματος, έσπευσε στις φυλακές για την απελευθέρωση των κρατουμένων. Ύστερα από μία συγκινητική προσφώνηση ανοίχτηκαν οι πύλες των φυλακών κι όλοι οι κρατούμενοι, τίμιοι αγωνιστές του πιο τίμιου λαϊκού αγώνα, που ζούσαν διαρκώς υπό την απειλή του θανάτου γιατί τόλμησαν να υψώσουν το ανάστημά τους και να βροντοφωνάξουν τα δικαιώματα του Λαού, ανάπνευσαν τον αέρα της λευτεριάς.
 |
| Αρχείο Βασίλη Κ. Μαγκλάρα Είσοδος τμήματος ανταρτών του 2/39 Συντάγματος του ΕΑΜ ΕΛΑΣ, στην Παπαστράτου. |
Κάτω απ'τις επίμονες κραυγές των απελευθερωθέντων όλοι εν πομπή κατευθύνθηκαν προς τον ομαδικό τάφο των θυμάτων της φασιστικής τυραννίας στην Αγία Τριάδα. Ο αποφυλακισθείς εφημέριος συναγωνιστής Κωνσταντίνος Βαλλής, σε μία ατμόσφαιρα συγκίνησης, έψαλε την επιμνημόσυνο δέηση. Όλοι μαζί έπειτα έψαλαν το πένθιμο εμβατήριο, ενώ δάκρυα πόνου και χαράς συνάμα έτρεχαν από τα μάτια των ελεύθερων πια παλληκαριών.Στη συνέχεια παραληρώντας από χαρά και ενθουσιασμό, οι ελευθερωμένοι συναγωνιστές ξεχύθηκαν στην πόλη όλη την ώρα εκείνη. Στην πλατεία κατέβασαν την προδοτική σημαία των γερμανοτσολιάδων και ύψωσαν την Ελληνική Σημαία. Αναρτήθηκαν φωτογραφίες του Στάλιν, Ρούσβελτ και Τσώρτσιλ και πάνω με την επιγραφή «Ζήτω η Ένωση», «Ο λαός Νικά»...
Έτσι τελείωσε το απόγευμα αυτό της Πέμπτης 14 του μηνός Σεπτεμβρίου, του ιστορικότερου μήνα και της ιστορικής διαδρομής του ηρωικού Αγρινίου».
 |
| Είσοδος τμήματος ανταρτών του 2/39 Συντάγματος του ΕΑΜ ΕΛΑΣ στην πλατεία Μπέλου |
Διαβάστε πως περιγράφει ο Γεώργιος Τολιόπουλος, ο διοικητής των ταγμάτων ασφαλείας Αγρινίου, την αποχώρηση των Γερμανών και την είσοδο των ανταρτών του ΕΛΑΣ στο Αγρίνιο.Πατήστε ΕΔΩ.
↧
↧
Γερμανική Κατοχή και επιταγμένα κτίρια
Στις δύο πρώτες φωτογραφίες απεικονίζεται το κτίριο των Αφών Στύλιου στα 1944, όπου χρησιμοποιούνταν για στρατιωτικούς σκοπούς από τις δυνάμεις των Ναζί Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας, η ημερομηνία γράφει 25/7/1944.
Μας την έστειλε στην σελίδα μας στο facebookο κ. Κατεφίδης Αλέξιος.
Την τέταρτη φωτογραφία μας την έστειλε ο κ. Στρατούλης Γιώργος και εικονίζεται το κτήριο όπου στεγαζόταν το Ιταλικό Στρατοδικείο κατά τα μαύρα χρόνια της κατοχής, ιδιοκτησίας του ξυλεμπόρου και δωρητού του Γηροκομείου Αγρινίου, Ματσούκα. Βρισκόταν κοντά στον σιδηροδρομικό Σταθμό και συγκεκριμένα στην πλατεία Παναγιώτου ή Κουμπούρα.
'Ηταν το κτήριο στο οποίο λειτούργησε για αρκετά χρόνια, το ιατρείο του ακτινολόγου ιατρού Ιωάννη Σκιαδά.
Ευχαριστώ και τους δύο θερμά.
Πατήστε ΕΔΩγια να μεταφερθείτε στην σελίδα μας
στο facebook.
~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~
↧
Σύλλογος Καφεζαχαροπλαστών
Βιβλιάριο μέλους του Συλλόγου «ΚΑΦΕΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΣΤΙΑΤΟΡΩΝ» της πόλεώς μας, εκδοθέν το έτος 1940.
Τότε, υπήρχε ένας πολύ ζωντανός Σύλλογος με δραστηριότητες, αποκορύφωμα των οποίων ήταν ο εορτασμός της εορτής του, την ημέρα της Αγίας Βλαχέρνας.
Παρ'όλο που για να πας τότε στην Αγία Βλαχέρνα δεν υπήρχε δρόμος για αυτοκίνητο, ούτε και αυτοκίνητα εδώ που τα λέμε, γέμιζε η περιοχή από κόσμο, ψησταριές, κλαρίνα. Σωστό πανηγύρι.
Ευχαριστώ τον κ. Στρατούλη Γιώργο για την παραχώρηση.
Τότε, υπήρχε ένας πολύ ζωντανός Σύλλογος με δραστηριότητες, αποκορύφωμα των οποίων ήταν ο εορτασμός της εορτής του, την ημέρα της Αγίας Βλαχέρνας.
Παρ'όλο που για να πας τότε στην Αγία Βλαχέρνα δεν υπήρχε δρόμος για αυτοκίνητο, ούτε και αυτοκίνητα εδώ που τα λέμε, γέμιζε η περιοχή από κόσμο, ψησταριές, κλαρίνα. Σωστό πανηγύρι.
Ευχαριστώ τον κ. Στρατούλη Γιώργο για την παραχώρηση.
Ο Σύλλογος Καφεζαχαροπλαστών και Εστιατόρων στην Δογρή το 1947.
Διακρίνονται Πολέμαρχος Ζήνας, Γιώργος Αυδής, ο πρόεδρος του συλλόγου Μοσχολιός, ο δήμαρχος Νούλης Καρβούνης, Πέτρος Μάμαλης, Πέτρος Παπαπάνος και Μαυραγάνης.
Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του κ. Κουτρουμπούση Γιάννη, τον οποίο ευχαριστώ θερμά για την παραχώρηση.
↧
Το Πάρκο μας...
 |
| 1939 από το αρχείο του Χρήστου Μποκόρου. |
 |
| 1953 |
 |
| 1953 από το αρχείο του Βαγγέλη Κρικοχωρίτη |
 |
| Δεκαετία του '50 |
 |
| Δεκαετία του '80 |
~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~
↧
Οδός Ηλία Ηλιού....
....την δεκαετία του '60
ΗΛΙΑΣ ΗΛΙΟΥ
Ο γνωστός σε όλους μας πεζόδρομος «Ηλία Ηλιού», που παλαιότερα ονομαζόταν οδός Παπαγιάννη, πήρε την ονομασία του από τον Μικρασιάτη καπνέμπορο και ευεργέτη της πόλης του Αγρινίου Ηλία Ηλιού.
Γεννημένος στο Αζάριο της Μικράς Ασίας και μετά το ξερίζωμα της οικογένειάς του με τα γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής εγκαθίστανται στο Αγρίνιο και ασχολείται με το εμπόριο καπνού. Γίνεται ένας από τους σπουδαιότερους καπνέμπορους της περιοχής. Σπουδαία υπήρξε η συμβολή του στην αντιμετώπιση του οξύτατου προβλήματος της στέγασης των προσφύγων που έφτασαν στο Αγρίνιο το 1922 και ζούσαν πρόχειρα σε σκηνές του Ελληνικού Στρατού στον πεδινό χώρο ανάμεσα στις περιοχές «Ερυθραία» και «Τσίτα».
Τα χρόνια περνούσαν και το πρόβλημα ζητούσε επιτακτικά οριστική λύση. Το 1932 προτάθηκε η επίταξη του χώρου του πάρκου, ιδιοκτησίας αδελφών Παπαστράτου, για να οικοδομηθούν εκεί σπίτια για τους πρόσφυγες. Οι Παπαστραταίοι αντέδρασαν έντονα επειδή είχαν αποφασίσει να δωρήσουν τον χώρο του πάρκου στον Δήμο Αγρινίου.
Τότε ο Ηλίας Ηλιού με προσωπικές δαπάνες ζήτησε να απαλλοτριωθεί έκταση γης στον σημερινό Άγιο Κωνσταντίνο για να χτιστούν εκεί σπίτια και να μπορέσουν επιτέλους να ριζώσουν οι εξαθλιωμένοι πρόσφυγες. Έτσι κι έγινε. Επίσης διέθεσε χρήματα για την ανέγερση του ιερού ναού Αγίου Κωνσταντίνου καθώς και για το Δημοτικό Σχολείο.
Με την σύζυγό του Κατίνα δεν απέκτησαν παιδιά. Στην ιδιόγραφη διαθήκη του εκτός των άλλων σημειώνει και τα εξής, όσον αφορά την τύχη της σημαντικής περιουσίας που δημιούργησε:
«….μη έχων τέκνα αισθάνομαι κατά την ιεράν ταύτην στιγμήν την υποχρέωση να μεριμνήσω υπέρ της αγαπητής ταύτης πόλεως του Αγρινίου, της καταστάσης δευτέρας μου πατρίδος, εν τη οποία και τη βοηθεία της οποίας εσχημάτισα την περιουσίαν μου ήτις δικαιούται να εξυπηρετηθεί παρ΄εμού όσον τουλάχιστον και εγώ παρά ταύτης…..»
Στην συνέχεια ορίζει όπως την περιουσία του την διαχειρίζεται η σύζυγός του Κατίνα, «…..μετά δε τον θάνατον ταύτης η ακίνητος περιουσία μου να χρησιμεύση δια την ίδρυσιν και συντήρησιν εν Αγρινίω Ορφανοτροφείου…..».
Το μεγάλο κτίριο των αποθηκών καπνού που χαρακτηρίστηκε διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμού δεν έχει ακόμη αξιοποιηθεί. Το εντυπωσιακό σπίτι του κατεδαφίστηκε και στο οικόπεδο χτίστηκε παιδικός σταθμός.
![]()
![Divider Graphics]()
~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~
Τότε ο Ηλίας Ηλιού με προσωπικές δαπάνες ζήτησε να απαλλοτριωθεί έκταση γης στον σημερινό Άγιο Κωνσταντίνο για να χτιστούν εκεί σπίτια και να μπορέσουν επιτέλους να ριζώσουν οι εξαθλιωμένοι πρόσφυγες. Έτσι κι έγινε. Επίσης διέθεσε χρήματα για την ανέγερση του ιερού ναού Αγίου Κωνσταντίνου καθώς και για το Δημοτικό Σχολείο.
Με την σύζυγό του Κατίνα δεν απέκτησαν παιδιά. Στην ιδιόγραφη διαθήκη του εκτός των άλλων σημειώνει και τα εξής, όσον αφορά την τύχη της σημαντικής περιουσίας που δημιούργησε:
«….μη έχων τέκνα αισθάνομαι κατά την ιεράν ταύτην στιγμήν την υποχρέωση να μεριμνήσω υπέρ της αγαπητής ταύτης πόλεως του Αγρινίου, της καταστάσης δευτέρας μου πατρίδος, εν τη οποία και τη βοηθεία της οποίας εσχημάτισα την περιουσίαν μου ήτις δικαιούται να εξυπηρετηθεί παρ΄εμού όσον τουλάχιστον και εγώ παρά ταύτης…..»
Στην συνέχεια ορίζει όπως την περιουσία του την διαχειρίζεται η σύζυγός του Κατίνα, «…..μετά δε τον θάνατον ταύτης η ακίνητος περιουσία μου να χρησιμεύση δια την ίδρυσιν και συντήρησιν εν Αγρινίω Ορφανοτροφείου…..».
Το μεγάλο κτίριο των αποθηκών καπνού που χαρακτηρίστηκε διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμού δεν έχει ακόμη αξιοποιηθεί. Το εντυπωσιακό σπίτι του κατεδαφίστηκε και στο οικόπεδο χτίστηκε παιδικός σταθμός.
Στο παρακάτω σκαρίφημα βλέπουμε τα μαγαζιά που υπήρχαν την δεκαετία του '60 στην οδό Ηλία Ηλιού.
1. Ξενοδοχείο «ΑΚΡΟΠΟΛ», των αδελφών Στρανομίτη. Στο ισόγειο στεγαζόταν το πρακτορείο εφημερίδων και βιβλιοπωλείο του Δημ. Αλμπάνη. Ο τσαγκάρης Ασημάκης, οι ασφάλειες και τα γραφεία της Ολυμπιακής των αδελφών Κυλπάση και ο τσαγκάρης Σάββας Καλημέρης.
2. Το κουρείο του Αντρέα Καρούσου.
3. Το αρτοποιείο του Νικολάου Παππά.
4. Το φωτογραφείο των αδελφών Ξυθάλη. Το δικηγορικό γραφείο του Χαρίλαου Φαφούτη, το ραφείο του Κώστα Ξυθάλη, το καφενείο του Δημήτρη Παγωμένου, το δικηγορικό γραφείο του Νούλη (Σεβαστιανού) Καρβούνη και ο ηλεκτρολόγος Παπαφώτος.
5. Το Πρωτοδικείο Αγρινίου. Όταν το Πρωτοδικείο μεταφέρθηκε τέρμα Τσαλδάρη στην πλατεία Χατζοπούλου, στο οίκημα έγινε το εντευκτήριο της Ιεράς Μητρόπολης και η αίθουσα διαλέξεων του Αρχιμανδρίτη Θεόκλητου Φεφέ.
6 και 7. Το δικηγορικό γραφείο του Κωνσταντίνου Ροκόφυλου και έπειτα το δικηγορικό γραφείο του Κ. Χατιάδη.
 |
| Το κομμωτήριο της Μαριγούλας Παντούλα από το αρχείο της Βάσως Παντούλα. |
8. Οικία γιατρού δερματολόγου Σίσκου και στο ισόγειο το κατάστημα του Γεωργίου Σάσσου με λάστιχα αυτοκινήτου και πετρογκάζ και στο υπόγειο η ταβέρνα του Αθανασίου Σταθελάκη. Αργότερα στο σπίτι του γιατρού Σίσκου στεγάστηκε η κλινική του Κωνσταντίνου Παπαθανασιάδη.
9. Οικία Ραφτόπουλου.
11. Το πρατήριο βενζίνης και γκαράζ αυτοκινήτων του Σταύρου Τσικνιά. Το κομμωτήριο της Μαριγούλας Παντούλα, το τεχνικό γραφείο του Τάκη Μελισσινού και μέσα στην πάροδο η αποθήκη ξυλείας του Βεντζούρη.
12. Οικία Ηλία Μανέτη και στο ισόγειο το γαλακτοπωλείο του Κίτσου, το τυπογραφείο του Μανθόπουλου και Σκαμνέλη και αργότερα ο Δομοζόπουλος με γραφομηχανές. Το κουρείο του Κώστα Σκουλαρίκου και στην γωνία με την οδό 39ου Συντάγματος το πρατήριο τσιγάρων Ματσάγγου του Πάνου Μελισσινού και το κρεοπωλείο του Σπύρου Γεωργόπουλου.
13. Οικία γιατρού Ιωάννη Μπαϊμπά.
14. Οικία διευθυντού τραπέζης Δημητρίου Μπαϊμπά και στο ισόγειο το δικηγορικό γραφείο του Δημητρίου Βότση και το δικηγορικό γραφείο του Κώστα Βεργώνη.
15. Το δικηγορικό γραφείο του Λάμπρου Παπαβασιλείου και το δικηγορικό γραφείο των Κώστα Διαμαντή και Μάνθου Βεργώνη.
 |
| φωτογραφία του 1952, στην οδό Ηλία Ηλιού και 39ου Συντάγματος, έξω από το πρατήριο τσιγάρων Ματσάγγου και Πάνου Μελισσινού. |
16. Οικία Ιωάννη Παππά.
17. Οικία Λάμπρου και Τασίας Τσιτσιμελή. Στο ισόγειο στεγαζόταν το δικηγορικό γραφείο των Νίκου Ανδρικόπουλου και Ναπολέοντα Οικονομίδη.
18. Ταβέρνα Νίκου Τζάνη και μετά το ξενοδοχείο του Γ. Κοντόβα.
19. Οικία Ηλία Μανιάτη και στο ισόγειο το ζαχαροπλαστείο των αδελφών Γαϊτάνη.
20. Οικία Μητροπάνου και στο ισόγειο ο δερματέμπορας Σπυρόπουλος.
21. Τ.Ε.Α. (Τάγμα Εθνοφυλακής Αγρινίου), στο ισόγειο ο Γεώργιος Καμποσιώρας και στο υπόγειο η ταβέρνα του Γ. Κοντόβα.
Εάν στο παραπάνω κείμενο υπάρχουν λάθη ή παραλείψεις
περιμένω τις διορθώσεις σας στο gitsanas@gmail.com
Το σκαρίφημα και το κείμενο μας το έστειλε
η φίλη Μαίρη Κ., η οποία το βρήκε στην "ΡΙΖΑ ΑΓΡΙΝΙΩΤΩΝ".
Δυστυχώς μας το έστειλε χωρίς το όνομα του δημιουργού.
Αν κάποιος γνωρίζει το όνομά του ας μας ενημερώσει
να το συμπληρώσουμε.
~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~
↧
↧
Το Χρονικό της Σφαγής και οι 120
Μεγάλη Παρασκευή 1944 - 14 Απριλίου
Μεγάλη Παρασκευή 2017 – 14 Απριλίου
Φέτος, για πρώτη φορά μετά από 73 χρόνια, ημερολογιακά η Μ. Παρασκευή συμπίπτει με την Μ. Παρασκευή του 1944. Με την μαύρη εκείνη Μεγάλη Παρασκευή που έχει σημαδέψει την πόλη του Αγρινίου.
Το Χρονικό της Σφαγής και οι 120
Απρίλης του 1944
Αρχές του μήνα και πολλές συμπλοκές έγιναν μέσα στην πόλη του Αγρινίου όπου έφεδροι ελασίτες συγκρούστηκαν με περιπόλους ταγματασφαλιτών τόσο στο Πάρκο όσο και στην πλατεία Καραπανέικα. Σ΄αυτές τις συμπλοκές το τάγμα υπέστη πολλές απώλειες. Πολλές συμπλοκές είχαν προηγηθεί από τον Φλεβάρη και τον Μάρτη και ο Τολιόπουλος αποφάσισε να κάνει γενική εκκαθάριση και στα πλαίσια της εκκαθάρισης συνέλαβε πολλούς πολίτες γεμίζοντας τις φυλακές της πόλης.
9 Απρίλη 1944. Κυριακή των Βαΐων.
Οι αντάρτες του ΕΛΑΣ που δρούσαν στην περιοχή του Ξηρομέρου, παίρνουν διαταγή από τον Στέφανο Σαράφη να ανατινάξουν μία αμαξοστοιχία των Σιδηροδρόμων της Βορειοδυτικής Ελλάδος η οποία θα μετέφερε πολεμικό υλικό και καύσιμα για τα γερμανικά αεροπλάνα που βρίσκονταν στο αεροδρόμιο του Αγρινίου. Πράγματι μία ομάδα 100 ανταρτών έστησε ενέδρα ανάμεσα στα χωριά Σταμνά και Αγγελόκαστρο. Η επίθεση στέφθηκε από μεγάλη επιτυχία. Ολόκληρη η αμαξοστοιχία καταστράφηκε και μαζί και το πολύτιμο πολεμικό υλικό των Γερμανών και στην μάχη που ακολούθησε σκοτώθηκαν δεκάδες Γερμανοί, μεταξύ των οποίων ένας ταγματάρχης των S-S καθώς και πολλοί τραυματίστηκαν και αιχμαλωτίστηκαν. Από την πλευρά των ανταρτών υπήρξε ένας τραυματίας.
11 Απριλίου 1944
Δυό μέρες μετά την ανατίναξη του συρμού, ανήμερα Μεγάλης Τρίτης , μέλη του ΕΑΜ και αντάρτες του ΕΛΑΣ στην επιστροφή τους από το Πυργί, όπου είχαν μεταφέρει τρόφιμα στους αντάρτες του ΕΛΑΣ, δέχονται επίθεση από Γερμανούς και ταγματασφαλίτες, κοντά στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στην Μεγάλη Χώρα (Ζαπάντι).
Συνελήφθησαν και εκτελέσθηκαν επί τόπου οι :
Αναγνωστόπουλος Παναγιώτης – Καλύβια
Γαλανόπουλος Βασίλης – Καλύβια
Ζαπαντιώτης Φώτης – Καλύβια
Κοτρώτσος Γιώργος – Καλύβια
Φαναριώτης Νίκος – Καλύβια
Καραμπίνης Χρήστος – Αγρίνιο
Μαγνήσαλης Γιάννης – Αγρίνιο
Πετρούλας Νίκος – Αγρίνιο
Τσαπάρας Γρηγόρης – Αγρίνιο
Τσακαρδάνος Κώστας – Μεγάλη Χώρα
Θεοδωρόπουλος Δημήτρης – Χούνη
Μπαμπάνης Βασίλης – Ξηρόμερο
 |
| Ομαδική εκτέλεση |
Μάρτης του 1944
Αρχές του Μάρτη του 1944 και η μοίρα αρχίζει να υφαίνει έναν ιστό και να ενώνει το Αγρίνιο με ένα χωριό της Πρέβεζας, την Κρυοπηγή Πρεβέζης.
Όλα ξεκίνησαν κάποια κρύα ημέρα του Μάρτη. Το χωριό αναστατώθηκε, καθώς δύο λόχοι Γερμανών το «έζωσαν» από δύο πλευρές. Ο ένας λόχος ήρθε από το Λούρο και ο άλλος από την Πρέβεζα. Οι κάτοικοι «πάγωσαν». Μαζί τους, σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων, ήταν και Έλληνες συνεργάτες τους, που τους γνώρισαν από τη διαφορετικότητα στη στολή, αλλά δε φανερώθηκαν.
Οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους εγκαταστάθηκαν στο χωριό και έστησαν την επιμελητεία τους, μαζί με ασύρματο. Οι κάτοικοι θεώρησαν ότι πρόκειται για επιχείρηση εκφοβισμού και πλιάτσικου. Τους έδωσαν αρνιά, κότες, γάλα, αλεύρι... Οι κατακτητές όμως «διψούσαν» για κάτι άλλο.
Δε μπορούσαν να... χωνέψουν με τίποτα πως οι αντάρτες του ΕΛΑΣ μπαινόβγαιναν στο χωριό με το κεφάλι ψηλά, πραγματοποιούσαν εκδηλώσεις στην Κρυοπηγή, τραγουδώντας τον εθνικό ύμνο, εμψυχώνοντας τους κατοίκους. Ένα μεγάλο τραπέζι του ΕΑΜ στο σχολείο της Κρυοπηγής, όπου μύρισε ο αέρας της λευτεριάς, εξόργισε τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους που κατέγραψαν στα κατάστιχά τους με κόκκινη μπογιά τη φράση «μικρή... Μόσχα», αναφερόμενοι στην Κρυοπηγή. Και δεν άργησαν να «χτυπήσουν». Αν έβρισκαν μάλιστα πυρομαχικά ή αντάρτες του ΕΛΑΣ στο χωριό θα το ισοπέδωναν από άκρη σε άκρη. Έκαψαν μόνο δύο σπίτια.
Ήθελαν να κάμψουν το φρόνημα του λαού και των ανταρτών, που σήκωσαν κεφάλι μπροστά στο χιτλερικό στρατό. Συγκέντρωσαν 30 άντρες κατοίκους και κατηφόρισαν προς τον κεντρικό δρόμο. Η αρχή του δράματος μόλις είχε εκτυλιχθεί μπροστά στα μάτια όλων. Στον κεντρικό δρόμο οι Γερμανοί έδιωξαν δύο μικρά παιδιά τότε, επειδή ήταν ξυπόλυτα και κρύωναν. Είχαν έστω ελάχιστη... τσίπα ανθρωπιάς.
Οι 28 Κρυοπηγήτες οδηγήθηκαν στην παλιά Συναγωγή της Πρέβεζας, όπου κρατήθηκαν για 10-15 ημέρες περίπου και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στην έδρα της Κομαντατούρ στη Δυτική Ελλάδα, στο Αγρίνιο.
Στη θέση Αγία Τριάδα στις 14 Απριλίου 1944, το πρωί, τα πολυβόλα των Γερμανοτσολιάδων κροτάλισαν. Χάθηκαν 23 ψυχές, ενώ μόλις 5 διέφυγαν της εκτελέσεως.
Τα ονόματα των 23:
Ζήκας Βασίλειος
Ζήκας Κωνσταντίνος
Ζήκας Μιχαήλ
Κουρούπης Αντώνιος
Κίτσος Χρήστος
Μπαρτζώκας Σταύρος
Ντελής Αλέξιος
Ντελής Ιωάννης
Ντελής Χρήστος
Πάνης Ευάγγελος
Πάνης Γεώργιος
Παππάς Διονύσιος
Παππάς Ιωάννης
Πέππας Χαράλαμπος
Σοπικιότης Βασίλειος
Σοπικιότης Χαράλαμπος
Σοπικιότης Νικηφόρος
Τζίμας Σπυρίδων
Τζίμας Γεώργιος
Τσούτσης Δημήτριος
Τσούτσης Μιλτιάδης
Τσούτσης Μιχαήλ
Τσούτσης Χαράλαμπος
ΠΗΓΗ:.atpreveza.gr
Αρχές Απρίλη του 1944
Στην Κατούναο πρώτος που συνελήφθη ήταν ο Κωνσταντίνος Μπλίτσας του Πέτρου στην περιοχή του Αγίου Νικολάου Βελαώρας, ο οποίος αφού αρχικά βασανίστηκε, στάλθηκε στις φυλακές της Αγίας Τριάδας Αγρινίου. Στην συνέχεια και όταν δόθηκε η εντολή από το αρχηγείο του Αγρινίου για μαζικές συλλήψεις, δόθηκε διαταγή και στην Κατούνα να μαζευτεί το χωριό στην πλατεία, έξω από τον πολιούχο Άγιο Αθανάσιο. Εκεί έγινε το ξεκαθάρισμα, υποδείχθηκαν τα υπόλοιπα οχτώ παιδιά και συνελήφθησαν.
Όλοι τους αξιόλογοι άνθρωποι, πραγματικά παλικάρια, σε νεαρά ηλικία. Φορτώθηκαν στα γερμανικά αυτοκίνητα και οδηγήθηκαν στις φυλακές τις Αγίας Τριάδας Αγρινίου. Τα εννέα παλικάρια που συνελήφθησαν τότε, συμπλήρωσαν τον αριθμό των 120.
1. Ταμπάκης Κων/νος του Δημητρίου
2. Σαμαντάς Χρήστος του Αλεξάνδρου
3. Καρέλος Θεόδωρος (Λόλος) του Αθανασίου
4. Τσικώνης Γεράσιμος Του Δημητρίου
5. Παπακωνσταντής Χρήστος του Αλεξάνδρου
6. Βλάχας Αλέκος του Βασιλείου
7. Μπλίτσας Κωνσταντίνος Πέτρου
8. Κοκορόμπας Γεώργιος του Αθανασίου
9. Τσιτσώνης Σταμούλης του Γεωργίου
14 Απριλίου 1944
Τα αντίποινα των Γερμανών για την ανατίναξη του συρμού ανάμεσα στα χωριά Σταμνά και Αγγελόκαστρο. ήταν η εκτέλεση 120 κρατουμένων στον περίβολο της Αγίας Τριάδας.
 |
| Φυλακές Αγίας Τριάδος |
Ο στρατιωτικός διοικητής των Γερμανικών μονάδων Ηπείρου, εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:
Την 9ην Απριλίου 1944 ο εκ Μεσολογγίου προς Αγρίνιον κατευθυνόμενος σιδηροδρομικός συρμός, υπέστη βορείως της Σταμνάς επίθεσην κομμουνιστικών συμμοριών και επυρπολήθη. Γερμανοί στρατιώται και συνταξιδεύοντες Έλληνες πολίται εφονεύθησαν ή ετραυματίσθησαν, τραυματισμένοι Γερμανοί στρατιώται εφονεύθησαν ή ηπήχθησαν ανάνδρως.
Ως αντίποινα των υπούλων τούτων πράξεων, αίτινες πλήττουν αφ’ ενός τον Γερμανικόν Στρατόν και αφ’ ετέρου τους ειρηνικούς κατοίκους, ελήφθησαν και εξετελέσθησαν τα κάτωθι μέτρα:
1ον) Σήμερον 120 κομμουνισταί εκ χωρίων κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής και εκ Παναιτωλίου, οίτινες ως διεπιστώθη, έλαβον μέρος εμμέσως ή αμέσως εις την εν λόγω πράξιν, ετυφεκίσθησαν ή απηγχονίσθησαν εν Αγρινίω.
2ον) Εις Σταμνάν και Παναιτώλιον, ορισμένος αριθμός οικιών, εις τας οποίας είχον διαμείνει συμμορίται ή ανευρέθησαν εν αυταίς όπλα και πυρομαχικά, κατεστράφη.
3ον) Δέκα χωρία, εξ ων προήρχοντο οι λησταί, ή τα οποία κείνται κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής, υπεχρεώθησαν εις την καταβολήν μεγάλης χρηματικής ποινής.
Ο Διοικητής του Τάγματος Ασφαλείας, Γεώργιος Τολιόπουλος σε έκθεσή του για την εκτέλεση των 120 αναφέρει:
Τον Απρίλιον μήνα και περί το ΙΙ δεκαήμερον, εκ της δράσεως των δρώντων παρά τω Αιτωλικώ ανταρτών και της ενεργείας των την Κυριακήν των Βαΐων απετεφρώθη μία εμπορική αμαξοστοιχία έμφορτος με υγρά καύσιμα μεταξύ Αιτωλικού - Σταμνών. Το αποτέλεσμα της τοιαύτης ενεργείας των όσον και πατριωτικόν ήθελεν παρουσιασθή εν τούτοις με την δολοφονίαν και 12 Γερμανών στρατιωτών υπήρξεν σκληρότατον και εγκληματικώτατον διά τους κατοίκους της περιοχής, οίτινες όλως αδίκως εθυσιάσθησαν εις αντίποινα εκ μέρους των Γερμανών την Μεγ. Παρασκευήν εντός του Αγρινίου και όπισθεν της εκκλησίας Αγίας Τριάδος "περί την δ/γήν της εκτελέσεως 120 ατόμων, το Τάγμα διά καταλλήλων ενεργειών του περιώρισε τον αριθμόν των εις 85".
Ο Συντάξας
ΓΕΩΡΓ. ΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ
Οι 120
Αγγελάκης Γεώργιος – Άγιος Κωνσταντίνος Αγρινίου
Αλεξανδρής Κωνσταντίνος - Αγρίνιο
Αναστασίου Χρήστος - Αγρίνιο
Αναστασιάδης Αβραάμ - Αγρίνιο
Αντωνόπουλος Γεράσιμος - Αγρίνιο
Αντωνόπουλος Χρήστος - Αγρίνιο
Βλάχας Αλέκος – Κατούνα Ξηρομέρου
Βλάχος Δημήτρης- Αγρίνιο
Βίτσας Γιάννης – Άγιος Αντρέας Μεσολογγίου
Γράψας Βασίλης -Λευκάδα
Γιάγκας Σπύρος – Όχθια Αιτωλ/νίας
Γυφτομήτσος Γιώργος – Λεπιανά Ευρυτανίας
Δανίας Γεώργιος – Καμαρούλα Αγρινίου
Διαμαντής Γεώργιος – Παναιτώλιο Αγρινίου
Ζήκας Κωνσταντίνος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Ζήκας Μιχάλης - Κρυοπηγή Πρεβέζης
Καρέλος Θεόδωρος –Κατούνα Ξηρομέρου
Κούρτης Βαγγέλης - Αγρίνιο
Κατσαρός (Καραγιάννης) Γιώργος - Λευκάδα
Καρφής Γιώργος – Διαμαντέικα Αγρινίου
Κασαγιάννης Πάνος - Αγρίνιο
Κολοβός Χαράλαμπος - Αγρίνιο
Καλλίμαχος Σωτήρης - Αγρίνιο
Καταπόδης Κώστας· - Λευκάδα
Κυριλής Χρήστος – Δοκίμι Αγρινίου
Κοκορόμπας Γιώργος – Κατούνα Ξηρομέρου
Καβγιούλας Γιάννης - Αγρίνιο
Καλυβιώτης Κωνσταντίνος – Δοκίμι Αγρινίου
Κίτσος Χρήστος - Πρέβεζα
Κουκουμίλος Βασίλης – Παναιτώλιο Αγρινίου
Κατσάμπελος Νικόλαος - Αγρίνιο
Κουρούπης Αντώνιος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Μαριώλης Βασίλης - Αγρίνιο
Μπέλλος Δημήτρης - Αγρίνιο
Αλεξανδρής Κωνσταντίνος - Αγρίνιο
Αναστασίου Χρήστος - Αγρίνιο
Αναστασιάδης Αβραάμ - Αγρίνιο
Αντωνόπουλος Γεράσιμος - Αγρίνιο
Αντωνόπουλος Χρήστος - Αγρίνιο
Βλάχας Αλέκος – Κατούνα Ξηρομέρου
Βλάχος Δημήτρης- Αγρίνιο
Βίτσας Γιάννης – Άγιος Αντρέας Μεσολογγίου
Γράψας Βασίλης -Λευκάδα
Γιάγκας Σπύρος – Όχθια Αιτωλ/νίας
Γυφτομήτσος Γιώργος – Λεπιανά Ευρυτανίας
Δανίας Γεώργιος – Καμαρούλα Αγρινίου
Διαμαντής Γεώργιος – Παναιτώλιο Αγρινίου
Ζήκας Κωνσταντίνος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Ζήκας Μιχάλης - Κρυοπηγή Πρεβέζης
Καρέλος Θεόδωρος –Κατούνα Ξηρομέρου
Κούρτης Βαγγέλης - Αγρίνιο
Κατσαρός (Καραγιάννης) Γιώργος - Λευκάδα
Καρφής Γιώργος – Διαμαντέικα Αγρινίου
Κασαγιάννης Πάνος - Αγρίνιο
Κολοβός Χαράλαμπος - Αγρίνιο
Καλλίμαχος Σωτήρης - Αγρίνιο
Καταπόδης Κώστας· - Λευκάδα
Κυριλής Χρήστος – Δοκίμι Αγρινίου
Κοκορόμπας Γιώργος – Κατούνα Ξηρομέρου
Καβγιούλας Γιάννης - Αγρίνιο
Καλυβιώτης Κωνσταντίνος – Δοκίμι Αγρινίου
Κίτσος Χρήστος - Πρέβεζα
Κουκουμίλος Βασίλης – Παναιτώλιο Αγρινίου
Κατσάμπελος Νικόλαος - Αγρίνιο
Κουρούπης Αντώνιος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Μαριώλης Βασίλης - Αγρίνιο
Μπέλλος Δημήτρης - Αγρίνιο
 |
| Χατζάρα Κατίνα |
Μπλήτσας Κωνσταντίνος – Κατούνα Ξηρομέρου
Μιχαλόπουλος Δήμος – Δοκίμι Αγρινίου
Μπαρτζώκας Σταύρος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Νικολάου Χρήστος - Αγρίνιο
Νιάφας Απόστολος – Δοκίμι Αγρινίου
Ντελής Αλέξανδρος- Κρυοπηγή Πρεβέζης
Ντελής Ιωάννης - Κρυοπηγή Πρεβέζης
Ντελής Χρήστος- Κρυοπηγή Πρεβέζης
Παπαπάνου Γεώργιος - Αγρίνιο
Παπανίκος Γιάννης – Νέα Αβόρανη Αγρινίου
Παπακωνσταντής Χρήστος – Κατούνα Ξηρομέρου
Παπαδήμος Σταύρος - Αγρίνιο
Παπαευθυμίου Ανδρέας – Λαμπίρι Τριχωνίδας
Πάνης Γεώργιος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Πάνης Ευάγγελος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Παππάς Δημήτριος – Λεπιανά Ευρυτανίας
Παππάς Διονύσιος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Παππάς Ιωάννης – Κρυοπηγή Πρεβέζης
 |
| Χατζηελευθερίου Νικόλαος |
Πέππας Χαράλαμπος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Σαλάκος Χρήστος - Αγρίνιο
Σβώλης Χρήστος - Αγρίνιο
Σισμάνης Φώτης - Αγρίνιο
Σταυρόπουλος Σπύρος
Σκιαδάς Κώστας - Αγρίνιο
Σκαρλάτος Γιάννης – Αγρίνιο
Σούλος Παναγιώτης - Αγρίνιο
Σοπικιώτης Βασίλης – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Σοπικιώτης Νικηφόρος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Σοπικιώτης Χαράλαμπος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσικώνης Γεράσιμος – Κατούνα Ξηρομέρου
Τζαμίλης Αντώνης – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσίρκας Γιάννης - Αγρίνιο
Τσιτσώνης Σταμούλης – Κατούνα Ξηρομέρου
Ταμπάκης Κωνσταντίνος – Κατούνα ξηρομέρου
Τσίπης Βασίλης - Αγρίνιο
Τζίμας Γιώργος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τζίμας Σπύρος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσούτσης Δημήτριος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσούτσης Μιλτιάδης – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσούτσης Μιχάλης – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσούτσης Χαράλαμπος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Χαραλαμπίδης Παρασκευάς – Άγιος Κωνσταντίνος Αγρινίου
Χατζάρα Κατίνα – Κομπότι Άρτας
Χατζηελευθερίου Νικόλαος – Άγιος Κωνσταντίνος Αγρινίου
Χρηστάκης Γεώργιος - Αγρίνιο
Χρήστου Αριστείδης – Τσικλίστα Ευρυτανίας
Χολέβας Γεώργιος – Νέα Αβόρανη Αγρινίου
Σταυράκης Χριστόφορος - Αγρίνιο
Σαμαντάς Χρήστος – Κατούνα Ξηρομέρου
Σωκρατάκης Πάνος – Αγρίνιο
Σοπικιώτης Χαράλαμπος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσικώνης Γεράσιμος – Κατούνα Ξηρομέρου
Τζαμίλης Αντώνης – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσίρκας Γιάννης - Αγρίνιο
Τσιτσώνης Σταμούλης – Κατούνα Ξηρομέρου
Ταμπάκης Κωνσταντίνος – Κατούνα ξηρομέρου
Τσίπης Βασίλης - Αγρίνιο
Τζίμας Γιώργος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τζίμας Σπύρος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσούτσης Δημήτριος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσούτσης Μιλτιάδης – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσούτσης Μιχάλης – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσούτσης Χαράλαμπος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Χαραλαμπίδης Παρασκευάς – Άγιος Κωνσταντίνος Αγρινίου
Χατζάρα Κατίνα – Κομπότι Άρτας
Χατζηελευθερίου Νικόλαος – Άγιος Κωνσταντίνος Αγρινίου
Χρηστάκης Γεώργιος - Αγρίνιο
Χρήστου Αριστείδης – Τσικλίστα Ευρυτανίας
Χολέβας Γεώργιος – Νέα Αβόρανη Αγρινίου
Σταυράκης Χριστόφορος - Αγρίνιο
Σαμαντάς Χρήστος – Κατούνα Ξηρομέρου
Σωκρατάκης Πάνος – Αγρίνιο
ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ 120 εδώ: http://agriniomemories.blogspot.gr/search/label/**120
~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~
↧
Μεγάλη Παρασκευή του 1944
Εγώ, καπνοπώλης στην Παπαστράτου 2! Η κυκλοφορία στους δρόμους ξεκινούσε μισή ώρα μετά την ανατολή και τέλειωνε μισή ώρα πριν τη δύση. Ο πατέρας μου τότε είχε κάποια προβλήματα με το στομάχι του (ο αδελφός μου ήταν αντάρτης) κι έτσι, εκείνη την ημέρα, κατέβηκα εγώ στο μαγαζί για να πουλήσω κάνα τσιγαράκι «στούκας», να βγάλουμε το ψωμάκι μας.
Απ’ τον Αγγελόπουλο με τους καφέδες μέχρι την πλατεία Μπέλλου γινόταν κάθε μέρα μαυραγορά. Πούλαγε κι αγόραζες ότι ήθελες!
Εκείνη όμως τη μέρα, Μεγάλη Παρασκευή του ’44, καθώς κατέβαινα για το καπνοπωλείο, είδα ότι δεν ήταν τόσοι πολλοί μαυραγορίτες όπως τις προηγούμενες ημέρες. Κάποιους γνωστούς μου, όπως τον Κώστα τον Παπασίγκα, τον Τζίμη απ’ τον συνοικισμό, τον Αλέκο, τον Χρήστο κ.α. δεν τους είδα…
Πήγα στο μαγαζί, ανοίγω τη «φυσαρμόνικα» τη σιδερένια κι όταν έβγαλα το ένα φύλλο της πόρτας και πήγα να το αποθέσω δίπλα, κοιτάω μπροστά στο περίπτερο του Καραχρήστου, που ήταν μπροστά απ’ το ξενοδοχείο «Αθήναι», τι να δω; Ο ένας κρεμασμένος!! Πω, πω….
Απ’ τον Αγγελόπουλο με τους καφέδες μέχρι την πλατεία Μπέλλου γινόταν κάθε μέρα μαυραγορά. Πούλαγε κι αγόραζες ότι ήθελες!
Εκείνη όμως τη μέρα, Μεγάλη Παρασκευή του ’44, καθώς κατέβαινα για το καπνοπωλείο, είδα ότι δεν ήταν τόσοι πολλοί μαυραγορίτες όπως τις προηγούμενες ημέρες. Κάποιους γνωστούς μου, όπως τον Κώστα τον Παπασίγκα, τον Τζίμη απ’ τον συνοικισμό, τον Αλέκο, τον Χρήστο κ.α. δεν τους είδα…
Πήγα στο μαγαζί, ανοίγω τη «φυσαρμόνικα» τη σιδερένια κι όταν έβγαλα το ένα φύλλο της πόρτας και πήγα να το αποθέσω δίπλα, κοιτάω μπροστά στο περίπτερο του Καραχρήστου, που ήταν μπροστά απ’ το ξενοδοχείο «Αθήναι», τι να δω; Ο ένας κρεμασμένος!! Πω, πω….
Κοιτάω απέναντι στο καφενείο του Ψαρά, στο περίπτερο του Χώχου…κι άλλος κρεμασμένος!! Κοιτάω στο «Ακροπόλ», προς το περίπτερο του Παπαγεωργίου ….ο τρίτος κρεμασμένος!
Τότε ήμουνα 15 χρονών παιδάκι. Φοβήθηκα! Κλείνω το μαγαζί κι έρχομαι ξανά στο σπίτι. Καθ’ οδόν για το σπίτι, από τον κόσμο, έμαθα ότι οι Γερμανοί σκοτώσανε τους 120 στην Αγία Τριάδα και κρέμασαν τους τρεις στην πλατεία Μπέλλου. Όμως, όπως έλεγαν, μετά απ’ αυτό, «η ζωή στη πόλη κυλάει ομαλά!»
Έτσι ξεκινάω ξανά για το καπνοπωλείο, παίρνοντας μαζί την πετσέτα μου με τη μπομποτούλα και τις ελίτσες.
Κατά τις 5 το απόγευμα, βγήκε μια πληροφορία που έλεγε ότι, οι αντάρτες στο Πλατανόρεμα (στη Σπολάιτα πιο κάτω) έκαναν σαμποτάζ στους Γερμανούς κι αυτοί, ως αντίποινα, το βράδυ, όποιους άντρες έβρισκαν μέσα στο Αγρίνιο θα τους εκτελούσαν!
Ξανακλείνω το καπνοπωλείο, πάω τροχάδην στο σπίτι, το λέω στο πατέρα μου (εμείς είχαμε αδελφό αντάρτη και φοβόμασταν επιπλέον) και με λίγη μπομπότα στην πετσετούλα, φεύγουμε με προορισμό τη Βελάουστα.
Ο πατέρας μου ήταν κουτσός. Στηριζόταν στο μπαστούνι του και στον δικό μου ώμο σ’ αυτή τη διαδρομή προς το ρέμα, όπου εκεί, υπήρχε μία μπάρα την οποία κι έπρεπε να περάσουμε μισή ώρα πριν τη δύση του ηλίου.
Άλλοι έφευγαν απ’ το δρόμο που πήραμε εμείς, άλλοι απ’ του Τσιλιαπάνου κι άλλοι από την Αγία Παρασκευή. Όλοι αυτοί οι δρόμοι συγκλίνανε στη Βελάουστα.
Ψηλά απ’ του Τσιλιαπάνου, όπου είχαν πάει οι περισσότεροι, μας φώναζαν να πάμε πιο γρήγορα -λόγω του προβλήματος του πατέρα μου είχαμε μείνει τελευταίοι- γιατί οι Γερμανοί μας πλησίαζαν! Κάποιος απ’ αυτούς φώναξε στο πατέρα μου: «Μπάρμπα- Γιώργο, κάτσε εσύ σε μια μεριά κι άσε το παιδί να φύγει!»
Τότε ήμουνα 15 χρονών παιδάκι. Φοβήθηκα! Κλείνω το μαγαζί κι έρχομαι ξανά στο σπίτι. Καθ’ οδόν για το σπίτι, από τον κόσμο, έμαθα ότι οι Γερμανοί σκοτώσανε τους 120 στην Αγία Τριάδα και κρέμασαν τους τρεις στην πλατεία Μπέλλου. Όμως, όπως έλεγαν, μετά απ’ αυτό, «η ζωή στη πόλη κυλάει ομαλά!»
Έτσι ξεκινάω ξανά για το καπνοπωλείο, παίρνοντας μαζί την πετσέτα μου με τη μπομποτούλα και τις ελίτσες.
Κατά τις 5 το απόγευμα, βγήκε μια πληροφορία που έλεγε ότι, οι αντάρτες στο Πλατανόρεμα (στη Σπολάιτα πιο κάτω) έκαναν σαμποτάζ στους Γερμανούς κι αυτοί, ως αντίποινα, το βράδυ, όποιους άντρες έβρισκαν μέσα στο Αγρίνιο θα τους εκτελούσαν!
Ξανακλείνω το καπνοπωλείο, πάω τροχάδην στο σπίτι, το λέω στο πατέρα μου (εμείς είχαμε αδελφό αντάρτη και φοβόμασταν επιπλέον) και με λίγη μπομπότα στην πετσετούλα, φεύγουμε με προορισμό τη Βελάουστα.
Ο πατέρας μου ήταν κουτσός. Στηριζόταν στο μπαστούνι του και στον δικό μου ώμο σ’ αυτή τη διαδρομή προς το ρέμα, όπου εκεί, υπήρχε μία μπάρα την οποία κι έπρεπε να περάσουμε μισή ώρα πριν τη δύση του ηλίου.
Άλλοι έφευγαν απ’ το δρόμο που πήραμε εμείς, άλλοι απ’ του Τσιλιαπάνου κι άλλοι από την Αγία Παρασκευή. Όλοι αυτοί οι δρόμοι συγκλίνανε στη Βελάουστα.
Ψηλά απ’ του Τσιλιαπάνου, όπου είχαν πάει οι περισσότεροι, μας φώναζαν να πάμε πιο γρήγορα -λόγω του προβλήματος του πατέρα μου είχαμε μείνει τελευταίοι- γιατί οι Γερμανοί μας πλησίαζαν! Κάποιος απ’ αυτούς φώναξε στο πατέρα μου: «Μπάρμπα- Γιώργο, κάτσε εσύ σε μια μεριά κι άσε το παιδί να φύγει!»
Μετά τα σπίτια στα Νταλιανέικα, ένα κοριτσάκι έβοσκε κατσικάκια. Εκεί έμεινε ο πατέρας μου, αφού πρώτα με φίλησε και χαιρετηθήκαμε. Έτρεξα και πρόλαβα τους άλλους που ήταν ψηλότερα. Ευτυχώς, οι Γερμανοί ήθελαν να συλλάβουν κάποιους (το οποίο δε κατάφεραν τελικά) και να τους ανακρίνουν για το λόγο που φεύγαμε. Έτσι, δε σκόπευσαν από μακριά. Αν σκόπευαν θα μας σκότωναν!
Πήγαμε στη Βελάουστα. Βράδυ Μεγάλης Παρασκευής…
Εκείνη την ώρα έβγαινε ο Επιτάφιος και πίσω ήταν οι πιστοί με τα κεράκια. Από μακριά, εγώ νόμισα ότι ήταν ενέδρα των Γερμανών και με έλουσε κρύος ιδρώτας! Προχωρήσαμε επιφυλακτικά στο χωριό όπου βεβαίως δε μας περίμενε κανείς! Περάσαμε τη βραδιά μέσα σ’ ένα παλιό σπίτι, με συντροφιά το τζάκι.
Την άλλη μέρα, όταν βγήκε για τα καλά ο ήλιος, έγινε συγκέντρωση στην οποία μας μίλησε ο Τάσος ο Πετρίδης, ο οποίος ήταν καπνεργάτης και καπετάνιος στο εκεί αντάρτικο. Είπε διάφορα λόγια εθνικού περιεχομένου και μας πληροφόρησε ότι η ζωή στο Αγρίνιο το προηγούμενο βράδυ κύλησε ομαλά κι ότι δεν έγιναν συλλήψεις.
Μας είπε επίσης ότι, όποιος θέλει μπορεί να φύγει, να επιστρέψει στην εστία του, με τη προϋπόθεση η επιστροφή να γίνει απ’ τον ίδιο δρόμο και ανά πεντάδες. Επίσης, μας είπε ότι, όποιος θέλει, μπορεί να παραμείνει και να πλαισιώσει τις ανταρτικές δυνάμεις. Επειδή, το να επιστρέψει κανείς στην εστία του έκρυβε τον κίνδυνο να συλληφθεί και να οδηγηθεί στις φυλακές κι από κει στην εκτέλεση –κανείς δεν ήξερε τι του ξημέρωνε- γι’ αυτό, εκείνη τη μέρα, πάνω από διακόσια άτομα έμειναν με τις αντάρτικες δυνάμεις, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ήταν πολιτικά προσκείμενοι σ’ αυτούς. Αφενός, προστάτευαν τον εαυτό τους και αφετέρου, προσέφεραν στον αγώνα της πατρίδας ενάντια στους δεινούς κατακτητές.
Όταν έφτασα στο σπίτι βρήκα το πατέρα μου ο οποίος είχε περάσει το βράδυ στο σημείο εκείνο που τον είχα αφήσει, ευτυχώς, χωρίς κανένα δυσάρεστο συμβάν. Η ζωή, κατά τ’ άλλα, στη πόλη κυλούσε ομαλά…
Μετά από μέρες και σύμφωνα με πληροφορίες, μάθαμε ότι, τη στιγμή της εκτέλεσης των 120, ένας εξ αυτών, ονόματι Δημήτρης Τσίτος, δάσκαλος στο επάγγελμα, ψηλός με χαρακτηριστική ψιλή φωνή, γλίτωσε!
Η σφαίρα που του έριξε ο Γερμανός στρατιώτης, πέρασε κάτω από τη μασχάλη κι απλά του μάτωσε το σημείο ανάμεσα στο χέρι και στα πλευρά του.
Έπεσε κάτω μαζί με τους άλλους ήρωες.
Πολλοί είπαν ότι είχε μαζί του το Τίμιο ξύλο! Πάντως, αν δεν είχε Άγιο προστάτη ο δάσκαλος, σίγουρα έπεσε σε δεινό σκοπευτή που δεν ήθελε να τον σκοτώσει.
Μετά την απελευθέρωση της πόλης, ο δάσκαλος βολτάριζε πάνω-κάτω στην πλατεία Μπέλλου κι όλοι έλεγαν για την περίπτωσή του…
Ότι, μόλις οι Γερμανοί τέλειωσαν τις εκτελέσεις κι απασχολήθηκαν με κάτι άλλο, αυτός σύρθηκε στο χωράφι με τα σιτάρια που ήταν πίσω του και βρήκε καταφύγιο στο ρέμα που ήταν πιο κάτω.
Κι έπειτα, έφυγε μεσ’ απ’ τα καπνοχώραφα…
ΑΦΗΓΗΣΗ: Γιάννης Κανάτας
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:Βασίλης Τραπέτσας
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:Βασίλης Τραπέτσας
Από το http://www.agrinioculture.gr
~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~
↧
Η Παρέα της "Γκρίνιας"...
...και
Η Ταβέρνα του Σπανού.
Η Ταβέρνα του Σπανού, βρισκόταν πολύ κοντά στην κεντρική πλατεία, στο πρώτο στενό αριστερά της σημερινής οδού Παπαστράτου.
Μια ταβέρνα με αυλή. Την είχαν τα δυό αδέλφια, ο Αποστόλης και ο Κώστας Σπανός.
Εκεί τότε, την δεκαετία του ’30, σύχναζαν όλοι οι Βραχωρίτες και μία μόνιμη παρέα της ταβέρνας αποτέλεσαν την παρέα της «Γκρίνιας», όπως την ονόμασαν αυτοί οι ίδιοι.
Μια παρέα κεφάτη με όρεξη πάντα για πλάκες και αστεία, μια ζωντανή παρέα που έδινε άλλο χρώμα όχι μόνο στην ταβέρνα αλλά και σ’ όλο το Αγρίνιο.
Μια ταβέρνα με αυλή. Την είχαν τα δυό αδέλφια, ο Αποστόλης και ο Κώστας Σπανός.
Εκεί τότε, την δεκαετία του ’30, σύχναζαν όλοι οι Βραχωρίτες και μία μόνιμη παρέα της ταβέρνας αποτέλεσαν την παρέα της «Γκρίνιας», όπως την ονόμασαν αυτοί οι ίδιοι.
Μια παρέα κεφάτη με όρεξη πάντα για πλάκες και αστεία, μια ζωντανή παρέα που έδινε άλλο χρώμα όχι μόνο στην ταβέρνα αλλά και σ’ όλο το Αγρίνιο.
Από το βιβλίο του Αρ. Μπαρχαμπά «Το Αγρίνιο Κάποτε» διαβάζουμε (διατηρούμε την ορθογραφία του πρωτοτύπου):
« Είναι στιγμές που ο νους ακούραστος ταξειδευτής, γυρίζει στα παληά και ψάχνοντας στα συρτάρια της ζωής, ανασκαλεύει πίκρες και αντάμα γλυκές θύμησες και ζητάει να τις ξαναζωντανέψει. Κι ακούραστη η καρδιά τον συντροφεύει έτοιμη ν’ ανεβάσει πικρό το δάκρυ στα μάτια μας θρηνώντας έτσι το θάνατο της νειότης.
Αποσταμένο τ’ όνειρο – ζητάει ξεκούραση σ’ ένα ποτήρι κοκκινέλι, μπρούσκο ή ξανθιά ρετσίνα, χρυσή κεχριμπαρένια σέρνει τα βήματά του και χώνεται μέσ’ στην «υπόγεια την ταβέρνα» του Αποστόλη και Κώστα Σπανού, δυο καλοκάγαθων ταβερνιάρηδων που πάντα μένουν αξέχαστοι στο βιβλίο της μνήμης των Αγρινιωτών.
Ταβέρνα που τη καταβρόχθησε το τσιμέντο μιας πολυκατοικίας. Ταβέρνα που δεν είχε τίποτε να ζηλέψει απ’ τα Πλακιώτικα κουτούκια τα πολυτραγουδισμένα.
Ένα κατοστάρι –ζούσε τότε η οκά- δυο ελιές κι ένα σκόρδο, λίγο ταραμάς και απαλό ψωμί απ’ το γείτονα φούρναρη –μακαρίτης κι αυτός- Βαγγέλη Παπαδόπουλο, έφταναν για να πεις"έξω φτώχεια, έξω φροντίδα της καθημερινής ζωής, έξω πίκρα, ναρκώσου καϋμέ μεσ’ στης καρδιάς την άβυσσο".
Μόνιμη παρέα της ταβέρνας λίγοι Βραχωρίτες ζωντανοί, ζεστοί άνθρωποι με καρδιές ολάνθιστοι μπαξέδες. Άνθρωποι που στα χείλη τους άνθιζε το γέλιο, το κέφι ξεχνώντας την κούραση της ολοήμερης δουλειάς – σαν σουρούπωνε- άραζαν στην...
Αποσταμένο τ’ όνειρο – ζητάει ξεκούραση σ’ ένα ποτήρι κοκκινέλι, μπρούσκο ή ξανθιά ρετσίνα, χρυσή κεχριμπαρένια σέρνει τα βήματά του και χώνεται μέσ’ στην «υπόγεια την ταβέρνα» του Αποστόλη και Κώστα Σπανού, δυο καλοκάγαθων ταβερνιάρηδων που πάντα μένουν αξέχαστοι στο βιβλίο της μνήμης των Αγρινιωτών.
Ταβέρνα που τη καταβρόχθησε το τσιμέντο μιας πολυκατοικίας. Ταβέρνα που δεν είχε τίποτε να ζηλέψει απ’ τα Πλακιώτικα κουτούκια τα πολυτραγουδισμένα.
Ένα κατοστάρι –ζούσε τότε η οκά- δυο ελιές κι ένα σκόρδο, λίγο ταραμάς και απαλό ψωμί απ’ το γείτονα φούρναρη –μακαρίτης κι αυτός- Βαγγέλη Παπαδόπουλο, έφταναν για να πεις"έξω φτώχεια, έξω φροντίδα της καθημερινής ζωής, έξω πίκρα, ναρκώσου καϋμέ μεσ’ στης καρδιάς την άβυσσο".
Μόνιμη παρέα της ταβέρνας λίγοι Βραχωρίτες ζωντανοί, ζεστοί άνθρωποι με καρδιές ολάνθιστοι μπαξέδες. Άνθρωποι που στα χείλη τους άνθιζε το γέλιο, το κέφι ξεχνώντας την κούραση της ολοήμερης δουλειάς – σαν σουρούπωνε- άραζαν στην...
«Ταβέρνα του Σπανού».
Και γύρω τα τραπέζια γέμιζαν απ’ άλλους που ερχόταν να γευτούν μιάν αξέχαστη βραδυά, στιγμές κεφιού, στιγμές απίκραντες.
Μια παρέα αγαπημένη, μονιασμένη, αδέλφια όλοι τους. Έφτυνε ο ένας κι έγλυφε ο άλλος, όπως λέμε. Και την είχαν βαφτίσει μόνοι τους «Γκρίνια»κι ας μην γκρίνιαζαν ποτέ τους κι ας ήταν όλοι τους η άδολη αγάπη.
Σκαλεύει η μνήμη για να τους βρει όλους αυτούς τους γλετζέδες, μα της είναι ανήμπορο. Βρίσκει μονάχα τ’ αδέρφια Κώστα και Πάνο Κροτσέτη, το Μίμη Καπέρδα, το Μπαρχαμπά, τον Κώστα, τον Βαγγέλη Κουκούλη, τον Θανάση Κρικοχωρίτη, τον Γάκια Ψιλόπουλο, τ’ αδέρφια Μίμη και Νιόνιο Τσακανίκα, τον Αποστόλη Γιώτη, το Μήτσο Ζαχαρόπουλο και τον Πάνο Βλασόπουλο, δημοσιογράφο – εκδότη Εφημερίδας που πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στο Αγρίνιο.
Μια ζωή χαράς μεσ’ στην ταβέρνα σαν άρχιζαν τα τραγούδια τους. Και δεν ήταν ένας που να μην παίζει ένα όργανο. Φωνές λαγαρές, αυτοδίδακτοι μουσικοί οι περισσότεροι, σύνθεταν μια κομπανία απλήρωτη τραγουδιστών για το σεβντά τους, για το μεράκι τους.
Τα καλαμπούρια τους, τα πειράγματά τους, τ’ ανέκδοτα που διηγούνταν, οι φάρσες που σκάρωναν, οι μιμήσεις άλλων Αγρινιωτών, οι αυτοσχεδιασμοί σατιρικών μαντινάδων, οι μεταμφιέσεις τους, όλα της στιγμής και πάνω στη γλετζέδικη διάθεσή τους είχαν φέρει τη φήμη τους και στην Αθήνα ακόμα.
Τροβαδούροι αξέχαστοι της «Γκρίνιας» τα παιδιά, δεν είχαν σε τίποτα να παρατήσουν τα όργανά τους και τις παληές γλυκιές καντάδες τους και να σηκωθούν να παραστήσουν την «Γκόλφω» ή τον «Αγαπητικό της Βοσκοπούλας». Ήταν υπέροχοι όλοι τους.
Μια παρέα αγαπημένη, μονιασμένη, αδέλφια όλοι τους. Έφτυνε ο ένας κι έγλυφε ο άλλος, όπως λέμε. Και την είχαν βαφτίσει μόνοι τους «Γκρίνια»κι ας μην γκρίνιαζαν ποτέ τους κι ας ήταν όλοι τους η άδολη αγάπη.
Σκαλεύει η μνήμη για να τους βρει όλους αυτούς τους γλετζέδες, μα της είναι ανήμπορο. Βρίσκει μονάχα τ’ αδέρφια Κώστα και Πάνο Κροτσέτη, το Μίμη Καπέρδα, το Μπαρχαμπά, τον Κώστα, τον Βαγγέλη Κουκούλη, τον Θανάση Κρικοχωρίτη, τον Γάκια Ψιλόπουλο, τ’ αδέρφια Μίμη και Νιόνιο Τσακανίκα, τον Αποστόλη Γιώτη, το Μήτσο Ζαχαρόπουλο και τον Πάνο Βλασόπουλο, δημοσιογράφο – εκδότη Εφημερίδας που πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στο Αγρίνιο.
Μια ζωή χαράς μεσ’ στην ταβέρνα σαν άρχιζαν τα τραγούδια τους. Και δεν ήταν ένας που να μην παίζει ένα όργανο. Φωνές λαγαρές, αυτοδίδακτοι μουσικοί οι περισσότεροι, σύνθεταν μια κομπανία απλήρωτη τραγουδιστών για το σεβντά τους, για το μεράκι τους.
Τα καλαμπούρια τους, τα πειράγματά τους, τ’ ανέκδοτα που διηγούνταν, οι φάρσες που σκάρωναν, οι μιμήσεις άλλων Αγρινιωτών, οι αυτοσχεδιασμοί σατιρικών μαντινάδων, οι μεταμφιέσεις τους, όλα της στιγμής και πάνω στη γλετζέδικη διάθεσή τους είχαν φέρει τη φήμη τους και στην Αθήνα ακόμα.
Τροβαδούροι αξέχαστοι της «Γκρίνιας» τα παιδιά, δεν είχαν σε τίποτα να παρατήσουν τα όργανά τους και τις παληές γλυκιές καντάδες τους και να σηκωθούν να παραστήσουν την «Γκόλφω» ή τον «Αγαπητικό της Βοσκοπούλας». Ήταν υπέροχοι όλοι τους.
Τα χρόνια –ποτάμι αγύριστο- πέρασαν. Και το όνειρο της κάθε βραδυάς που έπλαθε η «Γκρίνια» με τις εκδηλώσεις της διαλύθηκε. Και τα παιδιά της σκόρπισαν αφήνοντας κενό ανεκπλήρωτο στη νυχτερινή καντάδα του Αγρινίου, στο κέφι της αφροντισιάς.
Τα χρόνια τραγάνισαν τη ζωή τους. Κι όλοι σκεπάστηκαν απ’ τη μάνα γη. Με εξαίρεση –αν η μνήμη δε λαθεύει- τον αειθαλέστατο Μίμη Καπέρδα, το Μίμη που με την κιθάρα με τα δυο τα μπράτσα ακόμα –αν και κρεμασμένη για πάντα στον τοίχο του σπιτιού του- φέρνη στ’ αυτιά τον απόηχο των γλυκών τραγουδιών της «Γκρίνιας». Φέρνη μπροστά μας όλους της παρέας του που θα μείνουν αξέχαστοι, που θα μείνουν ανεπανάληπτοι».
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Όταν το Βραχωρίτικο αυτό στέκι σωριάστηκε για να χτιστεί στη θέση του, μια πολυκατοικία οΠάνος Βλασσόπουλος έγραψε ένα εκπληκτικό άρθρο στην εφημερίδα του. Ένα άρθρο-λυγμό, από ένα από τα μέλη της «Γκρίνιας».
ΓΚΡΕΜΙΣΜΕΝΗ ΦΩΛΙΑ
Τα μοντέρνα σκαφτικά μηχανήματα, που ξηλώνουν αράδα παλιές οικοδομές, θεριά αδηφάγα που καταβροχθίζουν ακατάπαυστα, σαν από μανία, το παρελθόν και τις ιστορίες του, για να δημιουργήσουν τον ακαταλαβίστικο, τον ξέφρενο μηχανικό κόσμο, εσκόρπισαν προχτές σ'ερείπια και κορνιαχτό κι άλλη μια ιστορία που όσοι την έζησαν, δάκρυσαν στο χαλασμό της. Γιατί ήταν μια ιστορία που βάσταξε 35χρόνια. Κι ήταν μια ιστορία που, μ'όλη την απλότητά της, έκλεινε στις σελίδες της τον χαρακτήρα, το πνεύμα, τα όνειρα, τους ψυχικούς κόσμους, μιας ολόκληρης εποχής. Μιας εποχής που τ'απομεινάρια της τώρα είναι ελάχιστα και ελάχιστοι εκείνοι που μπορούν να αισθανθούν τη νοσταλγία της.
Όμως, γι'αυτούς, ήταν μια ιστορία όμορφη. Κι αλίμονο, μια ιστορία που δεν μπορεί πια να ξαναγραφεί. Γιατί πέρασε η εποχή που γράφονταν τέτοιες ιστορίες. Τα γκρέϊντυ και οι μπουλντόζες ανοίγουν το δρόμο σ'άλλες ιστορίες, ιστορίες τέλεια διαφορετικές.
Αυτή που έπεσε προχθές σ'άμορφους σωρούς, ήταν γνωστή με το όνομα
«Ταβέρνα Σπανού».Ταβέρνα-ιστορία!!
Ναι. Η ιστορία ενός κόσμου που χάνεται, που χάθηκε. Κι ο κόσμος εκείνος, τις πιο ενδιαφέρουσες σελίδες της ιστορίας του, τις έγραψε στις ταβέρνες.
Πόσο με συντάραξε το θέαμα του γκρεμισμένου τοίχου της, το ξήλωμα του κυματιστού ταβανιού της που θαρρούσες πως θάπεφτε στο κεφάλι σου το ξερίζωμα της κληματαριάς της! Βλέποντας, νόμιζα το Χάρο να στριφογυρίζει το δρεπάνι του πάνω από το κεφάλι μου! Είμαι κι εγώ αλίμονο από τα λίγα απομεινάρια της εποχής της, της γενιάς που χάνεται.
Πόσο θάθελα νάκανα πλούσιο το μνημόσυνο της γκρεμισμένης αυτής ταβέρνας! κι ας με κατηγορήσουν οι νεώτεροι πως θέλω να βρυκολακιάσω πεθαμένους. Ας ησυχάσουν. Δεν πρόκειται το ξέρω να επηρεάσει τη ζωή τους. Μνημόσυνο θα κάμω. Ύστερα, οι βρυκόλακες, θα ξαναγυρίσουν στο μνήμα τους. Δεν έχουν καμία αξίωση vα ξαναζήσουν. Το ξέρουν ότι δεν γίνεται. Θα ιδείτε άλλωστε ότι είναι τόσο καλοί οι βρυκόλακές μου! Δεν θα ρουφήξουν αίμα. Θα τραγουδήσουν. Δεν θα ξεσχίσουν σάρκες με τα νύχια των. Θα παίξουν κιθάρες. Μνημόσυνο, είπα, θα κάμω. Κι ύστερα όλα περασμένα ξεχασμένα. Το μνημόσυνο ετούτο δεν θα εμποδίσει τις μπουλτόζες να γκρεμίζουν, ούτε το ραδιοπικάπ για να σταματήσει το τσα-τσα.
Πόσο με συντάραξε το θέαμα του γκρεμισμένου τοίχου της, το ξήλωμα του κυματιστού ταβανιού της που θαρρούσες πως θάπεφτε στο κεφάλι σου το ξερίζωμα της κληματαριάς της! Βλέποντας, νόμιζα το Χάρο να στριφογυρίζει το δρεπάνι του πάνω από το κεφάλι μου! Είμαι κι εγώ αλίμονο από τα λίγα απομεινάρια της εποχής της, της γενιάς που χάνεται.
Πόσο θάθελα νάκανα πλούσιο το μνημόσυνο της γκρεμισμένης αυτής ταβέρνας! κι ας με κατηγορήσουν οι νεώτεροι πως θέλω να βρυκολακιάσω πεθαμένους. Ας ησυχάσουν. Δεν πρόκειται το ξέρω να επηρεάσει τη ζωή τους. Μνημόσυνο θα κάμω. Ύστερα, οι βρυκόλακες, θα ξαναγυρίσουν στο μνήμα τους. Δεν έχουν καμία αξίωση vα ξαναζήσουν. Το ξέρουν ότι δεν γίνεται. Θα ιδείτε άλλωστε ότι είναι τόσο καλοί οι βρυκόλακές μου! Δεν θα ρουφήξουν αίμα. Θα τραγουδήσουν. Δεν θα ξεσχίσουν σάρκες με τα νύχια των. Θα παίξουν κιθάρες. Μνημόσυνο, είπα, θα κάμω. Κι ύστερα όλα περασμένα ξεχασμένα. Το μνημόσυνο ετούτο δεν θα εμποδίσει τις μπουλτόζες να γκρεμίζουν, ούτε το ραδιοπικάπ για να σταματήσει το τσα-τσα.
Στοιχειά της ταβέρνας ο Αποστόλης και ο Κώστας Σπανόπουλοι και ο Βαγγέλης ο Κουκούλης.Και κόσμος της ένας ολόκληρος χορός γνωστός σαν«ΓΚΡΙΝΙΑ».Ήταν μια παρέα. Παρέα ατράνταχτη, πάντα έτοιμη για γκρίνια και... για γλέντι. Και τι κλιμάκωμα! Από καπνέμπορο, δημόσιο υπάλληλο, λόγιο, ποιητή, καλλιτέχνη έως τον μπαλωματή. Ο τελευταίος ήταν και η...κλώσσα της παρέας. Φτωχιά κλώσσα που, όταν η καμπάνα της Ζωοδόχου Πηγής χτυπούσε μεσημέρι, πετούσε το τσαγκαροσούφλι κι έβαζε το ρέκο:ω! ω! ω! Για να καταλήξει σ'ένα απελπιστικό, σπαραχτικό: Πεινώ!'(Τι νάκανε μια φόλα σ'ένα παληοπάπουτσο στο στομάχι ενός τριαντάχρονου δουλευτή;).
Μα σαν βράδιαζε, ξεχνούντουσαν όλα μπροστά σ'ένα ποτήρι κοκκινέλι. Και πείνα και δυστυχία. Γύρω τότε από το φτωχό μπαλωματή, μαζευόταν όλη η κλωσσοφωλιά. Γελαστή, χαρούμενη, ασυλλόγιστη. Του καθένα δε η είσοδο χαιρετιούταν με σχετικό ανάκρουσμα. Και θυμάμαι, στην είσοδο του υποφαινόμενου, έπρεπε ν'ακουστεί πάντα το «Τραγούδι των τσιγγάνων» από το Τροβατόρε του Βέρντι. Ο τίτλος της όπερας τούτης ήταν, τότε, το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο.
Σειρά στο τραπέζι της παρέας τα ποτήρια.Ο Μήτσος ο αυτοκινητιστής, θα κερνούσε πάντα το πρώτο: Ένα γκαζοντενεκέ κρασί! Με το δευτέρωμα του ποτηριού - ο μεζές εσπάνιζε - άρχιζε ...η συναυλία. Μη σας φανεί παράξενο, υπερβολικό. Μάλιστα, συναυλία. Και συναυλία με αξιώσεις. Συναυλίες ασύγκριτα ανώτερες απ'εκείνες για τις οποίες ανάβουνε τα δημοτικά τόξα. Γιατί, όλη εκείνη η κλωσσοφωλιά, είχε φωνές και γύρω στον τοίχο, πλήθος τα μαντολίνα, τα μπάτζο, οι κιθάρες.
Τα βράδια της «Γκρίνιας» ήσαν οι μουσικές εσπερίδες του τότε Βραχωριού και η Ταβέρνα Σπανού η αίθουσα - να ειπούμε - Κολόν. Κάθε το εκλεχτό, το πλούσιο σε διανόηση, σε καλλιτεχνικό αίσθημα, σε ψυχικές ανατάσεις (χωρίς να λείπει βέβαια και η σνομπαρία) έδινε εκεί το ραντεβού της. Εκεί, ανάμεσα σε θεόρατα παλιά βαρέλια, που, στου καθένα τον καθρέφτη, ήταν το όνομα μιας... όπερας! Λουτσία, Τροβατόρε, Μπαντερφλάϋ, Μποέμ, Αϊντα κ.λπ.
Το «πρόγραμμα» της συναυλίας άρχιζε με κλασσικά τραγούδια και μουσική, για να περάσει στο πνευματικό σπινθηροβόλημα μ'απαγγελίες και πικάντικες ιστορίες, που θα έδιναν κι αυτές κατόπι θέση στο μαστορεμένο κουτσομπολιό που πρωταγωνιστούσαν η... «σουμπρέτα» της παρέας (ο Τόλιας ο Σπανός) και το «ντούο πεινάλε» (ο Γάλης και ο Βαγγέλης). Κουτσομπολιό που έκαιγε με το μπαμπάκι. Κουτσομπολιό που δεν άφηνε τίποτε «νέο της ημέρας» έξω. Πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό. Και συνέχιζε στερνά το λαϊκό τραγούδι, ώσπου το «Γαμήλιο Εμβατήριο» του Μέντελσον και το κουδούνι πού 'ταν κρεμασμένο στην πόρτα της ταβέρνας, εσήμαναν ότι... η συναυλία ετελείωσε. Όλα δε εκεί σ'ατμόσφαιρα ευγενική, πολιτισμένη. Καυγάς, δεν εσημειώθηκε ποτέ στην ταβέρνα του Σπανού. Κι όταν η ταβέρνα έκλεινε, η μελωδία ξεχύνονταν στους δρόμους ως που να βγη τ'αστέρι της χαραυγής. Ήταν οι ώρες της καντάδας, του έρωτα. Κι άνοιγαν γρύλιες και σκιαγράφονταν κεφαλάκια αγαπημένα...
Και η Ταβέρνα του Σπανού έγινε τόσο ξακουσμένη και η παρέα του φτωχού μπαλωματή (του Πάνου Κορτσέτη) τόσο σεβαστή, που δε παρουσιάζονταν ποτέ καλλιτέχνης του τραγουδιού και της μουσικής μπροστά στο κοινό του Αγρινίου, πριν περάσει από την Ταβέρνα αυτή και πριν γνωριστεί με τα μέλη της «Γκρίνιας». Έτσι, στους ασβεστωμένους τοίχους του Βραχωρίτικου ε κ ε ί ν ο υ «Μουλέν Ρουζ», ο.. καλλιτεχνικός του Δ/ντής, οΒαγγέλης ο Κουκούλης, μαζί με τα έξυπνα αποφθέγματά του σαν το «κούπαις κτώνται τ'αγαθά»είχε γράψει ονόματα διελθόντων πανελλήνια τότε γνωστά σαν του Γιάννη Αγγελόπουλου, της Κυπαρίσση, της Βλαχοπούλου, του Βλαχοπούλου, του Ν. Μωραίτη, του Θωμάκου, της Ζαγκαρόλα, της Λουκάσεβιτς, του Πέτρου Επιτροπάκη, του Σπύρου Καψάλη, του Βακόντιου, του Μολότσου, του Δελένδα, του Πρεδάρη, του Γιάννη Μαρσέλλου και πλήθους καλλιτεχνών της ελαφράς λυρικής σκηνής και της πρόζας από της Ηρούς Χαντά ως του Αλεξανδράκη. Και μαζί, τα ονόματα του Καπράλου, του Μπόγρη, του Παντελή Χορν, του Μαυροκέφαλου κ.ά.
Τα χρόνια επέρασαν. Ο Αλβανικός πόλεμος, η ξενική κατοχή, ο συμμοριτοπόλεμος και τα ίδια τα χρόνια, σκόρπισαν τη «Γκρίνια», έκαμαν σιγά-σιγά την ταβέρνα να βουβαθεί. Του κάκου κατοπινές προσπάθειες να της ξαναδώσουν τη φωνή της.Τον Ανδρέα, τον άλλον Ανδρέα, τον Τάσο, τον Μάρκο, τον Λάκη, τον Γρηγόρη, τους επήρε ο Χάρος. Τη «κλώσσα» τον Πάνο, τα αδέλφια Μίμη και Γιώργο, τον Γάλη τους τράβηξε μια μεγάλη πολιτεία. Του καπνέμπορα έφυγαν τα δόντια κι έσπασε η κιθάρα, τον Θανάσητον σακάτεψε το τσόλι του καπνομάγαζου, οΒαγγέληςαποτραβήχτηκε σ'απόμερο παίρνοντας μαζί του στο νέο πόστο του λίγες αναμνήσεις, του Μήτσουέσπασε η ρόδα, ο υποφαινόμενος ο τότε άδων γίνηκε άδους,οι Σπανοίπαράτησαν την Ταβέρνα. Και τέλος, η ταβέρνα και η κληματαριά σωριάστηκαν. Η φωλιά που κελαηδούσε, σώπασε για πάντα. Μια ιστορία έκλεισε, μια εποχή διάβηκε αγύριστα. Την επήρε η μπουλτόζα. Ω τέμπορα!!!
Πάνος Ι. Βλασσόπουλος
Με την σάτιρα λέμε τα πιο σοβαρά πράγματα….
Μερικά από τα συνθήματα που κρατούν.
Για δες καιρό που διάλεξε
ο χάρος να τον πάρει,
τώρα που θα τους τρώγαμε
Σοφούλη και Τσαλδάρη
Ο Πλαστήρας προ των πυλών
τους πάντας απειλών
Ο ύπνος είναι θάνατος
και το κρεβάτι μνήμα
το γιλεκάκι ένδυμα
που γίνεται με νήμα
ΜΗΔΕΝ
Το δις διχοτομείν
ουκ ανδρός σοφού
όρα και το περίσσευμα
του προϋπολογισμού
RADIO ΓΚΑΡΑ-ΜΑΓΚΙΩΡΟΥ
ΡΑΔΙΟ-ΦΟΝΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ
ΕΚΠΟΜΠΕΣ
ΝΤΟΥΤΣΑΓΑ Αχ! Μάναμ.
ΓΚΕΝΟΒΑ Λαχανάδες
ΦΟΥΣΚΑΡΗ Ο Αρτέμης
ΕΡΥΘΡΑΙΑ Ογλάν-Ογλάν
Οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο του Αρ. Μπαρχαμπά.
ΚΑΖΑΜΙΑΣ 1936
Δρυμίτατον ψύχος
Δέκα Υπό το Μηδέν
1. Σοφούλης
2. Τσαλδάρης
3. Θεοτόκης
4. Παλλαϊκόν
5. Καφαντάρης
6. Παπαναστασίου
7. Κοντζαμάνης
8. Μεταξάς
9. Τουρκοβασίλης
10. Ράλλης
Ο Γεώργιος Σουρής
Κι ο σημερινός ΜΑΡΗΣ
Αβάντι, ριχτείτε
κοιλιές ξεσφιχτήτε
γεμίστε στομάχι
κι ας κλαίει όποιος τα ‘χει
Μη κάντε νισάφι
βουτήχτε χρυσάφι
↧
19 Μαΐου «Ημέρα μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο»
Για ορισμένους, η Γενοκτονία των Ποντίων, μοιάζει με παραμύθι. Σε άλλους φαντάζει ως ένα απόμακρο τραγικό γεγονός που συνέβη κάπου, κάπως, κάποτε. Κάποιοι δεν γνωρίζουν. Για μερικές χιλιάδες αποτελεί ημέρα μνήμης: 353.000 Έλληνες, άνδρες και γυναίκες, παιδιά, έφηβοι, νέοι και γέροι, πεταμένοι κάπου στις πλαγιές, στα χωράφια, στις ρεματιές, χωρίς ποτέ κανένας να μπορέσει να θάψει τα κορμιά τους. Oι εναπομείναντες…λίγοι και ακόμη λιγότεροι εκείνοι που ως σήμερα ζουν, θυμούνται και εξιστορούν στα παιδιά, στα εγγόνια, στα δισέγγονα και στα τρισέγγονά τους όσα έζησαν... τον διωγμό, την μεταφορά και την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα.
Ακριβή στοιχεία για το ποσοστό των Ποντίων που δέχθηκε η Ελλάδα στην δεκαετία του ’20, από τους 1.220.000 συνολικά πρόσφυγες, δεν υπάρχουν.
Τα ποντιακά σωματεία υπολογίζουν ότι 400.000 Πόντιοι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα. Ο κύριος όγκος των Ποντίων προσφύγων εγκαταστάθηκε στη Μακεδονία και τη Θράκη, στους νομούς Θεσσαλονίκης, Ξάνθης, Καβάλας, Δράμας, Σερρών, Κιλκίς, Ημαθίας, Πιερίας, Κοζάνης, Πέλλας, Φλώρινας, Καστοριάς και αλλού. Αρκετοί παρέμειναν στην περιοχή της πρωτεύουσας – Καλλιθέα, Δραπετσώνα, Χασάνι (Ελληνικό) κ.τ.λ. – και ένας μικρός αριθμός εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλία, την Ήπειρο, την Αιτωλοακαρνανία, την Πελοπόννησο και τα νησιά.
Πολλοί περισσότεροι από τους 400.000 που τελικά έφτασαν στην Ελλάδα είχαν ξεκινήσει από τα γενέθλιά τους εδάφη, όμως στην διαδρομή και κατά τη μεταφορά τους με τα πλοία, λόγω των άθλιων συνθηκών, πέθαναν πολλοί. Και εδώ, στις περιοχές που πρωτοεγκαταστάθηκαν οι λιμοί, οι αρρώστιες και οι κακουχίες τους θέρισαν.
Η αντιμετώπιση των Ελλαδιτών απέναντι στους εξαθλιωμένους Ποντίους ήταν ρατσιστική και πολλές φορές εχθρική. Και αυτοί με πολύ κόπο προσπάθησαν να προσαρμοστούν στο νέο, δύσκολο και εχθρικό περιβάλλον, και τα κατάφεραν.
Οι Πόντιοι που κατάφεραν να φτάσουν στην περιοχή μας, από διάφορες περιοχές του Πόντου, εγκαταστάθηκαν στα χωριά Ματσούκι, Σφήνα (Κυψέλη), Άγιο Νικόλαο Κατούνας, Άγιο Νικόλαο Βονίτσης, λίγες οικογένειες σε χωριά της Μακρυνείας και μερικοί στον Άγιο Κων/νο Αγρινίου.
Τον Νοέμβριο του 1922, το φορτηγό πλοίο «Ακταίο», αποβιβάζει στο λιμάνι της Αμφιλοχίας έναν μικρό αριθμό Ποντίων από την Κεπέκκλησια του Πόντου και τις κοντινές σ’ αυτήν περιοχές. Εγκαταστάθηκαν αρχικά στο σχολείο και λίγο αργότερα σκορπίστηκαν σε αποθήκες και σκηνές που τους παραχώρησε το κράτος. Οι επιδημίες που ξέσπασαν στους καταυλισμούς των προσφύγων θέρισαν τους ήδη εξουθενωμένους και αδύναμους πρόσφυγες. Όσοι επέζησαν άρχισαν να δουλεύουν στα χωράφια της περιοχής, να κόβουν και να πωλούν ξύλα, να κάνουν ότι δουλειά έβρισκαν για να επιζήσουν. Στην Αμφιλοχία έμειναν για περίπου έναν χρόνο.
Τον Σεπτέμβριο του 1923 αποφασίζουν να εγκαταλείψουν ομαδικά την Αμφιλοχία. Προχωρούν ανατολικά και εγκαθίστανται στον παραπόταμο του Αχελώου, τον Ίναχο, στην επαρχία του Βάλτου. Η περιοχή που επέλεξαν να στήσουν την νέα τους ζωή ήταν ένας λόγγος γεμάτος δέντρα, ένα μεγάλο δάσος γεμάτο άγρια ζώα. Μένοντας σε σκηνές, άρχισαν να ξελογγώνουν το δάσος, να κάνουν χωράφια και να χτίζουν σιγά-σιγά τα νέα τους σπιτικά. Δίπατα σπίτια που το κάτω μέρος το χρησιμοποιούσαν για στάβλο. Έτσι άρχισε να δημιουργείται ένα χωριό γεμάτο ζωή. Ονόμασαν το χωριό που δημιούργησαν Νέα Κεπέκκλησια για να τους θυμίζει την γενέτειρά τους. Η ονομασία αυτή όμως άλλαξε γρήγορα και ονόμασαν το χωριό τους Μπαμπαλιό.
Περίπου 60 οικογένειες ήταν οι κάτοικοι του νέου χωριού. Λίγα χρόνια αργότερα ήρθαν και εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην περιοχή και άλλες οικογένειες από τον Μεσόπυργο Άρτας και την Βαρετάδα.
Το 1924, με ομαδική δουλειά, χτίζουν την εκκλησία τους, τους Αγίους Ταξιάρχες. Στον περίβολο της εκκλησίας έκαναν το νεκροταφείο τους. Το 1925 χτίζουν και δεύτερη εκκλησία, την Αγία Παρασκευή.
Τον Ιούλιο του 1925 οι 60 οικογένειες πλήρωσαν από 1725 δραχμές η καθεμιά, για να αγοράσουν συνεταιρικά τον νερόμυλο και τα χωράφια που ήταν γύρω από αυτόν και ανήκαν στον Αμφιλοχιώτη τσιφλικά Καζάζη.
Το 1930 άρχισαν να χτίζουν με δικά τους έξοδα και με προσωπική εργασία το Σχολειό τους. Λένε οι παλιότεροι ότι κουβαλούσαν από αρκετή απόσταση στους ώμους τους, πέτρες και λάσπη για να χτιστεί το σχολειό. Και τα κατάφεραν. Μια μεγάλη αίθουσα, με μεγάλα παράθυρα και γραφείο, στέγη με κεραμίδια και πάτωμα από σανίδες. Εκεί θα μάθαιναν τα παιδιά τους ανάγνωση και γραφή. Σ΄αυτό το κτίριο φοίτησαν για πολλά χρόνια όχι μόνο τα παιδιά τα δικά τους αλλά και τα παιδιά από τα γειτονικά χωριά, Μαλατέικα και Αμοργιανοί, μέχρι το 1968. Εκείνη την χρονιά τοποθετήθηκε από τον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων ένα προκατασκευασμένο κτίριο που χρησίμευε για σχολείο.
Τον Σεπτέμβριο του 1931, η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων, μοίρασε στις 60 οικογένειες, με κλήρο, τα χωράφια που οι ίδιοι οι Πόντιοι είχαν διαμορφώσει, δίνοντας σε κάθε οικογένεια από 16 περίπου στρέμματα γης.
Το Μπαμπαλιό, μέχρι το 1932, διοικητικά υπαγόταν στην κοινότητα Βαρετάδας και αργότερα στην κοινότητα Καστρακίου. Αργότερα αποτέλεσε χωριστή κοινότητα, την κοινότητα Μπαμπαλιού. Αυτή η νέα κοινότητα, όμως, ήταν αποκομμένη από το Αγρίνιο. Δρόμος προς το Αγρίνιο δεν υπήρχε. Άρχισαν, λοιπόν, με ομαδική δουλειά να ξελακώνουν, να σκάβουν, να φτιάχνουν τον δρόμο που θα τους ένωνε με το Αγρίνιο. Και τα κατάφεραν. Και ήταν οι πρώτοι κάτοικοι του Βάλτου που είδαν για πρώτη φορά να φτάνει στο χωριό τους αυτοκίνητο.
Το 1950, κτίστηκε η κεντρική εκκλησία του χωριού, η Κοίμησις της Θεοτόκου. Και γι αυτό βοήθησαν όλοι οι κάτοικοι. Κουβάλησαν πέτρες, λάσπη, έδωσαν χρήματα.
Κατάφεραν μέσα σε λίγα χρόνια να κάνουν το χωριό τους το κέντρο της γύρω περιοχής. Με μόχθο, κούραση και πολύ δουλειά κατάφεραν να κάνουν το Μπαμπαλιό ένα από τα καλύτερα χωριά του Βάλτου.
Αλλά….
Η μοίρα τους κτυπά αλύπητα για δεύτερη φορά!!
Το 1960, έγινε γνωστό ότι η ΔΕΗ θα κατασκεύαζε κοντά στο Καστράκι, φράγμα.
Τα νερά του Αχελώου θα συγκεντρώνονταν σε μία λίμνη, τεχνητή. Τα νερά της λίμνης θα σκέπαζαν όλα αυτά που με τόσο κόπο και κούραση είχαν δημιουργήσει. Τα νερά της λίμνης θα έπνιγαν τα σπίτια τους, τα χωράφια τους, το βιός τους.
Για μια ακόμη φορά πρόσφυγες…
Στις 19 Ιανουαρίου του 1969, το φράγμα έγινε… τα νερά του Αχελώου άρχισαν να σχηματίζουν λίμνη… ο κάμπος του χωριού τους άρχισε σιγά-σιγά να σκεπάζεται από τα νερά… και η λίμνη μεγάλωνε κι όλο μεγάλωνε. Τα σπίτια, ο δρόμος, η εκκλησία, όλα αυτά που έχτισαν με τα ίδια τους τα χέρια, όλα χάνονται κάτω από τα νερά. 40 χρόνια κόπος, 40 χρόνια όνειρα, κάθε τι αγαπημένο θάφτηκε στον υγρό αυτό τάφο.
Οι κάτοικοι, με σπαραγμό ψυχής ξεριζώθηκαν για άλλη μία φορά και σκορπίστηκαν…άλλοι στο Αγρίνιο, άλλοι στην Αθήνα, άλλοι στα γύρω χωριά… . Άλλοι πάλι δυσκολεύτηκαν, να το πάρουν απόφαση, βουνίσιοι να ζήσουν στον κάμπο και έμειναν στο Μπαμπαλιό, να καλλιεργήσουν όπου είχαν μείνει χωράφια που δεν τα είχαν πνίξει τα νερά της λίμνης. Κάθε χρόνο όμως όλο και λιγόστευαν. Μέχρι που το χωριό κρίθηκε επικίνδυνο κατολίσθησης και έφυγαν και οι τελευταίοι κάτοικοι. Το Μπαμπαλιό «έσβησε».
Ο φωτογράφος Κώστας Μπαλάφας, φωτογράφος της ΔΕΗ τότε, περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τις δραματικές εκείνες στιγμές:
«…Οι κάτοικοι των χωριών αυτών, άνθρωποι αγρότες κατά το πλείστον με λιγοστή κτηνοτροφία, που ξεριζώθηκαν απ'τις πατρογονικές τους εστίες, πήραν το δρόμο για το άγνωστο με την περιορισμένη αποζημίωση που κοστολόγησε την περιουσία τους η επιτροπή απαλλοτρίωσης.
Δραματικές ήταν οι στιγμές, όταν ήρθε η ώρα της φυγής, απ'τον τόπο που γεννήθηκαν κι έθαψαν τους προγόνους τους. Πολλοί πριν ακόμα φύγουν, πήγαν με τον παπά στο νεκροταφείο για ένα τρισάγιο, το τελευταίο πριν μείνουν για πάντα κάτω απ'το νερό. Άλλοι πάλι ξέθαψαν τα μνήματα, για να πάρουν τα κόκαλα των δικών τους μ'ότι άλλο είχαν και αγκαλιά με την τραγική τους μοίρα για ν'αναζητήσουν νέα πατρίδα….»
(Διαβάστε για το φράγμα, την δημιουργία της λίμνης και το δράμα των κατοίκων εδώ: http://agriniomemories.blogspot.gr/search/label/**%CE%9B%CE%AF%CE%BC%CE%BD%CE%B7%20%CE%9A%CF%81%CE%B5%CE%BC%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%8E%CE%BD )
Τον Φεβρουάριο του 1994 η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε ομόφωνα την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου, ως Ημέρας Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο μικρασιατικό Πόντο την περίοδο 1916-1923. Η αναγνώριση αυτή, παρόλη την εβδομηκονταετή καθυστέρηση, δικαίωσε ηθικά τον ποντιακό ελληνισμό και συνέδεσε το σύγχρονο ελληνισμό με την ιστορική του μνήμη.
Share
![Divider Graphics]()
~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~
Τον Φεβρουάριο του 1994 η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε ομόφωνα την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου, ως Ημέρας Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο μικρασιατικό Πόντο την περίοδο 1916-1923. Η αναγνώριση αυτή, παρόλη την εβδομηκονταετή καθυστέρηση, δικαίωσε ηθικά τον ποντιακό ελληνισμό και συνέδεσε το σύγχρονο ελληνισμό με την ιστορική του μνήμη.
ΠΗΓΕΣ: «Της Προσφυγιάς η Μοίρα», του Κώστα Δημ. Κονταξή
pontos.gr
pontosworld.com
thehistoryofgreece.gr
Επιτροπή Ποντιακών Μελετών
~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~
↧
↧
Άγιος Κωνσταντίνος
~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~
↧
Πάσχα του 1928
Δύο οικογένειες, η οικογένεια Σκαβάρα και η οικογένεια Δροσόπουλου-Ράγα στην αυλή του Σκαβαρέικου, ανήμερα του Πάσχα του ’28.
Το Σκαβαρέικο σπίτι, κολλητά με το σπίτι του Δροσόπουλου- Ράγα, ήταν στη σημερινή οδό Π. Μελά στο Αγρίνιο που είναι ένα μικρό στενάκι κάθετα με την οδό Παλαμά.
Ξύλινα σουβλιά, ο πρεσβύτερος των οικογενειών να φτιάχνει την φωτιά, οι γυναίκες να έχουν επωμισθεί το γύρισμα των αρνιών, καθισμένες πάνω σε πέτρες και τα παιδιά ολόγυρα.
Όλα τα κορίτσια με τα καπέλα τους, ο νεαρός στην γωνία με ένα μικρό αρνί αγκαλιά, το τσούγκρισμα των κόκκινων αυγών, τα ποτήρια γεμάτα κόκκινο κρασί, όλα έτοιμα…. και το κλικ του φωτογράφου αποθανάτισε την στιγμή….
Μία εκπληκτική φωτογραφία που μου έστειλε ο κ. Γεράσιμος Γερολυμάτος.
Τον ευχαριστώ θερμά!!!!!
~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~
↧
Πολιορκία και Απελευθέρωση του Βραχωριού
↧
Πολιορκία και Απελευθέρωση του Βραχωριού
↧
↧
Η τύχη των παραδοθέντων Τούρκων και Εβραίων του Βραχωριού
Από το βιβλίο του Ιωάννη Διονυσάτου,
"Βραχώρι, 11 Ιουνίου 1821"
Παρασκευή 10 Ιουνίου 1821 και οι Τούρκοι του Βραχωριού δέχονται πια να παραδοθούν.
Οι Έλληνες οπλαρχηγοί συμφωνούν. Δίνονται διαβεβαιώσεις για προστασία της ζωής όσων από τους Τούρκους και τους Εβραίους παραδοθούν.
Όμως άτακτοι ένοπλοι Έλληνες που δεν ελέγχονται πια από τους οπλαρχηγούς του αγώνα επιδίδονται σε σφαγές φτωχών αιχμάλωτων Τούρκων και ιδιαίτερα Εβραίων, που είχαν πάρει το μέρος των κατακτητών και για να τους το δείξουν, είχαν βασανίσει μέχρι θανάτου, αφού πρώτα τον τύφλωσαν με αγκαθιές, τον Παπαλέξη Δηματά, ιερέα του Βραχωριού.
Ο Αλεξάκης Βλαχόπουλος αντέδρασε επίσης στις πρωτοβουλίες του Γεωργίου Βαρνακιώτη για αναίμακτη παράδοση των Τουρκοβραχωριτών και Εβραίων. Διακατεχόμενος από μένος κατά των Τούρκων που κρατούσαν αιχμάλωτη την οικογένειά του στην Άρτα, διέταξε τους άντρες του το βράδυ της Κυριακής να αφήσουν τις πιστόλες τους και τα καριοφίλια τους και να ζωστούν τα γιαταγάνια τους και τα μαχαίρια τους.
Περικύκλωσαν εκατοντάδες άοπλους αιχμάλωτους φτωχούς Τούρκους και Εβραίους που βρίσκονταν εγκλωβισμένοι στη περιοχή της σημερινής οδού Παναγοπούλου και της ομώνυμης πλατείας και κατέσφαξαν πολλούς.
Σκηνές «νύχτας του Αγίου Βαρθολομαίου»διαδραματίστηκαν.
 |
| Αλεξάκης Βλαχόπουλος |
Οι άντρες του Αλεξάκη Βλαχόπουλου άρπαξαν πολλά από τα κινητά υπάρχοντά τους και αποχώρησαν. Κάποιοι προχώρησαν και σε βεβηλώσεις νεκρών. Οι ελληνικές παραδόσεις περί σεβασμού των αιχμαλώτων πολέμου και των νεκρών, δυστυχώς, ξεχάστηκαν.
Ο πατέρας του έγκριτου Αγρινιώτη φιλόλογου, δημοσιογράφου και ιστορικού Θεόδωρου Χαβέλλα από το σπίτι του που βρίσκονταν στην γωνία των δημοτικών οδών Παναγοπούλου και Γοργοποτάμου παρακολούθησε από μακριά το αποτρόπαιο εγχείρημα των αντρών του Αλεξάκη Βλαχόπουλου.
Οι υπόλοιποι καπεταναίοι μόλις έμαθαν τα συμβάντα προσπάθησαν να συγκρατήσουν τις αντεκδικήσεις και έτσι έσωσαν πολλούς από τους προύχοντες αιχμαλώτους. Οι Βαλτινοί προέβησαν σε λαφυραγωγήσεις των τούρκικων σπιτιών και χαρεμιών. Ο οπλαρχηγός του Απόκουρου Κώστας Σιαδήμας μετέφερε τα λάφυρα που πήρε με 18 μουλάρια στο υποστατικό του Ψώριαρη.
Ο θησαυρός αυτός ακόμη και σήμερα αναζητείται από κάποιους «κυνηγούς θησαυρών......
Η παράδοση των όπλων από τους εγκλωβισμένους Τούρκους ξεκίνησε το απόγευμα της Παρασκευής 10 Ιουνίου 1821 για να ολοκληρωθεί το πρωί του Σαββάτου 11 Ιουνίου 1821.
Μια μεγάλη μέρα ξημέρωσε για το Βραχώρι και για την περιοχή του Κάρλελι.
Η αυγή του Σαββάτου της 11ης Ιουνίου 1821 θα βρει το Βραχώρι ελεύθερο από τον Τούρκο κατακτητή. Το βράδυ της ίδιας μέρας είχε πλέον ολοκληρωθεί η παράδοση του τούρκικου οχυρού του Βραχωρίου στους Ελληνες πολιορκητές που ξεκίνησε το βράδυ της 10ης Ιουνίου 1821.
 |
| Γεώργιος Βαρνακιώτης |
Το μεγαλύτερο μέρος της δύναμης της Τουρκικής Φρουράς του Βραχωριού που αποτελούνταν από 1000 περίπου Τουρκαλβανούς εκτιμάται πως εξουδετερώθηκε, ενώ από το συνολικό πληθυσμό των πέντε χιλιάδων (5.000) Οθωμανών και Εβραίων κατοίκων της πολίχνης του Τουρκικού οχυρού του Βραχωριού θεωρούμε ότι τουλάχιστον 3-4 χιλιάδες έχασαν τη ζωή τους κατά την διάρκεια της πολιορκίας ή τις μέρες που ακολούθησαν την κατάληψη της πόλης από τις επαναστατικές δυνάμεις των ραγιάδων.
Οι Τούρκοι αιχμάλωτοι ηγεμόνες Αλλάμπεης και Ταχήρ - Παπούλιας Πασσάς, ο Μαχμούτ Μπέης και η Ντζέκω Πασόνυφη (νύφη του Μεχμέτ Αγά Πασόπουλου) με τις οικογένειές τους παρελήφθησαν από τον Αλεξάκη Βλαχόπουλο. Ανταλλάχτηκαν με την οικογένειά του που κρατούνταν από τους Οθωμανούς αιχμάλωτη στην Πρέβεζα.
Οι αγάδες Χαλίλ Μπέης και Βεΐζ εφέντης μαζί με τις οικογένειές τους και λίγες φαμίλιες αγαδομπέηδων οδηγηθήκαν για προσωρινή προστασία στο σπίτι του Γιαννάκη Στάικου στην Βελάουστα (Πυργί).
Ο Γεώργιος Βαρνακιώτης μετέφερε με ασφάλεια 300 Τούρκους αιχμαλώτους με τις οικογένειές τους στον Αστακό.
Οι περισσότερες αιχμάλωτες φτωχές τουρκικές οικογένειες μαζί με τους επιζήσαντες Τούρκους πολεμιστές, που υπολογίζονται κατ'εκτίμηση σε 2.000 συνολικά ψυχές, παραδόθηκαν στο καπετάνιο του Ζυγού Δημήτριο Μακρή για να οδηγηθούν από τις δυνάμεις του στη περιοχή της Μακρυνείας.
Η μοίρα όμως γι'αυτές τις ψυχές είχε γράψει απρόβλεπτο και σκληρό τέλος. Εκτιμάται βάσιμα πως σκοτώθηκαν «δια λιθοβολισμού» από τον όχλο της περιοχής καθώς οι δυνάμεις του «πετρίτη του Ζυγού» δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να τους προστατέψουν.
Οι υπόλοιποι Τούρκοι που γλύτωσαν την σφαγή των αντρών του Βλαχόπουλου και παρέμειναν στη πόλη, σύμφωνα με την συνθήκη παράδοσης, μοιράστηκαν στα κτήματα των χωριών της γύρω περιοχής όπου πρόσφεραν την εργασία τους.
Κάποιοι Τούρκοι εγκαταστάθηκαν σε περιοχή που γειτνίαζε με τον ναό του Αη Δημήτρη όπου σήμερα απλώνονται τα «Αη βασηλιώτικα».
Τον Σεπτέμβρη του 1822 βρίσκονται ακόμη εκεί με άγνωστη την παραπέρα τύχη τους.
Πολλές χανούμισσες πλούσιων τουρκικών οικογενειών βρέθηκαν να υπηρετούν Έλληνες ή κρατούνταν ως ερωμένες τους. Όμορφες Τουρκοπούλες γέννησαν παιδιά, δίνοντας τη χαρά του πατέρα, όπως στον άτεκνο καπετάν Τσόγκα, αφού ασπάστηκαν τον χριστιανισμό, κατ'επιταγή του δεσπότη της περιοχής και έτσι παρέμειναν για πάντα.
Οι υπόλοιποι αιχμάλωτοι, κάποιες εκατοντάδες, σταδιακά αναχώρησαν για την Αλβανία ή ανταλλάχτηκαν με Έλληνες αιχμαλώτους.
~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~
↧
Γυμναστικές Επιδείξεις
«Νους υγιής εν σώματι υγιεί».
Το ρητό που εξέφραζε το εκπαιδευτικό σύστημα για πολλά χρόνια. Κάποτε η απόδειξη του υγιούς νου ήταν το «Απολυτήριον», ενώ του υγιούς σώματος οι "Γυμναστικές Επιδείξεις". Ήταν η μεγαλύτερη εκδήλωση, το ετήσιο υπερθέαμα του σχολείου. Πρωταγωνιστές, οι μαθητές....
 |
 |
| Νηπιαγωγείο. Αρχείο Κατερίνας Χατζηελευθερίου |
Το καλοκαίρι λίγο πριν το τέλος της σχολικής χρονιάς, οι μαθητές Δημοτικού και Γυμνασίου επιδείκνυαν τις γυμναστικές τους δεξιότητες μπροστά σε κοινό. Συγγενείς και μη, δάσκαλοι, ο διευθυντής του σχολείου και πολλές φορές επίτιμοι καλεσμένοι, όπως ο Δήμαρχος και ο παπάς της περιοχής, πήγαιναν να παρακολουθήσουν το σχολικό γεγονός της χρονιάς....
 |
| 3ο Δημοτικό |
 |
| 3ο Δημοτικό. 1973 Αρχείο Γιώργου Χαντζάρα |
 |
| 3ο Δημοτικό Αρχείο Γιούλας Αυγέρη |
 |
| 3ο Δημοτικό Αρχείο Πάνου Μέντζου |
 |
| 3ο Δημοτικό Αρχείο Αλέκας Σταμάτη |
 |
| 3ο Δημοτικό Αρχείο Κώστα Τσαμίχα |
Γυμναστικές ασκήσεις, ακροβατικά, χοροί και αγώνες στίβου ήταν μερικές από τις δραστηριότητες που παρουσίαζαν στο προαύλιο του σχολείου, σε γήπεδα, ακόμα και σε υπαίθριους χώρους.... Λευκά, κοντά παντελονάκια και άσπρα παπούτσια τα αγόρια, λευκές συνήθως φούστες και μπλουζάκια τα κορίτσια.
 |
| 4ο Δημοτικό Αρχείο Maria Rixinger |
 |
| 4ο Δημοτικό Αρχείο Maria Rixinger |
 |
| 9o Δημοτικό Αρχείο Σοφίας Αγγελοπούλου |
 |
| 1ο Δημοτικό 1963 Αρχείο Θανάση Κακαντούση |
 |
| Δημοτικό Δοκιμίου |
 |
| Δημοτικό Παναιτωλίου Αρχείο oldpanaitolio.blogspot.gr |
Οι γυμναστικές επιδείξεις ξεκίνησαν το 1883 και καταργήθηκαν το 1975.
Στο περιοδικό «Άθληση και Κοινωνία», που εκδίδει το Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής (ΤΕΦΑΑ) του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου (Κομοτηνή), αναφέρεται ότι οι γυμναστικές επιδείξεις καταργήθηκαν με το αιτιολογικό ότι «δημιουργούσαν σωρεία προβλημάτων στη σχολική ζωή».
 |
| Δημοτικό Αγίου Κων/νου 1964 |
 |
| Δημοτικό Αγίου Κων/νου |
 |
| Ιδιωτικό "Παναγία Προυσιώτισσα" |
 |
| Ιδιωτικό "Παναγία Προυσιώτισσα" |
 |
| Ιδιωτικό "Παναγία Προυσιώτισσα" |
 |
| Ιδιωτικό "Παναγία Προυσιώτισσα" |
Παιδαγωγικό και κοινωνικό ενδιαφέρον έχει η αντιπαράθεση των θιασωτών και των αρνητών του θεσμού. Οι πρώτοι εστίαζαν τις απόψεις τους - πέραν του παράγοντα της σωματικής άσκησης - «στο πλαίσιο ομοιογένειας, ομοιομορφίας, ρυθμικών κινήσεων, ποικίλων παραγγελμάτων με συνέπεια την πειθαρχία και την ευταξία των μαθητών και μαθητριών». Στην πορεία της ερευνητικής εργασίας επισημαίνεται η ενθουσιώδης υιοθεσία, ιδιαίτερα σε συγκεκριμένες περιόδους (π.χ. 4η Αυγούστου, 21η Απριλίου κ.λπ.).
Οι δεύτεροι –αρνητές του θεσμού- ισχυρίζονταν όπως αναφέρεται στο άρθρο του περιοδικού ότι :
«Οι γυμναστικές επιδείξεις δημιουργούσαν σωρεία προβλημάτων στην εν γένει σχολική ζωή. Ο εντυπωσιασμός, η ακριβής και συντονισμένη εξέλιξη των ασκήσεων από τους μαθητές και τις μαθήτριες απαιτούσαν πολύμηνη προετοιμασία, δημιουργούσαν εντάσεις, παρακώλυαν το συνολικό πρόγραμμα του σχολείου και αποπροσανατόλιζαν το μάθημα της Φυσικής Αγωγής. Η κατάργησή τους ελευθέρωσε τους γυμναστές από τον ετήσιο αυτό βραχνά, που τυράννησε τον κλάδο δεκαετίες ολόκληρες και στεκόταν εμπόδιο στην απρόσκοπτη διεξαγωγή της καθημερινής παιδαγωγικής εργασίας των καθηγητών Φυσικής Αγωγής».
 |
| Δημοτικό Καλυβίων Αρχείο kalyvia.gr |
 |
| Δημοτικό Καλυβίων Αρχείο kalyvia.gr |
 |
| Δημοτικό Καλυβίων Αρχείο kalyvia.gr |
 |
| Δημοτικό Καλυβίων Αρχείο kalyvia.gr |
 |
| Δημοτικό Καλυβίων Αρχείο kalyvia.gr |
 |
| Παπαστράτεια Εκπαιδευτήρια 1968 Αρχείο Χρήστος Κάκκος |
 |
| Παπαστράτεια Εκπαιδευτήρια 1970 |
 |
| Παπαστράτεια Εκπαιδευτήρια Αρχείο Αντώνη Αρκουμάνη |
Παρ’ όλα αυτά μπορεί οι γυμναστικές επιδείξεις να αποτελούν παρελθόν, οι μνήμες τους όμως είναι ακόμα ζωντανές....
Ευχαριστώ θερμά όλους
για την παραχώρηση των φωτογραφιών.
~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~
↧
Δήμαρχοι Αγρινίου από το 1883 έως σήμερα
↧