Τα Χάνια του Αγρινίου

March 1, 2020, 11:20 am

Από αρχαιοτάτων χρόνων είχαν δημιουργηθεί σημεία ανάπαυσης ταξιδιωτών σε επίκαιρες θέσεις σε δρόμους και περάσματα. Όμως από τις αρχές του 17^ουαιώνα, όταν οι ανάγκες λόγω της ανάπτυξης του εμπορίου, αλλά και των μετακινήσεων περιηγητών και ταξιδευτών της εποχής εκείνης, δημιουργήθηκαν περισσότερο οργανωμένοι χώροι ανάπαυσης και σίτισης για ανθρώπους και ζώα.

Ήταν τα λεγόμενα καραβάν σεράγια (kervansaray) ή χάνια. Η λέξη «χάνι» είναι περσικής προέλευσης και ανάγεται (πιθανόν) στους σταθμούς ανεφοδιασμού που οργάνωσαν οι Αχαιμενίδες (6ος–5ος αιώνας π.Χ.) στις μεγάλες οδικές αρτηρίες . Τέτοιοι σταθμοί , που ο Ηρόδοτος ονομάζει «καταλύσεις» και ο Κτησίας «emporia» , γνώρισαν ιδιαίτερη άνθηση τον 13ο αιώνα στην Περσία , τη Συρία και την Ανατολία , πριν επεκταθούν και στη Δύση .

Από τις αρχές του 19^ουαιώνα δημιουργήθηκαν και χάνια μέσα στον αστικό ιστό. Σε επίκαιρα σημεία υπήρχαν τα χάνια (πανδοχεία) για ξεκούραση ή διανυκτέρευση των ταξιδιωτών και των ζώων τους.

Στην περιοχή του Αγρινίου υπήρχαν πολλά χάνια από την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Ένα από τα μεγαλύτερα χάνια ήταν το Χάνι του Αλάμπεη. Βρισκόταν στο τέλος των γεφυριών του Αλάμπεη προς την Μακρυνεία. Αναφορά για το χάνι του Αλάμπεη δίνει ο Γάλλος περιηγητής Μ. RaouldeMalherbeτο 1834, όταν κατά την περιήγησή του στην περιοχή μας αναφέρει ότι αυτός και η συνοδεία του κοιμήθηκαν στο χάνι του Αλάμπεη πριν φτάσουν στο Βραχώρι. Και ο Άγγλος D. E. Colnaghi, τo 1861, αναφέρει την διανυκτέρευσή του στο χάνι του Αλάμπεη.

Χάνι στην Δυτική Ελλάδα, 1887

Η πλατεία Μπέλλου ήταν το στέκι των ταξιδιωτών γιατί γύρω στην πλατεία υπήρχαν πολλά χάνια. Εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το ξενοδοχείο “LETO” – παλιότερα το ξενοδοχείο «ΑΘΗΝΑΙ»- ήταν το χάνι του Σταθόπουλου. Εκεί που βρίσκεται σήμερα το HONDOSCENTER–παλιότερα το ξενοδοχείο «ΑΚΡΟΠΟΛ» των αδελφών Στρανομίτη- ήταν το χάνι του Σούλου. Και εκεί που σήμερα είναι το ακίνητο του Χολή ήταν το χάνι του Σύρμου.

Πάντα υπήρχαν σταθμευμένα κάρα και σούστες έξω από αυτά τα χάνια.

Επί της οδού Ι. Σταΐκου ήταν το χάνι των Σωχωριταίων. Λίγο πιο πέρα προς το ρέμα που κατέβαινε στην πλατεία Καραπανέικα ήταν το χάνι του Λέκα.

Η είσοδος στο χάνι των Σωχωριταίων επί της Ι. Σταΐκου

Επί της οδού Μπαϊμπά εκεί που σήμερα είναι το διατηρητέο του Χατζή ήταν το χάνι του Αυδή.

Επί της οδού Καραπαπά, στο ακίνητο του Σουμέλη, ήταν το χάνι του Σουμέλη.

Στην πλατεία Χατζοπούλου ήταν το χάνι του Πολίτη- που το έλεγαν και χάνι της Γραβιάς- και το χάνι του Σιαπλαούρα.

Προς την οδό Τσαλδάρη ήταν το χάνι του Ναούμ.

Στην περιοχή του Αγίου Χριστοφόρου ήταν το χάνι του Μανούσου.

Επί της οδού Καρπενησίου ήταν το χάνι του Αναστασόπουλου.

Πολλά τα χάνια στην πόλη του Αγρινίου. Αυτό δείχνει ότι ήταν πέρασμα και σταθμός ταξιδιωτών.

Στον δρόμο από Αγρίνιο για Γιάννενα σταματούσαν στα χάνια που βρίσκονταν, στην Σφήνα, στη Λεπενού, στην Αμφιλοχία, στην Άρτα.

Το χάνι των Μπαλταίων

Περίφημο και το χάνι των Μπαλταίων στον παλιό δρόμο για το Αγρίνιο και κοντά στο μοναστήρι του Προυσού.

ΠΗΓΕΣ:

· Η Αιτωλοακαρνανία με τα μάτια των περιηγητών, Ευθύμιος Πριόβολος
· Το Αγρίνιο, Κώστας Μαραγιάννης
· anexitilo.net
· Griechenland in Wort und Bild, Amand von Schweiger-Lerchenfeld

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Αθανάσιος Γεράκης

March 3, 2020, 10:27 am

≫ Next: Κωνσταντίνος Χατζόπουλος

≪ Previous: Τα Χάνια του Αγρινίου

Γεννήθηκε στο Αγρίνιο το 1868 από γονείς επτανήσιους.

Σπούδασε νομικά αλλά ποτέ δεν άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου. Όταν τελείωσε τις σπουδές του στην Αθήνα έφυγε στην Ευρώπη όπου σπούδασε Γαλλική και Γερμανική φιλολογία. Έπειτα έφυγε για Αμερική. Φτάνοντας στην Ν. Υόρκη ίδρυσε τον «Σύνδεσμο Αιτωλοακαρνάνων», του οποίου ήταν η ψυχή. Σκοπός του ήταν να ενώσει τους Αιτωλοακαρνάνες, να ξυπνήσει το πατριωτικό αίσθημα των ομογενών και να ενισχύσουν την πατρίδα τους για την ολοκλήρωση της εθνικής αποκατάστασης.

Για να πετύχει το σκοπό του εκτός από τον σύνδεσμο εξέδιδε και έμμετρες σατυρικές εφημερίδες όπως τον «Ρωμιό ομογενή» (1908) και «Τ’ αγκάθι» (1913) που σατίριζε την νωχέλεια κι αδιαφορία των Ελλήνων της Αμερικής μπροστά στο δράμα της πατρίδας.

Το καλλιτεχνικό τμήμα του «Συνδέσμου Αιτωλοακαρνάνων» έδινε παραστάσεις με πατριωτικά έργα, γραμμένα από τον ίδιο τον Γεράκη.

Εκτιμήθηκε τόσο πολύ η προσπάθειά του να ενισχύσει την πατρίδα του που οι εφημερίδες της Ελληνικής παροικίας στην Ν. Υόρκη «Εθνικός Κήρυξ», «Ατλαντίς», «Σάτυρα» κ.α. δέχονταν με ενθουσιασμό κάθε καλλιτεχνική εκδήλωση του Γεράκη.

Αθανάσιος Γεράκης

Ο Γεράκης ήταν ένα ανήσυχο πνεύμα. Αφού με τα ποιήματα, τα πεζά του κείμενα και τις σατυρικές του εφημερίδες έσπειρε στους έλληνες ομογενείς της Αμερικής την αγάπη για την πατρίδα, το 1920 επέστρεψε στο Αγρίνιο.

Μένει στο «Καλαμένιο σπίτι»του, στην «Γερακοφωλιά», όπως την έλεγε. Το σπίτι αυτό βρισκόταν στην οδό Μεσολογγίου (σημερινή Χαριλάου Τρικούπη), πίσω από τους Αγίους Αναργύρους. Τα πάντα σ’ αυτό το σπίτι ήταν φτιαγμένα από καλάμια. Κρεβάτι, τραπέζια, καρέκλες, κάγκελα… τα πάντα από καλάμια.

Η "Γερακοφωλιά", το σπίτι του Γεράκη

Γράφει ο ίδιος, αυτοσαρκαζόμενος, στην εφημερίδα «Φως» του Αγρινίου για την ζωή του και το σπίτι του:

Γλωσσομαθής, με το βιβλίο
γυρνώ και μες το καφενείο
μες το χειμώνα, δίχως ταίρι
μοναχός και το καλοκαίρι.
Κι όλο ζητώ ξιφίρ Μπαλέρ
να βρω καμία μιλιοναίρ.

Πουλί δεν είμαι, πουλιού όνομα έχω.
Τ’ είμαι; Από καλάμι σπίτι έχω κάμει.
Το έχω εργαστήρι μου, ξεπαγιαστήρι μου.
Γύρισα, γύρισα, θάλασσες, πόντους
τους γερούς πόντους εδώ να βρω.
Γι αυτή την τρέλα, μια μανιβέλα
πάρτε και λύστε μου τον αφαλό.

Το 1926 ίδρυσε στο Αγρίνιο το «Αμφικτυονικό Αδελφάτο», μαζί με τον Αγρινιώτη ζωγράφο και γλύπτη Ανδρέα Γεωργιάδη. Το "Αμφικτυονικό Αδελφάτο¨ήταν ένα πολιτιστικό και καλλιτεχνικό σωματείο που έγινε η μαγιά για όλη την μετέπειτα κοινωνική ανάπτυξη της πόλης.

Το «Αμφικτυονικό Αδελφάτο» έδινε συνεχείς παραστάσεις για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Ιδιαίτερη επιτυχία είχαν οι παραστάσεις του «Γιού της Καρμανιόλας» - που ήταν μία πιστή εικόνα των ηθών και εθίμων της Αιτωλοακαρνανίας - και της «Απάτης του Κόσμου», κοινωνικό δράμα.

Ο «Εθνικός Κήρυξ» της Αμερικής γράφει στο φύλλο του της 17ης Μαρτίου 1917 : «Ο Γυιός της Καρμανιόλας», έτσι τιτλοφορείται το δραματικόν έργον του λόγιου δικηγόρου Αθανάσιου Γεράκη, του τόσου γνωστού στον Ελληνισμόν της Αμερικής».

Τα έργα ήταν γραμμένα από τον ίδιο τον Γεράκη και οι παραστάσεις δίνονταν στο παλιό 1ο δημοτικό σχολείο που στεγαζόταν τότε το θέατρο του Αδελφάτου, στο κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος.

Σ’ αυτές τις κινήσεις του Αδελφάτου παίρνουν μέρος όλες οι προοδευτικές δυνάμεις του Αγρινίου φορώντας και την διακριτική τους κονκάρδα. (Η κονκάρδα τους είχε 3 σήματα: το συν +, το πλην – και το άπειρο).

Μέλη του «Αμφικτυονικού Αδελφάτου» ιδρύουν τον Παναιτωλικό Γυμναστικό Σύλλογο και τις Νυχτερινές Σχολές που στις αρχές διδάσκουν οι ίδιοι.

Τα γυναικεία μέλη του Αδελφάτου με επικεφαλής την κ. Παναγοπούλου, σύζυγο του δημάρχου, ιδρύουν την«Φιλόπτωχο Αδελφότητα»με εξαιρετική δραστηριότητα.

Ο Γεράκης είναι η ψυχή όλων αυτών των κινήσεων και των εκδηλώσεων.

Ο ίδιος, ζητώντας την βοήθεια και την συμπαράσταση των συμπολιτών του, προσπαθεί να υλοποιήσει ένα όνειρο που είχε να δημιουργήσει τεχνητή λίμνη στο δασύλλιο του Αγίου Χριστοφόρου.

Εφ. "ΤΟ ΦΩΣ", Μάρτιος 1932

Γράφει επίσης ποιήματα με λεπτή και πολιτισμένη σάτιρα και οι τοπικές εφημερίδες τα εκδίδουν, γράφει πεζά κείμενα παρμένα από την ζωή του Αγρινίου.

Ταυτόχρονα ασχολείται με την ζωγραφική και την γλυπτική.

Χαρακτηριστική η περιγραφή του γλύπτη Καπράλου για την πρώτη επαφή του με την γλυπτική και τον Γεράκη. Γράφει στην αυτοβιογραφία του ο Καπράλος :

«….Μιά μέρα όπως πήγαινα στο χωριό, ήτανε βραδάκι, βλέπω εκεί δίπλα σ’ ένα οικόπεδο που περνούσε ένα ποταμάκι, δίπλα στου Ανδρικόπουλου, ένα σπιτάκι χαμηλό σαν καλύβα κι έξω απ’ το σπιτάκι ένα γεροντάκι κάτι να φτιάχνει. Πλησιάζω σιγά-σιγά και τι να δω! Το γεροντάκι δεν με είχε αντιληφθεί. Είχε σ’ ένα τρίποδο έναν καθρέφτη που είχε τρία φύλλα και πάνω σ’ ένα καβαλέτο, ένα κεφάλι σε φυσικό μέγεθος από τσιμέντο. Σ’ ένα κουτάκι είχε τσιμέντο φρέσκο και με μια σπάτουλα έπαιρνε τσιμέντο και το έβαζε στο κεφάλι που είχε στο καβαλέτο και του έμοιαζε καταπληκτικά. Έκανε το κεφάλι του κοιτάζοντας στον τρίπτυχο καθρέφτη. Γλυπτική δεν είχα δει μέχρι τώρα. Όταν με αντιλήφθηκε μου έβαλε τις φωνές. Έφυγα τρέχοντας γιατί είχα αργήσει και είχε αρχίσει να σκοτεινιάζει…… Αθανάσιος Γεράκης λεγόταν το γεροντάκι που έφτιαχνε το κεφάλι».

Και παρακάτω ο Καπράλος διηγείται την σπουδή γλυπτικής δίπλα στον Γεράκη, πως τον μύησε στην Γαλλική λογοτεχνία, πως τον γνώρισε με τον αρχιτέκτονα Βασίλη Κουρεμένο και του έστρωσε τον δρόμο για την Σχολή Καλών Τεχνών.

Η οικονομική δυσπραγία όμως χτυπάει και το Αδελφάτο. Όλο και λιγότεροι Αγρινιώτες μπορούν να διαθέσουν να παρακολουθήσουν τις παραστάσεις του σωματείου, οι χορηγίες όλο και λιγοστεύουν με αποτέλεσμα να σταματήσει την λειτουργία του.

Ο Γεράκης πέθανε μόνος στο «Άσυλο Ανιάτων» στην Αθήνα το 1938, σε ηλικία 70 ετών.

ΠΗΓΕΣ:

Αυτοβιογραφία Χρ. Καπράλου
Το Αγρίνιο, Θεόδ. Θωμόπουλος
Φωτογραφίες από το "Αγρίνιο...κάποτε", Αριστείδης Μπαρχαμπάς

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Κωνσταντίνος Χατζόπουλος

March 8, 2020, 7:21 am

≫ Next: Όταν τα τσιγάρα "ΖΑΠΑΝΤΙ"......

≪ Previous: Αθανάσιος Γεράκης

(Ο ίδιος έγραφε το όνομα του χωρίς -ν Κωσταντίνος)

1868-1920

Φέτος, κλείνουν 100 χρόνια από τον θάνατο του Κώστα Χατζόπουλου.

Ο Δήμος Αγρινίου, σε πρόσφατο δημοτικό συμβούλιο κήρυξε το 2020 ως "Έτος Κωνσταντίνου Χατζόπουλου".

Κατά την διάρκεια του έτους θα πραγματοποιηθούν εκδηλώσεις αφιερωμένες στην μνήμη του.

Η οικογένεια Στάικου ήταν από τις πιο παλιές οικογένειες προυχόντων του Αγρινίου. Ήταν ως επί το πλείστον στρατιωτικοί και πολιτικοί. Ως οπλαρχηγοί έπαιξαν μεγάλο ρόλο στον αγώνα για την απελευθέρωση του έθνους από τους Τούρκους κατά το 1821. Μεταξύ αυτών και ο Ζαχαρίας Στάικος.

Ο Ζαχαράκης (Ζαχαρίας) Στάικος έλαβε μέρος στην 2η πολιορκία του Μεσολογγίου με 80 Βραχωρίτες, όπου τραυματίστηκε κατά την έξοδο. Διετέλεσε πληρεξούσιος του Βραχωριού στην Γ’ Εθνική Συνέλευση της Τροιζήνος το 1827.

Σωτήρης Στάικος

Κατά την πολιορκία του Μεσολογγίου τα δύο παιδιά του, ο Σωτήρηςκαι η Ελένηπιάστηκαν αιχμάλωτοι από τους Τούρκους και η Ελένη μεταφέρθηκε σε ένα χαρέμι στο Μοναστήρι της Μακεδονίας. Κατά την διάρκεια της αιχμαλωσίας της έχασε το ένα μάτι της. Ο αδελφός της Σωτήρης, που στο μεταξύ είχε δραπετεύσει, κατάφερε και την απελευθέρωσε. Δεν παντρεύτηκε ποτέ και σύμφωνα με τα ήθη του τόπου δεν παντρεύτηκε και ο αδελφός της.

Ελένη Στάικου

Μετά την απελευθέρωση, ως ανταμοιβή για τις υπηρεσίες που προσέφερε στον Αγώνα, το Κράτος χάρισε στον Ζαχαρία μεγάλη περιουσία που ανήκε στους Τούρκους. Η περιουσία αυτή πέρασε στα χέρια των παιδιών του, Σωτήρη και Ελένης. Μη έχοντας απογόνους, ο Σωτήρης υιοθέτησε την μικρή βαφτιστήρα της Ελένης, Θεοφάνη Δάτσικα. Η φήμη που κυκλοφορούσε ότι η Θεοφανία ήταν πραγματικό παιδί του Σωτήρη Στάικου δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ.

Η Θεοφάνη παντρεύτηκε σε ηλικία 16 χρονών με τον Γιάννη Χατζόπουλο, έμπορο από τον Βάλτο. Εγκαταστάθηκαν στο Αγρίνιο και απέκτησαν 7 παιδιά. Πέντε αγόρια, τον Κωνσταντίνο, τον Γεώργιο, τον Ζαχαρία, τον Αγαμέμνονακαι τον Δημήτριοκαι δύο κορίτσια, την Αλεξάνδρακαι την Ασπασία .

Γιάννης Χατζόπουλος

Ο Δημήτρης,(Μήτσος-Μποέμ) γεννημένος το 1872, ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία και τη δημοσιογραφία. Ο Ζαχαρίας, γεννημένος το 1882, σπούδασε νομικά και συμπλήρωσε τις σπουδές του στη Γερμανία. Ασχολήθηκε επίσης με τη δημοσιογραφία κυρίως ως πολιτικός αρθρογράφος. Εργάστηκε σε πολλές αθηναϊκές εφημερίδες. Έμεινε πολλά χρόνια στο εξωτερικό και δούλευε ως ανταποκριτής αθηναϊκών εφημερίδων υπογράφοντας τα άρθρα του με το ψευδώνυμο «Ζ. Χατζό». Ο Αγαμέμνων σπούδασε ιατρική. Ο Γεώργιος ασχολήθηκε με τα κτήματα της οικογένειας.

Πρωτότοκος γιός ο Κωνσταντίνος.

Γεννήθηκε στις 11.5.1868 στο Βραχώρι. Αφού τελείωσε τις τέσσερις τάξεις του δημοτικού σχολείου και τις τρεις του σχολαρχείου Αγρινίου, συνέχισε τις σπουδές του στο Γυμνάσιο Μεσολογγίου.

Ο Κων/νος Χατζόπουλος, μαθητής

Ο Κωστής Παλαμάς, ένας από τους θαυμαστές του, ενθυμούμενος τα κοινά μαθητικά τους χρόνια στο Μεσολόγγι, γράφει: "...τον αγναντεύω όξω από το σπίτι μου μαθητούδι, έφηβο, να προχωρεί στο δρόμο, φροντισμένο, κομψοντυμένο, στα κατάλευκα. Ύστερα από χρόνια βρεθήκαμε ανταμωμένοι στην Αθήνα. Εγώ πρεσβύτερος, κάπως ακουσμένος με τους στίχους μου, σκόρπιους εδώ κι εκεί. Ο Χατζόπουλος ήταν ένα έξυπνο παιδί, ζωηρό, ανυπόταχτο, διαχυτικό ή συμμαζεμένο, μα αξιαγάπητο, που μου κίνησε την προσοχή, μου ξύπνησε τη συμπάθεια. Και στο τέλος το θαυμασμό. Αργότερα γράφτηκε στο πανεπιστήμιο στα νομικά. Και πήρε το δίπλωμά του, κατόρθωμα για τους ανθρώπους του είδους του". (Από τον πρόλογο του Τάκη Αδάμου στη δεύτερη έκδοση του ηθογραφίας του Χατζόπουλου "Ο πύργος του Ακροποτάμου". Αθήνα 1987).

Τελειώνοντας το γυμνάσιο ο Κωνσταντίνος, σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Όπως γράφει ο Μάρκος Γκιόλιας στην ηλικία των δεκαέξι ετών είναι κιόλας φοιτητής της Νομικής, έχοντας στην πορεία επιφανείς νομοδιδασκάλους: τον ρωμαϊστή Πέτρο Παπαρρηγόπουλο, ίσως και τον Παύλο Καλλιγά, τον οικονομολόγο Ιωάννη Σούτσο, τον διεθνολόγο Στέφανο Στρέιτ, τον ποινικολόγο Κων. Κωστή και στη Φιλοσοφία του Δικαίου τον Νεοκλή Καζάζη, που με τη διδασκαλία του στο Πανεπιστήμιο επιζητούσε να δημιουργήσει «κοινωνικούς φιλοσόφους». Ο τελευταίος ήταν, μάλιστα, ο πρώτος που τον μύησε στη μελέτη του Faust του Goethe.

Με το που πάτησε το πόδι του στην πρωτεύουσα, άρχισε να εκδηλώνεται το ποιητικό του ταλέντο. Δημοσιεύει το πρώτο του ποίημα «Έλα Ξανθή», στο περιοδικό «Εβδομάς». Με το ψευδώνυμο«Πέτρος Βασιλικός».

Να πώς περιγράφει το πρώτο αυτό βήμα του στην λογοτεχνία, ο τότε διευθυντής του περιοδικού Δημήτρης Καμπούρογλου: «Ένα πρωί του 1884 εισήλθε στο γραφείο μου ένα ωχρό και υπόξανθο παιδί κρατώντας ένα χαρτί, μου είπε δε με συστολή και με το παρθενικό ερύθημα, ότι πρόκειται περί ποιήματός του δια την δημοσίευσιν του οποίου και με παρεκάλεσε….το διάβασα. Ήτο απλούν, τρυφερόν και με ποιητικήν ιδίως σκέψιν.

- Θα το δημοσιεύσω, του είπα και έφυγε καταχαρούμενος. Κατόπιν άρχισε να με επισκέπτεται, έως ότου τον αγάπησε όλος ο κύκλος της «Εβδομάδος», φίλοι, δημιουργοί και δημιουργούμενοι».

Το 1891 o Κ. Χατζόπoυλoς αποφοίτησε από την Νομική Σχολή και επιστρέφοντας στο Αγρίνιο ανοίγει δικηγορικό γραφείο. Την δικηγορία όμως δεν την άσκησε στο Αγρίνιο πάνω από πέντε χρόνια (1891 - 1896). Όπως προκύπτει από τα αρχεία του Ειρηνοδικείου Αγρινίου κατά το μικρό διάστημα που o Κ. Χατζόπoυλoς ασχολήθηκε με την δικηγορία στο Αγρίνιο σε ηλικία 23 χρονών, η παρουσία του στο δικαστήριο αυτό, ιδιαίτερα κατά τα έτη 1893 και 1894, ήταν συχνή.

Το παραπάνω δικόγραφο γραμμένο δια χειρός του Κ. Χατζόπουλου

αφορά "Προτάσεις ενώπιον του Ειρηνοδικείου Αγρινίου"σε δίκη

μεταξύ Πάνου Σαλάκου κατά Αριστείδη Αλεξανδροπούλου,
με ημερομηνία συντάξεώς του την 9η Μαρτίου 1893
ΠΗΓΗ: epoxi.gr
Γιάννης Π. Βλασσόπουλος

Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στα 1889-1891 στην Κέρκυρα και έλαβε μέρος στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, ως ανθυπολοχαγός. Η εμπειρία του από την κατάσταση του ελληνικού στρατού ήταν απογοητευτική και αυτό, μαζί με την ιδεολογική στροφή του, συνετέλεσε στην τελική απόρριψη της Μεγάλης Ιδέας, γεγονός που εξέφρασε στο διήγημά του «Αντάρτης» (1907), το οποίο αναφέρεται ακριβώς στον πόλεμο αυτό. Στο διήγημά του αυτό ένας μαχητής του μετώπου σαρκάζει την κατάντια του ελληνικού στρατού στον πόλεμο του 1897: «Στρατός! Στρατό το λένε αυτό το σκόρπιο ασκέρι; Χα χα!».

Από τους πρωτοπόρους του δημοτικισμού, το 1898 εξέδωσε το πρωτοπόρο φιλολογικό περιοδικό «Τέχνη», που υπήρξε σταθμός στα νεοελληνικά Γράμματα. Η διάρκεια ζωής του περιοδικού του μικρή αφού έκλεισε μόλις συμπλήρωσε έναν χρόνο ζωής, δώδεκα μηνιαία τεύχη από τον Νοέμβρη του 1898 έως τον Οκτώβριο του 1899. Ωστόσο, έγραψε ιστορία.
Όπως είχε φιλοδοξήσει ο ιδρυτής της, η Τέχνη δεν έμοιαζε με κανένα ως τότε περιοδικό. Ήταν το πρώτο λογοτεχνικό περιοδικό που γραφόταν στη δημοτική, πριν ακόμα κι από τον Νουμά. Και ήταν καθαρά λογοτεχνικό περιοδικό, με συνεργάτες τα πιο λαμπρά ονόματα της πνευματικής ζωής.
Οι συντελεστές του περιοδικού ονομάστηκαν "μαλλιαροί" και έγιναν στόχος του χλευασμού των δημοσιογράφων των εντύπων που χρησιμοποιούσαν την καθαρεύουσα.
Ο Παύλος Νιρβάνας, που ήταν από τους πρωτεργάτες της «Τέχνης» (δικό του ποίημα, ομότιτλο με το περιοδικό, κοσμούσε το πρώτο τεύχος) σε φιλολογικές αναμνήσεις που δημοσίευσε πολλά χρόνια αργότερα, μεταφέρει το κλίμα της εποχής με το αφήγημά του: Η «Τέχνη» και ο μαλλιαρισμός.

Το 1ο τεύχος του περιοδικού "Η ΤΕΧΝΗ", 1898

Τo 1899 διακόπτει την έκδοση της «Τέχνης» και αναχωρεί για σπoυδές στηv Γερμαvία. Εκεί αγωνίστηκε για την επίλυση του γλωσσικού μας ζητήματος και πρωτοστάτησε στην ίδρυση διαφόρων δημοτικιστικών συλλόγων.

Το 1900 ταξίδεψε για ένα χρόνο στη Γερμανία (Μόναχο, Βερολίνο, Δρέσδη), όπου γνώρισε και παντρεύτηκε τη Φιλανδή Sunny Haggmann. Μετά τον γάμο τους εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα. Το 1902 γεννήθηκε η κόρη τους, Σέντα και το 1905 μετακομίζουν στο Μόναχο όπου έμειναν μέχρι το 1914.

Στην Γερμανία ήρθε σε επαφή με την σοσιαλιστική κίνηση, μελέτησε με πάθος τους κλασικούς του σοσιαλισμού και έγινε ένθερμος υποστηρικτής της νέας ιδεολογίας.

Επίσης βρισκόμενος στο Μόναχο πρωτοστατεί, με κεντρικό άξονα τη συσπείρωση των σοσιαλιστικών δημοτικιστών, στη σύσταση της «Σοσιαλιστικής Δημοτικιστικής Ένωσης» (Δεκέμβριος του 1909.) Το 1911 ίδρυσε στην Γερμανία με συμμετοχή των εκεί Ελλήνων σπουδαστών το «Αδελφάτο της Δημοτικής». Το μανιφέστο αυτού του σωματείου υπάρχει δημοσιευμένο στο «Νουμά».

Από την ίδρυση σχεδόν του «Σοσιαλιστικού Κέντρου Αθηνών», το 1911, ως το τέλος του 1914, o Xατζόπουλος, θα βρίσκεται σε συνεχή επαφή με την κίνηση αυτή και με τον ιδρυτή της τον Νικόλαο Γιαννιό, που κατά τη γνώμη του Χατζόπουλου εκπροσωπούσε στην Ελλάδα την κύρια σοσιαλιστική κατεύθυνση της Ευρώπης. Έτσι το 1908 μεταφράζει το γνωστό «Κοινωνιστικό Μανιφέστο» του Καρλ Μαρξ και του Φρίντριχ Ένγκελςκαι το βιβλίο του Μαρξ «Μισθωτή εργασία και Κεφάλαιο» το οποίο όμως δεν τυπώθηκε. Αρθρογραφεί στο περιοδικό "Σοσιαλισμός", στο οποίο δημοσιεύεται η περίφημη μελέτη του :"Τι θέλει και τι είναι ο Σοσιαλισμός".

Η μετάφραση του «Κοινωνιστικού Μανιφέστου» δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Εργάτης"του Βόλου, το 1908, που εξέδιδε τότε ο νεαρός δικηγόρος Κων. Ζάχος. Δημοσιεύτηκε σε 8 συνέχειες με τον τίτλο "Προκήρυξη του Κοινωνιστικού Κόμματος"και με το ψευδώνυμο Π. Βασιλικός.

Η δημοσίευση της μετάφρασης του Κομμουνιστικού Μανιφέστου
στον "Εργάτη"του Βόλου, 1908, με το ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός.

Στο Μανιφέστο ο Κ. Χατζόπουλος μετέφρασε τον όρο κομμουνιστής ως κοινωνιστής και το απέδωσε σε έντονα δημοτική γλώσσα, σε μια προσπάθεια να δείξει πως υψηλές έννοιες μπορούν να αποδοθούν στη γλώσσα που μιλά ο λαός στην καθημερινότητά του.

«Ένα φάντασμα τριγυρίζει στην Ευρώπη – το φάντασμα του Κοινωνισμού. Όλες οι δυνάμεις της γέρικης Ευρώπης κάμανε ιερό σύνδεσμο να το κυνηγήσουνε», έτσι αποδόθηκε η διάσημη εισαγωγή των Μαρξ-Ένγκελς.

Η μετάφραση του Χατζόπουλου θα εκδοθεί σε βιβλιαράκι το 1913, από το Σοσιαλιστικό Κέντρο Αθηνών, με ένα μικρό πρόλογό του και με το πραγματικό του όνομα αυτή τη φορά.

1913

Στην ίδια εφημερίδα του Βόλου, τον Ιούνιο του 1908, έγραψε ένα άρθρο με τίτλο «Διοργάνωση», όπου προτείνει τη δημιουργία στην Ελλάδα Εργατικού Κόμματος και καταλήγει στο άρθρο του: «…ο σημερινός εργάτης δεν είναι ταπεινός ζητιάνος, μα απαιτητής αγέρωχος.....ο σημερινός εργάτης δεν χτυπά δειλά την πόρτα του αφέντη του, αλλά τη σπάει με βία, όταν δεν ανοίγει.»

Παράλληλα την ίδια περίοδο ο Χατζόπουλος επιδόθηκε στη μετάφραση θεατρικών έργων. Τα μεταφρασμένα έργα του παίζονται στο Βασιλικό θέατρο της Αθήνας.

Επίσης επιδόθηκε και στην κριτική λογοτεχνίας, κυρίως από τις στήλες του περιοδικού «Ο Νουμάς».

Το 1914, με την έκρηξη του Α'Παγκόσμιου Πόλεμου, επιστρέφει στην Ελλάδα με την οικογένειά του.

Απογοητευμένος από τις σοσιαλιστικές ομάδες στην Αθήνα- κι αυτό φαίνεται στo γράμμα πoυ έστειλε στoν σoσιαλιστή και συνεργάτη του Ν. Γιαvvιό το 1914- θα στραφεί προς την αριστερή πτέρυγα του Βενιζελισμού. Του γράφει λοιπόν:

"Αγαπητέ φίλε,

Σκέφτηκα το πράμα καλύτερα. Ο σεβασμός στον εαυτό μου δεν μου επιτρέπει να ανακατευτώ πια με τους παλιανθρώπους του Σ.Τ.Ε.Τ.Ε., έστω και πολεμώντας τους. Μου φαίνουνται όλα αυτά ματαιοπονίες. Το κήρυγμα του σοσιαλισμού κατά ξένα πρότυπα είναι πρόωρο ακόμη για το ρωμιό εργάτη. Το πρώτο πού του χρειάζεται είναι να μάθει να διαβάζει και να γράφει και να πάρει μερικά ηθικά μαθήματα. Είναι η πίστη που σχημάτισα τώρα που γνώρισα από κοντά την πραγματικότητα. Με την πεποίθηση μου αύτη εννοώ να μείνω, χωρίς να θέλω, να επηρεάσω ούτε σένα, ούτε κανέναν άλλο.

Έτσι νομίζω είμεθα εξηγημένοι.

Σε ασπάζομαι δικός σου πάντα

Κων. Χατζόπουλος"

Για την μεταστροφή αυτή του Χατζόπουλου τη δική του εξήγηση δίνει ο φίλος του Ν. Γιαννιός:

«Τονε φέραμε στα 1914, μέσα σε ένα περιβάλλο πρωτόγονο, μέσα στις μικροπονηριές, στις προστυχιές, στις καχυποψίες, στους ψωροεγωισμούς και τους σαλιάρικους φαφλατισμούς του αμόρφωτου Έλληνα εργάτη.. από τις πρώτες μέρες ο Χατζόπουλος είχε χάσει τα νερά του.(…)

Έτσι όταν μαζεφτήκαμε όλοι οι σοσιαλιστές στην «αίθουσα Δρακούλη» και είχε δοθεί η προεδρεία στο Χατζόπουλο για να μας ενώσει, η ψυχή του Κώστα πέρασε από ένα αληθινό μαρτύριο. Στη φιλοσοφημένη του λογική άκουε ν’ απαντούν τα ηλίθια επιχειρήματα των άξεστων, ακόμη κι ενός μεθυσμένου! Ως που ένας από τον όχλο έθιξε εκείνο που ο Κώστας είχε για το πιο ιερό, τη σοσιαλιστική ηθική του, και μ’ αυτή τη νευροπάθειά του. Αλλοίμονο! Από τότες έφυγε και μας παράτησε».

Τον Αύγουστο του 1917 διορίστηκε διευθυντής στην υπηρεσία Ελληνικής λογοκρισίας. Στην ίδια υπηρεσία δούλευαν και οι Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Ντίνος Κυριαζής και ο συγγραφέας Ζαχαρίας Παπαντωνίου.

Στις 30 Οκτωβρίου του 1918 στέλνει επιστολή παραίτησης από την υπηρεσία Λογοκρισίας η οποία παρότι αρχικά δεν έγινε δεκτή, αργότερα όμως δέχτηκαν την παραίτησή του.

Έγγραφο διορισμού του Κ. Χατζόπουλου
ως διευθυντής του γραφείου λογοκρισίας. 1917

Τον Σεπτέμβριο του 1917 πεθαίνει η μητέρα του και τον επόμενο χρόνο πεθαίνει και ο πατέρας του. Τότε πουλάει τα κτήματά του στην περιοχή «Λυκοράχια»-σημερινό πάρκο- τα οποία αγοράζει ο καπνέμπορος Παπαστράτος.

Τον Αύγουστο του 1920 κατά την διάρκεια ταξιδιού του με το πλοίο «Μοντενέγκρο» προς Brindisi με σκοπό να επισκεφθούν το Τυρόλο της Αυστρίας, πεθαίνει πάνω στο πλοίο. Ήταν 52 ετών.

Η κηδεία του έγινε στις 7 Αυγούστου του 1920 στο Brindisi. Τα οστά του μεταφέρθηκαν το 1952 από την κόρη του Σέντα στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.

Ο Κώστας Ουράνης γράφει τότε στην εφημερίδα «ΕΣΠΕΡΙΑ» του Λονδίνου:

".....Τα ελληνικά γράμματα έχασαν στο πρόσωπό του έναν αληθινόν ποιητή, ένα μοναδικό μεταφραστή, ένα σημαντικό πεζογράφο έναν πολιτισμένο και φωτεινό τεχνίτη. Έναν διδάσκαλο".
22 Οκτωβρίου 1920

Το 1928 με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Αγρινίου, επί δημαρχίας Ανδρέα Παναγόπουλου, η «Πλατεία Υπαίθρου Αγοράς» ονομάστηκε σε «Πλατεία Χατζοπούλου». Η συγκεκριμένη πλατεία επιλέχτηκε επειδή εκεί βρισκόταν το πατρικό σπίτι του.

Οικία Χατζόπουλου, στην πλατεία Χατζοπούλου.
Πηγή: "Το Αγρίνιο", Θεοδ. Θωμόπουλος

Το 1956, επί δημαρχίας Ηλία Σαγεώργη, γίνονται τα αποκαλυπτήρια της προτομής του ποιητή, έργο του γλύπτη Κλέαρχου Λουκόπουλου από το Θέρμο.

Αποκαλυπτήρια προτομής Χατζόπουλου, 30-9-1956
Πηγή: "Το Αγρίνιο, κάποτε", Αρ. Μπαρχαμπά

Αργότερα κατασκευάζονται στην πλατεία, μετά από απαίτηση των κατοίκων, «Βεσπασιανές» (ουρητήρια).

Η προτομή αφαιρέθηκε από την πλατεία και μεταφέρθηκε στο Παπαστράτειο Δημοτικό πάρκο θεωρώντας ότι υποβαθμιζόταν τοποθετημένη πάνω από τα ουρητήρια της πλατείας. Η προτομή εκεί βεβηλώθηκε και μετά από επιδιόρθωση μεταφέρθηκε στον χώρο του πρώην σιδηροδρομικού σταθμού. Αποσύρθηκε κι από εκεί και από τότε αγνοείται η τύχη της. Πολλοί λόγιοι της εποχής με επιστολές σε εφημερίδες και περιοδικά εξέφρασαν, τότε, την πικρία τους για την αφαίρεση της προτομής.

Επιστολή Δημ. Γιάκου προς την "Νέα Εστία"
εκφράζοντας την δυσαρέσκειά του για την
αφαίρεση της προτομής του Κ. Χατζόπουλου.

Τον Μάιο του 2008 μία νέα προτομή του Κ. Χατζόπουλου εγκαινιάζεται στην ομώνυμη πλατεία, έργο αυτή την φορά του γλύπτη Βασίλη Παπασάικα.

Εργογραφία

Ι.Ποίηση
• Τα τραγούδια της ερημιάς. Αθήνα, τυπ. Εστίας Κ.Μαίσνερ και Ν.Καργαδούρη, 1898 (με το ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός).
• Τα ελεγεία και τα ειδύλλια. Αθήνα, έκδοση του περ. Τέχνη, 1898 (με το ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός).
• Απλοί τρόποι. Αθήνα, Ζηκάκης, 1920.
• Βραδινοί θρύλοι. Αθήνα, Βασιλείου, 1920.
ΙΙ.Πεζογραφία
• Αγάπη στο χωριό· Σχεδιογραφήματα Λουκά Γεραλή. Αθήνα, τυπ. Εστία, 1910.
• Ο πύργος του Ακροπόταμου· Ηθογραφία. Αθήνα, Φέξης, 1915.
• Υπεράνθρωπος· Διήγημα. Αθήνα, Φέξης, 1915.
• Τάσω, Στο σκοτάδι κι άλλα διηγήματα. Αθήνα, τυπ.Εστία, 1916.
• Φθινόπωρο. Αθήνα, τυπ. Εστία, 1917.
• Η Αννιώ και άλλα διηγήματα· Μετά κριτικού προλόγου Κωστή Παλαμά. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1923.
ΙΙΙ.Μετάφραση
• Γκαίτε, Ιφιγένεια εν Ταύροις· Μετάφρασις Κ.Χατζόπουλου. Τυβίγγη, τυπ. Λάουπ, 1910 (και έκδοση τρίτη, αναθεωρημένη, Αθήνα, Ι.Κολλάρος, 1920).
• Το κοινωνιστικό μανιφέστο των Μαρξ - Ένγκελς. Αθήνα, τυπ. της Εφημερίδας των εργατών, 1913.
• Γουσταύου Γκέιγερσταμ, Το βιβλίο του μικρού αδελφού· Μυθιστόρημα ενός γάμου· Μετάφραση από το σουηδικό Κωνσταντίνου Χατζόπουλου. Αθήνα, Βασιλείου, 1915.
• Γκαίτε, Φάουστ. Αθήνα, Εστία, 1916.
• Γκόγκολ, Ο επιθεωρητής.
• Φραντς Γκριλλπάρτσερ, Μήδεια· Τραγωδία σε πράξεις τέσσερες· Μετάφραση Κωνσταντίνου Χατζόπουλου. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1927.
• Έρμαν Μπαγκ, Οι τέσσεροι διάβολοι· Μετάφραση Κώστα Χατζόπουλου. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1927.
• Ούγκο φον Χόφφμαννσταλ, Ηλέκτρα. Αθήνα, Εστία, 1916.
ΙΙΙ.Συγκεντρωτικές εκδόσεις
• Ποιήματα. Αθήνα, Ίκαρος, 1955.
• Άπαντα· ΠεζάΙ. Αθήνα, Ίκαρος, 1956.
• Άπαντα· ΠεζάΙΙ. Αθήνα, Ίκαρος, 1957.
• Άπαντα· Μέρος πρώτο· Πεζά · Φιλολογική επιμέλεια Ανθούλα Σεφεριάδου. Αθήνα, Πατάκης, 1988.
• Τα διηγήματα· Φιλολογική επιμέλεια Έρη Σταυροπούλου. Αθήνα, Συνέχεια, 1989.
• Τα ποιήματα · Εισαγωγή - φιλολογική επιμέλεια Γιώργου Βελουδή. Αθήνα, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 1992.
• Κριτικά κείμενα (εισαγωγή - επιμέλεια Κρίστας Ανεμούδη - Αρζόγλου). Αθήνα, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 1996.

ΠΗΓΕΣ:

Πολιτισμός και Αγρίνιο, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αγρινίου, 1999
elia.org.gr
Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, ekebi.gr
users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/kwnstantinos_xatzopoylos_poems.htm
epoxi.gr
Σάννυ Χαίγκμαν-Χατζοπούλου, Τα απομνημονεύματά μου, Η ζωή μου με τον Κώστα Χατζόπουλο - Επιμέλεια: Μαίρη Χρυσικοπούλου, Λαογραφικό-Ιστορικό-Φιλολογικό Μουσείο Αιτωλ/νίας
Βιβλιοθήκη ΑΣΚΙ

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Όταν τα τσιγάρα "ΖΑΠΑΝΤΙ"......

March 10, 2020, 11:29 pm

≫ Next: 1934...Γέννησις τέρατος

≪ Previous: Κωνσταντίνος Χατζόπουλος

....κατάφεραν να δώσουν τα χέρια και να συμφωνήσουν σε κάτι

ο Βενιζέλος και Τσαλδάρης

1933

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

1934...Γέννησις τέρατος

March 15, 2020, 1:35 pm

≫ Next: Το Αγρίνιο του 1928......

≪ Previous: Όταν τα τσιγάρα "ΖΑΠΑΝΤΙ"......

Βρισκόμαστε στο 1934 και μία γέννηση στην κλινική του Μενέλαου Δανέλλη...γίνεται πρωτοσέλιδο στις τοπικές εφημερίδες.
Στην εφημερίδα του Αγρινίου "ΤΟ ΦΩΣ", στο φύλλο της 30ης Σεπτεμβρίου του 1934 διαβάζουμε:

Εφημερίδα «ΤΟ ΦΩΣ»

30 Σεπτεμβρίου 1934

ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΕΡΑΤΟΣ

Μία φήμη περί γεννέσεως ενός τέρατος εις την Κλινικήν του ιατρού της πόλεώς μας κ. Μενελάου Κ. Δανέλλη, μας έφερε προχθές, δια να διαπιστώσωμεν την αλήθειαν, εις την κλινικήν του.

Ο κ. Δανέλλης όλως προθύμως μας έδειξε το γεννηθέν τέρας, το οποίον φυλάσσει εντός φιάλης περιεχούσης υγρόν αντισηπτικόν. Το τέρας ομοιάζει μάλλον προς πίθηκον. Η κεφαλή του δεν φέρει εγκέφαλον, στερουμένη μετωπικού οστέος και κρανίου, οι οφθαλμοί του προεξέχουν και είναι βλοσυροί, τα δε ώτα μεγάλα και φέρονται προς τα πλάγια, αι χείρες του είναι μεγαλύτεραι των φυσιολογικών φθάνουσαι κάτωθι των γονάτων, οι δε δάκτυλοι των ποδών του είναι μεγάλοι σχεδόν ως οι της χειρός, υπενθυμίζοντες τους δακτύλους των πιθήκων.

Ηρωτήσαμεν τον ιατρόν κ. Δανέλλην τι είναι τέρας και ποία τα αίτια τα προκαλούντα την γέννησιν τούτων. Ο κ. Δανέλλης μας είπε σχετικώς τα εξής:

-Τέρας εν τη φυσιολογία καλείται παν οργανωμένον σώμα ζωικόν ή φυτικόν, εμφανίζον διάπλασιν και μορφήν ασυνήθη και μη φυσικήν εν τω συνόλω ή κατά τινά των μερών αυτού. Προκειμένου περί ανθρώπου η τερατώδης διάπλασις ή τερατοπλασία είναι σοβαρά ανωμαλία οργανώσεως του σώματος, καθιστώσα δυσχερή ή αδύνατον την διαξαγωγήν μιάς ή πλειόνων λειτουργειών και συνιστώσα πλημμελή διαμόρφωσιν του ατόμου. Τα τέρατα είναι ή απλά και μονοφυή ή διπλά και διφυή.

Διαφήμιση της Κλινικής Δανέλλη
στον τοπικό τύπο του 1931

Δηλαδή εις την κατηγορίαν των μονοφυών υπάγονται τα μονά τέρατα, εκείνα τα οποία παρουσιάζουν τας εξής ανωμαλίας:

1) Εξεγκέφαλα (ο εγκέφαλός τους είναι εκτός του κρανίου)

2) Ανεγκέφαλα (άνευ εγκεφάλου)

3) Κυκλοκέφαλα (με ένα μάτι όπως ο κύκλωψ)

και άλλα εις την δευτέραν κατηγορίαν των διφυών, εις την οποίαν υπάγονται τα διπλά τέρατα:

1) Πυγοπαγή (τα οποία έχουν κοινόν ιερόν οστούν)

2) Ξιφοπαγή (τα οποία έχουν ενωθή κατά το στέρνον ή άλλα κατά τας πλευράς).

Τοιαύτα ιστορικά παραδείγματα ήσαν οι Σιαμαίοι αδελφοί ηνωμένοι, ζήσαντες από του 1811 μέχρι του 1874, νυμφευθέντες και αποκτήσαντες πολλά τέκνα.

Επίσης ξιφοπαγείς ήσαν οι δύο αδελφοί Doodicaκαι Ridica, γεννηθέντες εις τας Ινδίας το 1888 και το 1902 αποχωρισθέντες εις το Παρίσι και αι αδελφαί Μαρία-Ροζαλία, εξ ων μετά την εγχείρησιν επέζησεν η μία.

3) Τα ισχυοπαγή τέρατα μεθ’ ενός κορμού, 4 χειρών και 4 ποδών. Τοιαύτα εγεννήθησαν τω 1890 εις Wiscosinτης Νοτίου Αμερικής και απέθανον μετά 8 μήνας εξ οστρακιάς,

4) Δικέφαλον, ισχυοθωρακοπαγές, διβράχιον, δίπουν, ένας κορμός δύο κεφαλαί,

5) Θωρακοπαγές, τριβράχιον, τρίπουν,

6) Θωρακοπαγές, τετραβράχιον και δίπουν και άλλα με ένα πρόσωπον τετράφθαλμα κ.λ.π.

Διαφήμιση της Κλινικής Δανέλλη
στον τοπικό τύπο το 1932

Η αιτιολογία της γεννέσεως των τεράτων παραμένει ακόμη σκοτεινή. Εις την αρχαίαν εποχήν απέδιδον την γέννησιν των τοιούτων τεράτων εις την οργήν των Θεών ή εις την δαιμονικήν συνεργίαν, μετά εις την νοσηράν κατάστασιν ή του σπέρματος ή του ωού. Αλλά και αυτή η θεωρία κατέπεσεν. Άλλοι παραδέχονται ότι τούτο οφείλεται εις την συνεύρεσιν ομαίμων, ως αδελφών, ή πατρός μετά κόρης. Τελευταίως ότι η σύφιλις και ο αλκοολισμός παίζουν σπουδαίον ρόλον, μερικοί μάλιστα υποστηρίζουν ότι είναι ενοχοποιητική εις την γέννησιν τοιούτων.

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Το Αγρίνιο του 1928......

March 21, 2020, 11:11 am

≫ Next: «ΜΑΡΙΑ ΔΗΜΑΔΗ, η ηρωίδα της Αντίστασης»

≪ Previous: 1934...Γέννησις τέρατος

....με την ματιά ενός αρθρογράφου

του Νεολόγου Πατρών.

Ένα άρθρο του 1928, ενός αρθρογράφου της εφημερίδας «ΝΕΟΛΟΓΟΣ» των Πατρών, με τις εντυπώσεις που του άφησε το Αγρίνιο των 25.000 κατοίκων τότε.

Χαρακτηρίζει το Αγρίνιο σαν την μοναδική πόλη με τους περισσότερους κατοίκους εκατομμυριούχους και σαν «μικρό Παρίσι».

Αρχίζει με την άφιξή του στον σιδηροδρομικό σταθμό, συνεχίζει με τις εντυπώσεις του από τις πλατείες της πόλης, την ρυμοτομία και τους δρόμους που τότε ήταν υπό κατασκευή. Κλείνει την περιγραφή του με αναφορά στον ηλεκτροφωτισμό της πόλης.

Στο δεύτερο μέρος γράφει για την εμπορική κίνηση, για τις καπναποθήκες, για το «κομμουνιστικόν στοιχείον» στην πόλη, για το Ταχυδρομείο και το Τηλεγραφείο. Αναφέρεται επίσης στα σχολεία της πόλης, στο Ειρηνοδικείο και το Πταισματοδικείο, στα κέντρα διασκέδασης, στις δύο Τράπεζες που υπήρχαν τότε, στο Γυμναστήριο του Παναιτωλικού καθώς και στους γιατρούς και δικηγόρους της πόλης.

Τέλος κάνει αναφορά στις εφημερίδες που εκδίδονταν τότε στο Αγρίνιο, «Το Θάρρος» και «Το Φως».

Το Αγρίνιο του 1928...... by Agrinio Memories on Scribd

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

«ΜΑΡΙΑ ΔΗΜΑΔΗ, η ηρωίδα της Αντίστασης»

March 22, 2020, 2:49 am

≫ Next: Ιστορία των Αιτωλών...

≪ Previous: Το Αγρίνιο του 1928......

Το βιβλίο του Φίλιππα Γελαδόπουλου «ΜΑΡΙΑ ΔΗΜΑΔΗ η ηρωίδα της Αντίστασης», σας παρουσιάζουμε σήμερα.

Ίσως η μνήμη και η προσφορά της να είχε σβήσει για πάντα - όπως τόσων ανθρώπων στα μεταπολεμικά χρόνια - αν ο Φίλιππας Γελαδόπουλος, δεν είχε δει το σπίτι της.

Ήταν γύρω στα '59-'60 όταν πρωτoαντίκρισε ένα έρημο σπίτι, πνιγμένο σε άγρια βλάστηση και περικυκλωμένο από πελώρια δέντρα... Ρώτησε και έμαθε ότι το σπίτι αυτό έμενε έτσι από τότε που σκοτώθηκε η ιδιοκτήτρια του, σε ηλικία 37 χρόνων, κάτω από ανεξιχνίαστες συνθήκες.

Ο Γελαδόπουλος φωτογράφισε το σπίτι και έβαλε σαν έναν από τους στόχους της ζωής του να ανακαλύψει την πραγματική Μαρία Δημάδη και τους δολοφόνους της.

Η έρευνά του ξεκίνησε το 1962 και κράτησε πάνω από είκοσι χρόνια: κομμάτι κομμάτι κατάφερε να ανασυνθέσει το πραγματικό πρόσωπο της ξεχασμένης πατριώτισσας. Όμως το σπίτι αυτό που θα έπρεπε να είχε διατηρηθεί και να κηρυχτεί ιστορικό μνημείο, σήμερα δεν υπάρχει πια... Το γκρέμισαν (!)

Ο σαραντάχρονος τότε συγγραφέας Γελαδόπουλος περιόδευσε σ'όλη την Ελλάδα, μίλησε με εκατοντάδες ανθρώπους, πέρασε περιπέτειες για να μπορέσει να ολοκληρώσει αυτή την έρευνα, την τόσο δύσκολη σε επικίνδυνες εποχές.

Πρώτα μιλάει με τους ανθρώπους γύρω από το σπίτι της - τον μπακάλη, τον υδραυλικό, τη μοδίστρα της, τους γείτονες. Πηγαίνει στα Τρίκαλα, όπου γνωρίζεται με μια φίλη της, γυμνασιάρχη, ταξιδεύει στην άλλη άκρη της Ελλάδας, για να μιλήσει με έναν πρώην χωροφύλακα στο Αστυνομικό Τμήμα Αγρινίου. Φτάνει με λεωφορείο σε απομακρυσμένα χωριά όπου αλωνίζουν τα ΤΕΑ και τα ΜΕΑ.

Ότι μαθαίνει για τη Δημάδη τα γράφει συνοπτικά με καθαρά γράμματα σε χαρτάκια που κρύβει σε μπουκάλια και τα θάβει στον κήπο του σπιτιού του (γιατί εν τω μεταξύ δεχόταν επισκέψεις της αστυνομίας).

Διάσπαρτη η ύπαρξη της Μαρίας Δημάδη κάτω από το χώμα, θα περιμένει εκεί μέχρι το 1984, που ο ερευνητής μάθαινε επιτέλους ποιοι ήταν οι δολοφόνοι της.

Τότε κυκλοφορεί την ιστορία της σε βιβλίο «Μαρία Δημάδη, η ηρωίδα της Αντίστασης» που κυκλοφόρησε σε δύο εκδόσεις και εξαντλήθηκε. Ακολούθησε το βιβλίο «Μνήμες και ελεγεία» με 57 ποιήματα αφιερωμένα στη μνήμη της απ'όλο τον κόσμο.

Διαβάστε για την ζωή και την δράση της Αγρινιώτισσας Μαρίας Δημάδη….

ΜΑΡΙΑ ΔΗΜΑΔΗ, η ηρωίδα της αντίστασης

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Ιστορία των Αιτωλών...

March 28, 2020, 11:40 am

≫ Next: Κατίνα Χαντζάρα

≪ Previous: «ΜΑΡΙΑ ΔΗΜΑΔΗ, η ηρωίδα της Αντίστασης»

...από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του 1829.

Συγγραφείσα υπό Θεοδώρου Α. Χαβέλλα.

Χρονολογία έκδοσης: 1883

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΙΤΩΛΩΝ ΑΠΟ ΤΩΝ... by Agrinio Memories on Scribd

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Κατίνα Χαντζάρα

April 16, 2020, 10:28 am

≫ Next: Μία αφήγηση....

≪ Previous: Ιστορία των Αιτωλών...

Μια Πούλια…

Μια Πούλια

Εκατόν είκοσι Αυγερινοί…

Σταυραδέρφια του ήλιου

Της Ρούμελης καπλάνια

Σταυραϊτοί.

Πάνος Χατζόπουλος

Η Βάγια Ρίγανη ή Ρήγα, η γνωστή σε όλους μας Κατίνα Χαντζάρα, είχε καταγωγή από το χωριό Μαυροχώρι της Φλωριάδας. Γονείς της οι Νικόλαος και Αρετή Ρίγανη οι οποίοι απέκτησαν δύο παιδιά, τον Βασίλη και την Βάγια.

Η Βάγια γεννήθηκε το 1912 στο χωριό Μαυροχώρι. Στα έξι της χρόνια πεθαίνουν οι γονείς της χτυπημένοι από την γρίπη του 1918 που θέριζε τότε. Ο αδελφός της μεγαλύτερός της κατά έξι χρόνια, θεωρώντας ότι η αδελφή του θα ζήσει καλύτερα, την δίνει σαν υπηρέτρια σε μία οικογένεια στο Αγρίνιο.

Χωρίς να υπάρχουν πολλά στοιχεία για την ζωή της ως υπηρέτρια στην οικογένεια που έζησε, η Βάγια κάποια στιγμή εγκατέλειψε την οικογένεια και χωρία επαγγελματικά και οικονομικά εφόδια, προσπάθησε να αρχίσει μία νέα ζωή. Από μαρτυρίες σύμφωνα με όσους την γνώρισαν ήταν μία πολύ όμορφη γυναίκα. Από τις ίδιες μαρτυρίες μαθαίνουμε ότι κάποιοι την πλησίασαν προσφέροντάς της προστασία με σκοπό να την εκμεταλλευτούν. Και αυτή έχοντας μεγάλο πρόβλημα συντήρησης και με δεδομένο το νεαρό της ηλικίας, αρχίζει να δουλεύει σε κάποιο από τα γνωστά «σπίτια» του Αγρινίου.

Κάποια στιγμή αποφάσισε να δουλέψει μόνη της και ενοικίασε δικό της χώρο κοντά στην κεντρική πλατεία. Στα 27 της, το 1939,αγόρασε το δικό της σπίτι στο κέντρο της πόλης.

Στην πορεία γνωρίζει τον Αθανάσιο Χαντζάρα. Ο Αθανάσιος Χαντζάρας, αριστερών πεποιθήσεων και ανοιχτόμυαλος για την εποχή του, ήταν οικονομικός σύμβουλος πολλών εμπόρων του Αγρινίου και εργαζόταν και σαν ταμίας στο κατάστημα υφασμάτων των αδελφών Παπαλέξη στην οδό Κύπρου. Εκεί γνώρισε την Βάγια. Παντρεύτηκαν στις 12 Φεβρουαρίου του 1942.

Με τον γάμο αυτόν η Βάγια αφήνει πίσω της το παρελθόν της, το όνομά της αλλάζει σε Κατίνα και ξεκινά μια νέα ζωή. Μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν το ζευγάρι, κάνουν λόγο για μια ήρεμη, συζυγική ζωή που συμπληρωνόταν από τις καλές συγγενικές σχέσεις και από μια αξιοπρεπή κοινωνική ζωή.

Μη μπορώντας να αποκτήσουν παιδιά το ζεύγος Χαντζάρα, πήραν σαν κόρη τους την 12χρονη ορφανή από μητέρα, Λούλα Τσιρώνη. Από μαρτυρίες της ίδιας, η Κατίνα Χαντζάρα της συμπεριφερόταν σαν δική της κόρη.

Από την αρχή της Γερμανικής Κατοχής η Κατίνα Χαντζάρα οργανώνεται στο Ε.Α.Μ. και στην οργάνωση της «Εθνικής Αλληλεγγύης», Ε.Α.

Δουλεύει για την αντίσταση ως σύνδεσμος στο Αγρίνιο με τους αντάρτες παίρνοντας και δίνοντας πληροφορίες. Κατά την αποχώρηση των Ιταλών το φθινόπωρο του 1943, η Κατίνα Χαντζάρα κατάφερε με τις ενέργειές της ο οπλισμός και τα άλογα των Ιταλών να παραδοθούν στους αντάρτες. Η δράση της γίνεται αντιληπτή και συλλαμβάνεται για πρώτη φορά τον Σεπτέμβρη του 1943 από τους Γερμανοτσολιάδες. Την απελευθερώνουν με σκοπό την παρακολούθησή της για τον εντοπισμό κι άλλων συναγωνιστών της. Περί τα τέλη Μαρτίου του 1944 την συλλαμβάνουν ξανά και την οδηγούν στις φυλακές της Αγίας Τριάδος.

Την Μ. Παρασκευή, 14 Απριλίου του 1944, ήταν ανάμεσα στους 120 που εκτελέστηκαν στην Αγία Τριάδα.

«…Η Κατίνα ήταν ντόμπρα γυναίκα, όμορφη με ωραία χαρακτηριστικά…Ερχόταν και στο σπίτι μας και πριν…Μόνο αυτές τις δύο γυναίκες (την Κατίνα Χατζάρα και την Αργυρώ Μουντζούρη-Παπαστεργίου) τις είχαν παράμερα, σε ένα καμαράκι. Πήγαινα κάθε μέρα φαγητό στη μάνα μου. Υπήρχε και για την Χατζάρα κάποιες φορές. Το μοιραζόντουσαν. Τη Χατζάρα την έβλεπα…Μου μιλούσε, έτσι μέσα απ’ τα κάγκελα…Είχα δημιουργήσει την εντύπωση ότι δεν την επισκέπτονταν κανένας…Της πήγαινε φαγητό ο Μπαρλίγκας. Την τελευταία μέρα, την Μ. Πέμπτη πήγα να πάω φαγητό. Υπήρχε αναστάτωση. Η Κατίνα πολύ ανήσυχη…Φοβόταν. Κείνη τη μέρα μου έδωσε το τσίγκινο πιάτο της και το δαχτυλίδι της για να το δώσω στον άντρα της. Είχε ένστικτο ότι θα την εκτελέσουν…» ( Συνέντευξη στην Κων/να Μπάδα του Ευάγ. Παπαστεργίου)

«…Η μία ήταν η Κατίνα Χατζάρα, παντρεμένη με τον Θανάση Χατζάρα, που έμενε στην οδό Βλαχοπούλου, κάπου κοντά στο σπίτι του Πέρου. Η Κατίνα ήταν οργανωμένη στο ΕΑΜ. Ήταν η μόνη που εκτελέστηκε, θα το πω στη συνέχεια…Ανάμεσα στους μελλοθανάτους ήταν και η Κατίνα Χατζάρα που σας είπα. Πήγε και στάθηκε χώρια από τους άλλους. Φαινόταν ψύχραιμη στην αρχή και ήταν αμίλητη. Όπως τους πήγαιναν όμως για εκτέλεση, στη στροφή έπεσε κάτω στη γη. Φαίνεται πως λιποθύμησε. Τότε ένας την πιάνει από τα κότσια του ενός ποδιού και την έσερνε μέχρι τη γωνία του κτιρίου. Ήταν μια εικόνα που δεν θα ξεχάσω ποτέ. Σβάρνιζαν το κορμί της κάτω…το χώμα ήταν βρεγμένο απ’ την ψιχάλα…» (Μαρτυρία του Ν.Ι.Κανή, συγκρατούμενου)

..............................................................

.........................................

....................

Η εκπαιδευτικός- φιλόλογος Ειρήνη Τριανταφύλλου ασχολήθηκε με την ζωή και την δράση της Κατίνας Χατζάρα και το αποτέλεσμα της έρευνάς της το αποτύπωσε στο βιβλίο της :«ΚΑΤΙΝΑ ΧΑΝΤΖΑΡΑ (1912-1944)».

Πολλές οι μαρτυρίες που συγκλονίζουν, μέσα στο βιβλίο της από ανθρώπους που γνώριζαν την Κατίνα Χαντζάρα.

Η ίδια λέει : «Η Κατίνα Χαντζάρα υπήρξε ένα πρόσωπο που περιπλανιόταν στις μνήμες της γειτονιάς όπου μεγάλωσα…..Ωστόσο, για πρώτη φορά πρόφερα καθαρά το όνομά της το 2006, όταν υπηρετούσα ως καθηγήτρια στο 2^οΛύκειο Αγρινίου, το οποίο τότε συμμετείχε σε πρόγραμμα του Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας των δύο φύλων. Στα πλαίσια αυτής της δράσης, ως συντονίστρια ….. αναλάβαμε το θέμα «Αιτωλοακαρνανία: Η συμμετοχή της γυναίκας του Αγρινίου στην Ενωμένη Εθνική Αντίσταση 1940 – 1944»……

…..Σε όλη την έρευνα το όνομα της Κατίνας Χαντζάρα το συναντούσαμε ελάχιστες φορές….

Μετά την ολοκλήρωση του σχολικού προγράμματος, αποφάσισα να συνεχίσω μόνη την αναζήτηση αυτής της γυναίκας, γιατί η αντιφατικότητα των στοιχείων που την χαρακτήριζαν ήταν πρόσκληση για μένα. Από την μία πλευρά, η ηρωίδα είχε ουσιαστικό ρόλο και ισχυρή δράση στην Εθνική Αντίσταση…….. από την άλλη, η γυναίκα αυτή έζησε στην πρώιμη νεότητά της έναν αντισυμβατικό τρόπο ζωής, γεγονός που την οδήγησε στο κοινωνικό περιθώριο σύμφωνα με τον αξιακό κώδικα και τα ηθικά πρότυπα της τοπικής κοινωνίας……».

ΠΗΓΕΣ:

-ΚΑΤΙΝΑ ΧΑΝΤΖΑΡΑ (1912-1944), Ειρήνης Δ. Τριανταφύλλου

-ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗ, Δημητρίου Μπαλωμένου

-ΚΑΤΟΧΗ-ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ-ΕΜΦΥΛΙΟΣ, Κων/νας Μπάδα και Θανάση Σφήκα.

-Μέλπω Αξιώτη, ’παντα. Γ'τόμος. Χρονικά.

-Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού.

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Μία αφήγηση....

April 17, 2020, 11:34 am

≫ Next: Τα γεφύρια του Αλάμπεη

≪ Previous: Κατίνα Χαντζάρα

Νομαρχιακό Συμβούλιο ΕΠΟΝ Αιτωλοακαρνανίας 1944
Τρίτος από αριστερά ο Σπύρος Γερολυμάτος, "Λέανδρος"

Ο Σπύρος Γερολυμάτος, μέλος τότε του Νομαρχιακού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ Αιτωλοακαρνανίας με το ψευδώνυμο «Λέανδρος», αφηγείται μέσα από τις στήλες της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» στο φύλλο της 6ης Μαϊου του 1983, το χρονικό της εκτέλεσης των 120 πατριωτών την Μεγάλη Παρασκευή του 1944.

Αφήγηση του Σπύρου Γερολυμά... by Agrinio Memories on Scribd

Ευχαριστώ τον Μάκη Γερολυμάτο για την παραχώρηση του υλικού.

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Τα γεφύρια του Αλάμπεη

May 2, 2020, 2:07 pm

≫ Next: Άγιος Χριστόφορος

≪ Previous: Μία αφήγηση....

Ελαιογραφία του Νίκου Καλατζή. Τα γεφύρια του Αλάμπεη λίγο πριν
την επανάσταση του 1821.

Τα γεφύρια του Αλάμπεη, βρίσκονταν στο δυτικό άκρο της λίμνης Τριχωνίδας, στην ευθεία που ενώνει το Παναιτώλιο με το Κάτω Κεράσοβο.
Όλες τις εποχές και μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, οι λίμνες Τριχωνίδας και Λυσιμαχείας ενώνονταν με βάλτους και ρέματα, των οποίων το στενότερο σημείο βρισκόταν από τον Άγιο Νικόλαο έως το Χάνι της Συκιάς. Για να αποφεύγεται ο δια ξηράς κύκλος της Λυσιμαχείας, η επικοινωνία παλιότερα γίνονταν και με πλοιάρια.
Τα γεφύρια αποκαθιστούσαν μια οδό επικοινωνίας του βόρειου τμήματος των λιμνών Τριχωνίδας-Λυσιμαχείας με τις νοτιότερες περιοχές Μακρυνείας και Μεσολογγίου.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Επειδή τα γεφύρια σήμερα είναι εντελώς επιχωμένα και λόγω μη διατιθέμενων λεπτομερών μετρήσεων δεν μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για την γεωμετρία της κατασκευής.
Η περιγραφή τους είναι δυνατή μόνο μέσω των παλαιοτέρων κειμένων του Μαστροκώστα και μέσω των ελάχιστων σωζόμενων φωτογραφιών στο Μουσείο Μπενάκη.
Ο Μαστροκώστας σημειώνει ότι τις αρχές της δεκαετίας του 1960 υπήρχε εμφανές τμήμα της γέφυρας μήκους 150-180 μ. και πλάτους 3,00 μ.

Σε μια από τις φωτογραφίες του Μουσείου Μπενάκη, φαίνεται τμήμα περίπου 20 τόξων με σχεδόν οριζόντιο κατάστρωμα. Τα τόξα είναι σχεδόν επιχωμένα και εμφανίζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους τόσο ως προς το υψόμετρο των κλειδιών όσο και ως προς τις διαστάσεις τους, είτε λόγω κακής και μη επιμελημένης κατασκευής, είτε λόγω καθιζήσεων. Η μορφή τους πρέπει να ήταν ημικυκλική με άνοιγμα 4,00-5,00μ και πλάτος οδοστρώματος περίπου 3,00 μ.
Τα γεφύρια του Αλάμπεη πρέπει να αποτελούν σπάνιο παράδειγμα θεμελίωσης σε βαλτώδες έδαφος.
Το υλικό για την κατασκευή τους κατά πάσα πιθανότητα ήταν επιφανειακό υλικό από το χείμαρρο Παλιαβρύση ανατολικά του Κάτω Κεράσοβου.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ-ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ

Η παλιότερη μαρτυρία για την ύπαρξη των γεφυριών ανάγεται στις 15 Ιουνίου 1805, όταν ο Συνταγματάρχης Leake, περιηγήθηκε στην Αιτωλοακαρνανία.

«…. Αφήνοντας τις Παπαδάτες λίγα μίλια αριστερά μας, μπαίνουμε στην υπερυψωμένη οδογέφυρα στις 8,10 και πορευόμαστε έφιπποι μέσω μιας εξαιρετικά ευχάριστης σκιάς από βαλανιδιές, αγριελιές και πλατάνια, που μπλέκονται με γιρλάντες απ’ τ'αγριοκλήματα, και μεγάλες καλαμιές στα πιο ελώδη σημεία. Η υπερυψωμένη οδογέφυρα, που στηρίζεται σε έναν μεγάλο αριθμό τόξων, λέγεται ότι είναι διακοσίων ετών, και ότι χτίστηκε από κάποιο μπέη του Βραχωριού, ο οποίος πιθανώς εκμεταλλεύθηκε τα θεμέλια ενός αρχαιότερου έργου. Ένα ήρεμο ρεύμα ρέει κάτω από τις κάμαρες από τα δεξιά προς τα αριστερά. Φθάνουμε στο τέλος της οδογέφυρας στις 8,30, διασχίζουμε την υπόλοιπη πεδιάδα, και, ανεβαίνοντας την τελευταία πλαγιά των υψωμάτων που την οριοθετούν από τον Βορρά, φθάνουμε στις 9,45 στο Βραχώρι.»

Ο περιηγητής Πουκεβίλμερικά χρόνια αργότερα, γράφει ότι επρόκειτο για μια κατασκευή που αποτελούνταν από 370 τόξα συνολικού μήκους 600 οργιών. Κατά τον ίδιο οι Έλληνες τα αποδίδουν στους Νορμανδούς, ενώ οι τούρκοι στον Σουλεϊμάν, ενώ ο ίδιος ο Πουκεβίλ δεν αποκλείει την πιθανότητα να επρόκειτο για Ρωμαϊκή κατασκευή.

Ο Μαστροκώσταςυποστηρίζει ότι η οδογέφυρα δεν κατασκευάστηκε επί Τουρκοκρατίας, αλλά ότι πιθανόν επισκευάστηκε από τον Αλάμπεη, που η κυρίαρχη παράδοση τον ήθελε ως κατασκευαστή των γεφυριών.

Ο Δ. Βικέλαςπερίπου την ίδια εποχή κρατά πιο επιφυλακτική στάση ως προς την παλαιότητα τους, κλίνοντας μάλλον προς την άποψη περί τούρκικης
κατασκευής.

Έτσι η διχογνωμία ως προς το χρόνο κατασκευής παρέμεινε
"…Τις ήτο ο Αλάμπεης ούτος, του οποίου ή γέφυρα διαιωνίζει το όνομα: Εγνώριζεν άραγε ότι έκτισε διαμέσου των λιμνών την οδόν ταύτην, ότι εδημιούργει τον γοητευτικώτερον επί γης περίπατον: Δεν ηδυνήθην να συλλέξω ακριβείς περί αυτού ειδήσεις, ίσως ήτο ευλαβής τις μουσουλμάνος θέλων να δαπανήση τα πλούτη του έπ'αγαθώ. Οι Τούρκοι αφήκαν τοσούτον ολίγα επί της Ελληνικής γης ίχνη αγαθά της διαβιώσεως των, ώστε αποβαίνει έτι μάλλον αξιέπαινο το έργον του Αλάμπεη. Ούτε την εποχή της οικοδομής της γέφυρας ταύτης ήδυνήθην να εξακριβώσω. O Λήκ, όστις επισκεφθείς το
Βραχώρι κατά το 1805 ηδύνατο να λάβη πληροφορίας ακριβεστέρας παρά των κρατούντων τότε ομοπίστων του Αλάμπεη, αναφέρει μόνον ότι κατά τους Βραχωρίτας τα γεφύρια ταύτα είχον κτισθή προ διακοσίων ετών, προσθέτει δε ότι κατά πάσαν πιθανότητα εκτίσθησαν επί θεμελίων αρχαιοτέρας έτι εποχής. Κατά τον Πουκεβίλ, οι Έλληνες του Βραχωρίου απέδιδον την οικοδομήν της
γέφυρας εις τους Νορμανδούς, αυτός δε εκφέρει την γνώμη ότι εκτίσθη υπό των Ρωμαίων. Εν τη αμφιβολία, ας είμεθα γενναιότεροι ημείς και ας αφήσωμεν αδιαφιλονίκητο εις τον Τούρκον Άλαήμπεη την δόξα ταύτη…»

Δ. Βικέλας, Νικόπολις, σ. 76-79

Κατά καιρούς εμφανίζονται ατεκμηρίωτες απόψεις και μαρτυρίες περί γεφυριών μήκους γύρω στα 3 χιλιόμετρα, περί ύπαρξης πασάλων θεμελίωσης και άλλων δομικών στοιχείων, σε μια προσπάθεια να αναχθεί η κατασκευή τους σε όσο το δυνατόν παλαιότερη εποχή.
Έτσι πιστεύεται σήμερα από πολλούς ιστορικούς και φιλόλογους, όχι όμως από αρχαιολόγους, ότι πρόκειται για αρχαία γεφύρωση μεταξύ των δυο λιμνών που συνέχισε να υπάρχει σε όλες τις εποχές ως τη βυζαντινή εποχή και στην Τουρκοκρατία, οπότε έγινε ανακατασκευή.
Η άλλη άποψη στηρίζεται στις τοπικές μαρτυρίες και είτε ανάγει την κατασκευή τους διακόσια χρόνια πριν το 1805 (όπως γράφει ο Leake), είτε θεωρεί, σύμφωνα με την ζωντανή παράδοση που διασώθηκε από τον Χαβέλλα ότι χτίστηκαν από τον πρώτο στο Αγρίνιο άρχοντα Αλάμπεη, δια των λεγομένων αγγαρειών.
Σύμφωνα με την παραπάνω παράδοση, ο μουσελίμης του Κάρλελι Αλάμπεης, αποφάσισε την κατασκευή γεφυρών για να ενώσει τις δύο λίμνες και να συνδέσει τους κάμπους Παναιτωλίου και Παπαδατών.
Επέβαλε προσωπική εργασία και εισφορές στους κατοίκους των παραλιμνίων οικισμών, και ο ίδιος διέθεσε, σημαντικό μέρος από την καταβαλλομένη από τους κατοίκους «δεκάτη», για την αποπεράτωση του έργου.
Φαίνεται επίσης ότι ο Αλάμπεης, μετά την κατασκευήν των γεφυρών, επέβαλε άγρια φορολογία στους κατοίκους που εξυπηρετούνταν από τα γεφύρια, γιατί οι καλλιεργητές της περιοχής, μη μπορώντας να αντέξουν το βάρος της σκληρής φορολογίας, βρέθηκαν στην ανάγκη να αντιμετωπίσουν από κοινού την κατάσταση, καθώς μαρτυρεί το παρακάτω έγγραφο:

"Εμπρι (απόφαση) των χωριανών του κάμπου στ'Αλάμπεη τα γεφύρια. Επειδή ο Αλάμπεης, ύστερα από τα γιοφύρια που έφκιασε να περάμε τη λίμνη, μας ζητάει υπερβολικό γήμορο ενώ πληρώναμε 10 τοις εκατόν, το οποίο ποτέ δεν πληρώσαμε, συναχθήκαμε οι υποφαινόμενοι καλλιεργητές και πήραμε έμπρι να μη πληρώσουμε παραπάνω από 10 τοις εκατό και να υπερασπιστούμε το δίκαιον μας και ότι μας βρει να το υποφέρωμεν και τη φυλακή ακόμα και κάθε
κατατρεγμένο να τον υποφέρομεν δια το δίκαιον μας.
Δώσαμε τον όρκο οποίος απαρνηθεί την απόφασί μας να είναι προδότης του Ιούδα και απαρνητής του Χριστού μας και προκοπή να μη κάνη ποτέ.’’
Βραχώρι 1789—15 Μαγίου

Κώστας Καστανής, Μήτρος Γεωργογιάννης,

Λευτέρης Παπάς, Βασίλης Ψυχογυιός,

Σπύρος της Βαγγέλενας, Αναγνώστης Στρεβενιώτης,
Κωσταντής Χαλκιώτης, Χριστόδουλος Μέρος,

Λάμπρος Μποτίνης, Λευτέρης Παπουτσής,

Μάνθος Τσιλιμπώκος, Γεωργάκης Νάκος.

Εγώ ο Παπανικόλας απ’ τη Ντούτσαγα μαρτυρώ»

Την άποψη της λαϊκής παράδοσης -από την άλλη μεριά- που εξηγεί πώς χτίστηκαν τα γεφύρια του Αλάμπεη, την δημοσίευσε ο Γεώργιος Δροσίνης στην εφημερίδα «ΕΣΤΙΑ» το 1885.

Σύμφωνα μ’ αυτή λέει ότι ένας χωρικός που είχε χωράφι σε μία μεριά που τη λένε από τότε Βουβαλοπέτσι, είδε στον ύπνο του πως μέσα στη γη εκεί, ήταν χωμένο ένα βουβαλοπέτσι γεμάτο φλουριά. Είπε με τον νου του πως ήταν ψέμα, αλλά τη δεύτερη βραδιά είδε το ίδιο όνειρο, την Τρίτη πάλι το ίδιο….

Πήγε λοιπόν την άλλη μέρα κι έσκαψε και βρήκε ένα δέρμα βουβαλιού γεμάτο φλουριά. Πήρε όσα μπόρεσε, τα άλλα τα σκέπασε και λίγα λίγα τα κουβάλησε όλα στο σπίτι του. Κάποιος γείτονας όμως τον είδε και τον πρόδωσε στον Αλάμπεη, που τότε ήταν άρχοντας του Βραχωριού και ο Τούρκος χωρίς κρίση κρέμασε τον χωρικό κι έβαλε στο χέρι όλα τα φλουριά. Μα το πράμα έφτασε στ’ αυτιά του Σουλτάνου κι όχι πως τάχα τον ένοιαζε για το άδικο κρέμασμα του χωρικού αλλά μόνον γιατί να πάρει τα φλουριά ο Αλάμπεης και να μην τα δώσει στο δοβλέτι. Στέλνει λοιπόν φιρμάνι να του πάρουν τα φλουριά και το κεφάλι. Ο Αλάμπεης σαν το μυρίστηκε, βάνει εργάτες και αρχίζει να χτίζει τα γιοφύρια. Άμα του είπαν την κατηγορία πως πήρε τα χρήματα αυτός είπε: «Για το δοβλέτι τα πήρα και καλό στον τόπο κάνω, ξοδεύοντάς τα για να χτίσω τα γιοφύρια». Έτσι ο Σουλτάνος τον συγχώρεσε και τα γιοφύρια γίνηκαν και πήραν και το όνομά του.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΑ ΜΕ ΤΑ ΓΕΦΥΡΙΑ

Τα γεφύρια του Αλάμπεη αποτελούσαν στρατηγικό σημείο στην περιοχή για αιώνες και συνδέονται με πολλά ιστορικά γεγονότα.

• 1821

Πολιορκία του Αγρινίου.
«Κατά την απόφασιν δε ταύτην επλησίασαν την 26 και 27 (Μάιος) οι μέλλοντες να εφορμήσωσιν οπλαρχηγοί και ετοποθετήθησαν ο μεν Μακρής μετά 700 Μεσολογγιτών, Αιτωλικιωτών και Ζυγιωτιών παρά τα γεφύρια του Αλαή-μπεη προς την πόλιν, ο δε Σαδήμας, οπλαρχηγός του Αποκούρου, μετά 500 συνεπαρχιωτών του, και ο Γρίβας μετά 200, κατά το Δογρί, ο δε Βλαχόπουλος εν τω παλαιοφρουρίω άνωθεν της πόλεως μετά 500 εκ της επαρχίας του...»

• 1823

Από τα γεφύρια πέρασαν νεκρό τον Μάρκο Μπότσαρη για να τον μεταφέρουν στο Μεσολόγγι.

• 1824

Επαναστατική περίοδος-Εμφύλιες διαμάχες Το τμήμα των κυβερνητικών ξεκίνησε από το Αιτωλικό στις 7 Απριλίου με κατεύθυνση το Βραχώρι. Οι Βραχωρίτες και οι Βελαουστιάνοι με επικεφαλής τον Γιαννάκη Στάικο πιάσανε τα γεφύρια του Αλάμπεη με σκοπό να εμποδίσουν το πέρασμα των κυβερνητικών για να δόσουν χρόνο στον Καραϊσκάκη να απομακρυνθεί.

• 1827

Ο οπλαρχηγός του Βραχωριού Γιαννάκης Στάικος εφόνευσεν εις ενέδρα, τον κατερχόμενο εκ Πελοποννήσου Τούρκο στρατηγό

• 1874

Συγκέντρωση –υποδοχή Χ. Τρικούπη από Αγρινιώτες

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΚΑΤΟΙΚΩΝ

Από τις περιγραφές των κατοίκων σήμερα προκύπτουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την κατάσταση των γεφυριών πριν την καταστροφή τους τη
δεκαετία του 1960.

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

“…Ήταν ωραία τα γεφύρια με 365 καμάρες, όσες οι μέρες του χρόνου κι από πάνω είχαν καλοφτιαγμένο καλντερίμι. Δεν είναι πολλά χρόνια που τα χάλασαν, άλλα χώθηκαν κι άλλα χάλασαν όταν έφτιαχναν τα κανάλια τα αρδευτικά. Όμως θα μπορούσαν να αποκαλυφθούν να τα δουν κι οι νεότεροι. Ξεκινώντας από τη διασταύρωση προς Κάτω Κεράσοβο και κατεβαίνοντας προς τη λίμνη και τα χωράφια από το νέο ασφαλτοστρωμένο αγροτικό δρόμο,
πριν το τέλος του, άρχιζαν οι καμάρες των γεφυριών.
Σκάβοντας οι αγρότες στις άκρες των χωραφιών βρίσκουν ίχνη από το παλιό καλντερίμι. Εγώ τα θυμάμαι γιατί τα πέρασα, μόνο που βρίσκονταν μέσα στο νερό κι υπήρχαν δυο σίδερα και τα ζώα περνούσαν μέσα στο νερό και πάνω σ’ αυτά τα σίδερα πέρναγες πέρα. Οι καμάρες φαίνονταν μέσα στο νερό. Πατάγαμε πάνω στα σίδερα και κρατιόμασταν από αυτά γιατί τα νερά ήταν σηκωμένα.”

Τα γεφύρια τ’ Αλάμπεη τελευταία φαίνονταν κοντά στο κτήμα του Κωνσταντίνου Κίτσου λίγο πριν την ενωτική τάφρο Τριχωνίδας –Λυσιμαχείας, κάτω από τον σημερινό αγροτικό δρόμο σε άλλα σημεία δεξιά και σε άλλα
αριστερά από το σημερινό αποστραγγιστικό αυλάκι. Από ‘κει από την τάφρο προς το Παναιτώλιο, που είναι όμως περιφέρεια Μακρυνείας, τα γεφύρια ήταν πιο ψηλά και πιο πολλά και φαίνονταν μέχρι πρόσφατα, αλλά πήγαν και την πήραν την πέτρα για να φτιάξουν τοίχους στα χωράφια τους και αποθήκες.
Αν σκάψει σήμερα κάποιος κάτω από τον σημερινό αγροτικό δρόμο σίγουρα θα βρει κάποιες καμάρες γιατί όπου δεν έγινε τάφρος ακριβώς πάνω τους, δεν υπήρχε λόγος να τα καταστρέψουν. Τα μηχανήματα τα έκαναν άνω – κάτω αλλά μέχρι το 1955- 1960 υπήρχαν σε καλή κατάσταση τουλάχιστον στη δική μας περιοχή.

Ο επί 16 έτη πρόεδρος της τότε κοινότητας Παναιτωλίου κ. Παπούτσης Γεώργιος υποστηρίζει:
…Τα γεφύρια σε αρκετό μήκος δεν καταστράφηκαν αλλά είναι χωμένα. Μπορώ να σας δείξω το συγκεκριμένο σημείο…»

Η γιαγιά μου έλεγε πως πέρασε νύφη από τα γεφύρια αυτά με το συμπεθεριό καβάλα σε άλογα. Η γιαγιά μου ήταν από το Μουσταφούλι και ο γαμπρός από τη Ματαράγκα.
Εγώ θυμάμαι ακόμα όταν ήμουν μικρή με πήρε ο πατέρας μου και πήγαμε στο λόγγο (δάσος) για ξύλα. Ανάμέσα στα άγρια δέντρα και τα λιμνάζοντα νερά, είδα τα γεφύρια αυτά μισοκατεστραμμένα.

Κωνσταντούλα Λειβαδίτη-Σχισμένου

Τελευταία μαρτυρία για γεφύρια αναφέρεται στο 1964. Τα γεφύρια ήταν ψηλότερα από τα χωράφια. Η μοναδική φωτογραφία που βγήκε το 1960 και βρίσκεται στο μουσείο Μπενάκη, στην Αθήνα, απεικονίζει τα γεφύρια λίγο πιο πάνω από τον ενωτικό αύλακα προς το Παναιτώλιο.
Στα σημεία αυτά στην περιοχή Παναιτωλίου, δηλαδή και στις άκρες του αγροτικού δρόμου, υπάρχουν σήμερα σκόρπιες πέτρες, όσες απέμειναν από το καλντερίμι των γεφυριών και διάσπαρτες σε μεγάλο μήκος.

Τα γεφύρια του Αλάμπεη κηρύχτηκαν διατηρητέα το 1968 (ΦΕΚ 418/29-8-68), …σε χρόνο μεταγενέστερο της ολικής επίχωση και καταστροφής τους!!

ΠΗΓΗ:

θεώνη Λειβαδίτη, Πολιτικός Μηχανικός.

Ν.Γ.Πολίτης: Μελέται περί του βίου και της γλώσσης του Ελληνικού λαού.

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Άγιος Χριστόφορος

May 7, 2020, 8:22 am

≫ Next: Άγιος Χριστόφορος

≪ Previous: Τα γεφύρια του Αλάμπεη

Στις 9 Μαΐουη πόλη μας γιορτάζει τον Άγιό της.
Γιορτάζει τον φύλακα άγγελό της.

Ο Άγιος Χριστόφορος έζησε τον 3ο μ.X αιώνα.
Η πατρίδα του δεν είναι γνωστή αλλά σύμφωνα με αρχαία παράδοση της Εκκλησίας μας, καταγόταν από βαρβαρική χώρα της Ανατολής και από φυλή ανθρωποφάγων.
Το όνομά του ήταν Ρεμπρόβος.

Όταν ήταν ακόμη κατειχούμενος, για να ευχαριστήσει τον Χριστό, εγκαταστάθηκε σε επικίνδυνο πέρασμα ποταμού και μετέφερε δωρεάν στους ώμους του εκείνους που επιθυμούσαν να διασχίσουν τον ποταμό.

Μια μέρα παρουσιάσθηκε ένα μικρό παιδί, το οποίο τον παρακάλεσε να τον περάσει στην απέναντι όχθη. Ο Ρεμπρόβος πρόθυμα το έβαλε στους ώμους του και στηριζόμενος στο ραβδί του μπήκε στον ποταμό. Όσο όμως προχωρούσε, το βάρος του παιδιού αυξανόταν τόσο, που με μεγάλο κόπο κατόρθωσε να φθάσει στην απέναντι όχθη.

Μόλις έφθασε στον προορισμό του, κατάκοπος είπε στο παιδί ότι και όλο τον κόσμο να σήκωνε δεν θα ήταν τόσο βαρύς.
Το παιδί του απάντησε:
«Μην απορείς, διότι δεν μετέφερες μόνο τον κόσμο όλο, αλλά και Αυτόν που έπλασε τον κόσμο. Είμαι Εκείνος στην υπηρεσία του Οποίου έθεσες τις δυνάμεις σου και σε απόδειξη αυτού φύτεψε το ραβδί σου και αύριο θα έχει βλαστήσει», και αμέσως εξαφανίσθηκε.

Ο Ρεμπρόβος φύτεψε το ραβδί και την επομένη το βρήκε πράγματι να έχει βλαστήσει. Μετά το περιστατικό αυτό βαπτίσθηκε Χριστιανός από τον Άγιο Ιερομάρτυρα Βαβύλα, ο οποίος τον μετονόμασε σε Χριστόφορο.

Διά χειρός Α. Ναστούλη

Κατά τον τότε διωγμό εναντίον των Χριστιανών, λίγο μετά την βάπτισή του, είδε Χριστιανούς να κακοποιούνται από τους ειδωλολάτρες. Από αγανάκτηση επενέβη και τους έκανε δριμύτατες παρατηρήσεις. Καταγγέλθηκε όμως στον αυτοκράτορα και διατάχθηκε η σύλληψή του.

Για τον σκοπό αυτό στάλθηκαν διακόσιοι στρατιώτες. Αυτοί, αφού ερεύνησαν σε διάφορα μέρη, τον βρήκαν την στιγμή που ετοιμαζόταν να γευματίσει ένα κομμάτι ξερό ψωμί.

Κατάκοποι οι στρατιώτες και πεινασμένοι ζήτησαν από τον Άγιο Χριστόφορο να τους δώσει να φάνε και σαν αντάλλαγμα του υποσχέθηκαν ότι δεν θα τον κακομεταχειρίζονταν.

Ένας από τους στρατιώτες, βλέποντας ότι δεν είχε καμία άλλη τροφή εκτός από ένα κομμάτι ξερό ψωμί , ειρωνευόμενος τον Χριστόφορο, του είπε ότι ευχαρίστως θα γινόταν Χριστιανός, εάν είχε την δύναμη να τους χορτάσει όλους με το κομμάτι εκείνο του ψωμιού.

Τότε ο Άγιος, αφού γονάτισε, άρχισε να παρακαλεί τον Χριστό να πολλαπλασιάσει το κομμάτι εκείνο , όπως πολλαπλασίασε τους πέντε άρτους στην έρημο, για να χορτάσουν οι πεινασμένοι στρατιώτες και να φωτισθούν στην αναγνώριση και ομολογία Αυτού. Η παράκληση του Αγίου εισακούσθηκε και το κομμάτι του ψωμιού πολλαπλασιάσθηκε.

Βλέποντας οι στρατιώτες το θαύμα αυτό, έπεσαν στα πόδια του Αγίου και τον παρακαλούσαν να τους γνωρίσει καλύτερα τον Θεό του. Ο Άγιος μίλησε με απλότητα για τη Χριστιανική διδασκαλία και αφού όλοι εξέφρασαν την επιθυμία να γίνουν Χριαστιανοί, τους οδήγησε στον Επίσκοπο Αντιοχείας Βαβύλα, ο οποίος, αφού τους κατήχησε, τους βάπτισε.

Όταν ο αυτοκράτορας Δέκιος πληροφορήθηκε το γεγονός, τους μεν στρατιώτες τους συνέλαβε και τους αποκεφάλισε, τον δε Χριστόφορο προσπάθησε με υποσχέσεις και κολακείες να μεταπείσει, αλλά οι προσπάθειές του απέβησαν άκαρπες.

Τότε έστειλε σ'αυτόν δύο γυναίκες, την Ακυλίνα και την Καλλινίκη, ελπίζοντας ότι με τα θέλγητρά τους θα τον σαγήνευαν και θα τον παρέσυραν. Οι δύο γυναίκες, αφού άκουσαν την προτροπή του Αγίου, για να επανέλθουν στον δρόμο της αγνότητας και της αρετής, έγιναν Χριστιανές και, αφού παρουσιάσθηκαν ενώπιον του αυτοκράτορα Δεκίου, ομολόγησαν τον Χριστό. Γι'αυτό και βρήκαν μαρτυρικό θάνατο.

Στη συνέχεια ο Άγιος Χριστόφορος υποβλήθηκε σε φρικτά βασανιστήρια και τέλος θανατώθηκε με αποκεφαλισμό.

Ήταν 9 Μαΐου του έτους 292 μ.X.

Ο Άγιος Χριστόφορος είναι προστάτης των οδηγών.

Ἀπολυτίκιον.Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.Στολαῖς ταῖς ἐξ αἵματος, ὡραϊζόμενος, Κυρίῳ παρίστασαι, τῷ Βασιλεῖ οὐρανῶν, Χριστοφόρε ἀοίδιμε· ὅθεν σὺν Ἀσωμάτων, καὶ Μαρτύρων χορείαις, ᾄδεις τῇ τρισαγίῳ, καὶ φρικτῇ μελῳδίᾳ, διὸ ταῖς ἱκεσίαις ταῖς σαῖς, σῶζε τοὺς δούλους σου.

Κοντάκιον.Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.Χριστὸν φέρων ἔνδοξε, ἐν τῇ ψυχῇ σου, ἰσχυρῶς κατέβαλες, τῶν ἐναντίων τὰς ἀρχάς· διὸ Χριστὸν ἐκδυσώπησον, ὦ Χριστοφόρε, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Μεγαλυνάριον.Μάρτυς ἀκατάπληκτος καὶ στερρός, πέλων τῇ ἰδέᾳ, Χριστοφόρε καὶ τῷ νοΐ, τῶν ἀντικειμένων, κατέπληξας τὰ στίφη, ἀθλήσας ὑπὲρ φύσιν, πόθῳ τοῦ Κτίστου σου.

ΠΗΓΕΣ: http://orthodoxia.forumup.gr/about936-orthodoxia.html

http://www.saint.gr/1496/saint.aspx

=============================

↧

Άγιος Χριστόφορος

May 7, 2020, 10:42 am

≫ Next: Μία φωτογραφία-ντοκουμέντο

≪ Previous: Άγιος Χριστόφορος

Ο προστάτης της πόλης μας!!!!

του Νίκου Καπώνη

".. Η ίδρυση του παλαιού ναού του Αγίου Χριστόφορου, πιθανότατα του παλαιότερου ναού της πόλης, κτισμένου σε χαμηλό και περίοπτο λοφίσκο στην ανατολική πλευρά της πόλης του Αγρινίου και έξω από τον οικιστικό πυρήνα της ως πρόσφατα, ανάγεται στην εποχή της Τουρκοκρατίας. Η ύπαρξη του ναού και της ομώνυμης συνοικίας μαρτυρείται στο κτηματολόγιο της Ιεράς Μονής Προυσού, η οποία διατηρούσε μετόχι «εις χωράν του Βραχωρίου κατά τον απάνω μαχαλάν του Αγίου Χριστόφορου».

Με βάση αυτά τα δεδομένα, ο ναός του Αγίου Χριστόφορου φαίνεται ότι ιδρύθηκε αρχικά ως μετόχιο της Μονής Προυσού, πιθανότατα σε συνεργασία και με τη συμπαράσταση των χριστιανών κατοίκων του Βραχωρίου, σε μια απόμακρη από τους κατακτητές θέση.

Η ίδρυσή του μπορεί να τοποθετηθεί ίσως στο τέλος του 18ου αιώνα, στην εποχή του Αλή πασά, κατά την οποία παρατηρείται εντονότατη ναοδομική δραστηριότητα λόγω της ανεκτικής θρησκευτικής πολιτικής του τελευταίου.

Η νομική υπόσταση του μετοχίου εξασφάλιζε τόσο την έννομο προστασία όσο και τη φορολογική ασυλία από τις τουρκικές αρχές, όπως γνωρίζουμε ότι συνέβαινε και με το ναό της Αγίας Τριάδας, μετόχιο της Μονής Τατάρνας. Παράλληλα εξυπηρετούσε τόσο τα συμφέροντα της Μονής του Προυσού στο Βραχώρι όσο και τους χριστιανούς κατοίκους του Βραχωρίου.Όσον αφορά την επιλογή του Αγίου Χριστόφορου ως πάτρονα, αλλά και τη θέση του ναού στην ανατολική πλευρά της πύλης, αυτά οφείλονται στην αποτροπαϊκή, σύμφωνα με τη λαϊκή λατρεία ιδιότητα του Αγίου Χριστόφορου για τις ξαφνικές καταιγίδες και χαλαζοπτώσεις. Το φαινόμενο αυτό είναι συχνό τον Μάιο, περίοδο ωρίμανσης των δημητριακών και ανάπτυξης του καπνού, και, όπως φαίνεται, απειλούσε την αγροτική παραγωγή των κατοίκων (καπνός, ελιές, δημητριακά, εσπεριδοειδή κ.ά.) την κρισιμότερη, Ίσως, εποχή του κύκλου των καλλιεργειών.

Μοναδική μαρτυρία για την ίδρυση του μετοχίου προσφέρει το κτηματολόγιο του Προυσού που γράφτηκε από τον λόγιο ηγούμενο της μονής, Κύριλλο Καστανοφύλλη (1775-1835;), τον Δεκέμβριο του 1815.Η επιστασία της ανέγερσης του μετοχίου έγινε από τον «εν μοναχοίς γερο-θεοφάνην συγκοινοβιάτην». Η διαμόρφωση του μετοχίου περιελάμβανε σαφώς το ναό, αν και δεν αναφέρεται στο κείμενο, τον περίβολο με δύο πύλες, μια μεγάλη και μια μικρή, την αυλή, το πηγάδι και τα σπίτια, δηλαδή τα κελιά, έξι από τα οποία σχημάτιζαν μια πτέρυγα ή ήταν ανεξάρτητα οικήματα. Μέσα στο μετόχι υπήρχαν φυτεμένες ελιές, αμυγδαλιές και μια συκαμιά. Δυστυχώς, από τον προεπαναστατικό ναό σήμερα δεν σώζονται αρχιτεκτονικά λείψανα.

Σύμφωνα με την παράδοση που αναφέρει ο Πορφύριος Παπαγιάννης, στο δυτικό τμήμα της αυλής σώζονταν στο παρελθόν δύο κελιά, στα οποία τελευταίοι μοναστές ήταν δύο αδέλφια, τα οποία με μια κλίμακα κατέβαιναν στη φυσική πηγή που υπήρχε στη δυτική πλευρά του περιβόλου. Ίσως τα κελιά ήταν υπολείμματα της παλαιότερης πτέρυγας ή νεότερα πρώιμα προσκτίσματα.

Η τύχη του μετοχίου στα γεγονότα της Επανάστασης δεν είναι γνωστή. Πάντως μετεπαναστατικά, στον ίδιο χώρο και προφανώς πάνω στα υπολείμματα της παλαιάς, κτίστηκε η σημερινή εκκλησία, η οποία ως το 1937 που εγκαινιάστηκε ο νέος ναός του Αγίου Χριστόφορου αποτελούσε τον ενοριακό ναό της ομώνυμης συνοικίας. Σύμφωνα με έγγραφο παραδόσεως των ληξιαρχικών βιβλίων γεννήσεων, γάμων και θανάτων της εκκλησίας που χρονολογείται στα 1904, η εκκλησία αναγνωρίστηκε ως ενορία το 1866. Μετά την ίδρυση του νέου ναού, η εκκλησία συνεχίζει να ανήκει σε αυτόν ως παρεκκλήσιο.Ο ευρύτερος χώρος του ναού, έκτασης δεκαπέντε στρεμμάτων, αρχικά ήταν περιφραγμένος με λίθινο περίβολο-μάντρα που περιέκλειε το ενοριακό Νεκροταφείο, το οποίο λειτουργούσε ως την ίδρυση του δημοτικού Νεκροταφείου της πόλης στον Άγιο Γεώργιο.

Πριν από τον Β'Παγκόσμιο Πόλεμο ο χώρος του Νεκροταφείου και η υπερκείμενη λοφοσειρά του Αγίου Χριστόφορου δενδροφυτεύτηκε με πεύκα, με πρωτοβουλία του αείμνηστου Αρχιμανδρίτη Απόστολου Φαφούτη, ο οποίος, σύμφωνα με την τελευταία του επιθυμία, τάφηκε στον αύλειο χώρο του ναού.

Μετά τον πόλεμο, η απομάκρυνση του ναού από την πόλη και η υπαγωγή του ως παρεκκλήσιο στο νέο ναό οδήγησε ευτυχώς στη διάσωση της αρχιτεκτονικής του ταυτότητας και την αποφυγή της κατεδάφισης του. Έτσι, σήμερα ο ναός του παλαιού Αγίου Χριστόφορου αποτελεί το μοναδικό σωζόμενο παράδειγμα της ναοδομικής αρχιτεκτονικής στο Αγρίνιο του 19ου αιώνα. Ο ναός του Αγίου Χριστόφορου ανήκει αρχιτεκτονικά στον τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής των ύστατων μεταβυζαντινών χρόνων.

Εξωτερικά δίνει την εντύπωση ενός ορθογώνιου οικοδομήματος με τετράκλινη κεραμοσκεπή στέγη. Οι εξωτερικές του διαστάσεις είναι 21,30 μ. μήκος και 10,30 μ. πλάτος. Στην ανατολική πλευρά του ναού προεξέχει η αρκετά επιδιορθωμένη ημικυκλική αψίδα του Ιερού που διατρυπάται από ορθογώνιο απλό παράθυρο.Στη νότια πλευρά του ναού ανοίγονται δύο θύρες, μία στο κέντρο που οδηγεί στον κύριο ναό και μία στο ανατολικό άκρο που οδηγεί στο χώρο του Ιερού. Η τοξωτή θύρα του Ιερού έχει διαστάσεις 2 μ. ύφος και 0,80 μ. πλάτος. Η κεντρική θύρα, το κατώφλιο της οποίας εξέχει κατά δύο σκαλοπάτια από το σημερινό εξωτερικό τσιμεντόστρωτο επίπεδο του προαυλίου, έχει ύψος ως την κορυφή του ημικυκλικού της ανωφλίου 2,30 μ. και πλάτος 1,30 μ. Οι παραστάδες της θύρας και το τόξο του ανωφλίου σχηματίζονται με καλοπελεκημένους λιθοπλίνθους και θολίτες. Το μέτωπο των ανωφλίων εισέχει από το μέτωπο της τοιχοποιίας κατά 3 εκ. Στην πλευρά αυτή, πάνω από το επίπεδο των θυρών, σχηματίζεται φωταγωγός από τέσσερα τοξωτά παράθυρα, φραγμένα με σιδηρά κιγκλιδώματα. Το δυτικότερο παράθυρο ήταν διπλό, έτσι ώστε να φωτίζεται η χαμηλή και σκοτεινή δυτική πλευρά του εσωτερικού του ναού. Τα ανώφλια των παραθύρων είναι ημικυκλικά, ενώ του κάτω παραθύρου του γυναικωνίτη και του μικρότερου ανατολικού στο χώρο του Ιερού είναι οριζόντια. Κατά μήκος του ίδιου τοίχου υπάρχει λίθινο πεζούλι, που διακόπτεται στα ανοίγματα των θυρών.

Στη Βόρεια πλευρά του ναού ανοίγονται, αντίστοιχα με τη νότια πλευρά, ανοίγματα, ενώ απουσιάζει ανάλογη θύρα του Ιερού. Στο κέντρο ανοίγεται μια θύρα με ημικυκλικό ανώφλιο, ύφους 2,10 μ. και πλάτους 1 μ., το οποίο περιγράφεται από οξυκόρυφο τόξο.

Στη δυτική πλευρά του ναού ανοίγεται η κύρια θύρα που οδηγούσε στον κύριο ναό. Η θύρα ανοίγεται στο κέντρο και έχει ύφος 2,05 μ. ως το κλειδί του ημικυκλικού ανωφλίου και πλάτος 1,20 μ. Πάνω από το επίπεδο της θύρας και κάτω από τον πρόβολο της στέγης ανοίγονται εκατέρωθεν δύο ορθογώνια σιδηρόφρακτα παράθυρα. Κατά μήκος της εξωτερικής πλευράς έχει κτιστεί λίθινο πεζούλι για την ανάπαυση των πιστών, το οποίο διακόπτεται στις εξωτερικές πλευρές της Βάσης του καμπαναριού.Στον κατακόρυφο άξονα της πλευράς αυτής δεσπόζει το ψηλό κωδωνοστάσιο. Μορφολογικά το καμπαναριό είναι τριόροφο, τετράγωνης κάτοψης και διαμορφωμένο με δύο παραλλήλως εκτεινομένους κατ'ύψος πεσσούς. Η όλη σύνθεση του καμπαναριού ανταποκρίνεται στα τυπολογικά δεδο μένα των κωδωνοστασίων της ύστατης Τουρκοκρατίας και ακολουθεί τον λεγόμενο «επτανησιακό"τύπο καμπαναριού. Στο ισόγειο, παράλληλα με τον κατά μήκος άξονα του ναού, σχηματίζεται διαμπερές, σαμαρωτό άνοιγμα που οδηγεί στην κεντρική θύρα του κύριου ναού και χρησιμεύει και ως προστώο της δυτικής θύρας.

Ο κορμός του καμπαναριού διαμορφώνεται από την κατ'ύφος συνέχεια των δύο πεσσών της κάτοψης του σχηματίζουν μεταξύ τους δίλοβο άνοιγμα. Αυτό χωρίζεται με λίθινο πεσσό στη δεύτερη ζώνη και καταλήγει στην κορυφή σε μονόλοβο άνοιγμα, όπου έχει τοποθετηθεί η καμπάνα του ναού. Η στέψη του κωδωνοστασίου διαμορφώνεται προς όλες τις πλευρές με τριγωνικά αετώματα που περιγράφονται από εξέχοντα οριζόντια και καταέτια γεισώματα-κοσμήτες. Η στέγαση του ανώτερου χώρου και γενικά η επίστεψη του καμπαναριού είναι κατασκευασμένη με συμπαγείς πλίνθους-κεραμίδια. Με ευθύγραμμους πλίνθινους κοσμήτες τονίζεται επίσης και η τριμερής διαμόρφωση των όψεων.

Στο μέτωπο του κωδωνοστασίου, πάνω από την είσοδο, βρίσκεται εντοιχισμένη μικρή ενεπίγραφη ορθογώνια πλάκα από κιτρινωπό ηλιόλιθο-«μελίστα», διαστάσεων 25x20 εκ.

Στο πάνω μέρος της επιγραφής παριστάνεται εγχάρακτη σκηνή Δεήσεως, αποτελούμενη από τις μορφές του πάτρωνα τουναού, Αγίου Χριστόφορου, στο κέντρο και των εφίππων αντωπών μορφών του Αγίου Γεωργίου και του αγίου Δημητρίου, που ακολουθούνται από τις αντίστοιχες επιγραφές.

Στο κάτω μέρος της παράστασης αναγράφεται η μεγαλογράμματη εγχάρακτη επιγραφή: «ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΚΩΔΟΝΟΣΤΑΣΙΟΝ/ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΔΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ/ΤΩΝ ΕΝΟΡΙΤΩΝ ΤΗΣ ΕΚΛΙΣ[Ι]/ΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΤΑ/ΣΙΟΥ ΧΡ. ΝΟΥΛΑ ΚΑΙ ΑΠΑ/ΝΤΩΝ ,..»

Για τη χρονολογία κατασκευής του καμπαναριού μας πληροφορεί εγχάρακτη επιγραφή στο «κλειδί» του νότιου λοβού, της δεύτερης ζώνης του καμπαναριού, που αναφέρει τη χρονολογία 1849. Αξιοσημείωτη είναι η παρουσία στον νότιο πεσσό του κωδωνοστασίου αρκετών λιθαναγλύφων που παριστάνουν σχηματοποιημένα ζώα (π.χ. λαγός ή σκύλος), δρακοντόμορφα και σταυρούς, με προφανώς διακοσμητική αλλά και αποτροπαϊκή σημασία.

Το κέλυφος του ναού στεγάζεται με τετράκλινη σύγχρονη κεραμοσκεπή, ενώ η αψίδα με μονόριχτη ημικυκλική στέγη. Όσον αφορά τη δόμηση του ναού, οι τοίχοι, πάχους 0,90 μ., είναι κτισμένοι με τοπικούς αδρά εργασμένους φαμμιτόλιθους από τα νταμάρια της περιοχής και ασβεστοκονίαμα. Στις γωνίες όμως και τα περίθυρα των ανοιγμάτων το κτίσιμο είναι πιο επιμελημένο και χρησιμοποιούνται τετραγωνισμένοι λιθόηλινθοι από το ίδιο υλικό.

Αρκετά νωρίς, πιθανότατα από τις αρχές του 20ού αιώνα, ο ναός ασβεστοχρίστηκε εξωτερικά, όπως μαρτυρούν παλιές φωτογραφίες. Κατά τη φάση ανακαίνισης του ναού, απομακρύνθηκε η ασβεστόχριση και οι εξωτερικές πλευρές αρμολογήθηκαν με τσιμεντοκονίαμα.

Εσωτερικά ο ναός είναι διμερής. Αποτελείται από το χώρο του Ιερού και τον κύριο ναό. Ο χώρος του "Ιερού χωρίζεται από τον κύριο ναό με ξύλινο τέμπλο πιθανότατα σύγχρονο του ναού, το οποίο έχει υποστεί όμως αρκετές νεότερες επισκευές. Το Ιερό εξέχει από τον κύριο ναό κατά δύο σκαλοπάτια, ύψους 0,18 μ., που σχηματίζουν στο κέντρο ημικυκλικό Βήμα.

Στο εσωτερικό σχηματίζεται η μεγάλη κόγχη του Ιερού, διαμέτρου 3,60 μ. και βέλους 1,60 μ. Εκατέρωθεν του Ιερού Βήματος σχηματίζονται δύο μεγάλες τετράγωνες κόγχες, η Πρόθεση και το Διακονικό. Ανάλογη κόγχη σχηματίζεται και στον βόρειο τοίχο δίπλα στην Πρόθεση.

Ο κύριος ναός, με διαστάσεις 15,50 μ. μήκος και 8,80 μ. πλάτος, χωρίζεται με τη Βοήθεια δύο κιονοστοιχιών, από πέντε κίονες η καθεμία, σε τρία κλίτη. Το κεντρικό κλίτος, το οποίο έχει διπλάσιο εύρος από τα πλάγια, έχει πλάτος 4,40 μ., ενώ τα πλάγια 2,20 μ.

Το τέμπλο του Ιερού είναι τοποθετημένο στο ϋψος των δύο ανατολικών κιόνων. Σήμερα οι έξι δυτικοί κίονες έχουν καλυφθεί με γυφοσανίδες και μοιάζουν με πεσσούς. Οι άλλοι δύο κίονες του ναού έχουν καλυφθεί μόνο στο κάτω μέρος τους, επιτρέποντας μας έτσι να δούμε την αρχική διαμόρφωση των κιόνων στο πάνω μέρος τους. Οι κίονες είναι αράβδωτοι και επιστέφονται από τεκτονικά καλαθοειδή κιονόκρανα που υποβαστάζουν τις δοκούς της ξύλινης στέγης. Μεταξύ των κιόνων σχηματίζονται απλά λεπτά τόξα από «τσατμά» που σταματούν στο ύφος των δυτικών κιόνων.

Ως το πρόσφατο παρελθόν, στη δυτική πλευρά του ναού σχηματιζόταν ξύλινο υπερώο-γυναικωνίτης, το οποίο ξηλώθηκε κατά την ανακαίνιση του. Με βάση την κάτοψη του ναού και τις προφορικές μαρτυρίες, φαίνεται ότι ο γυναικωνίτης σχημάτιζε ένα Π στη δυτική πλευρά του κτιρίου. Τα ίχνη της πάκτωσης των δοκών του δαπέδου του γυναικωνίτη διακρίνονται σήμερα στους εσωτερικούς τοίχους του ναού, σε ύφος 2,60 μ. από το σημερινό δάπεδο. Η στήριξη του υπερώου στο εσωτερικό της εκκλησίας επιτυγχανόταν με τη Βοήθεια των κιόνων των δυο εσωτερικών κιονοστοιχιών. Ως ανατολικό όριο του γυναικωνίτη, στις πλάγιες πτέρυγες του, πρέπει να ορίσουμε τους δεύτερους από δυτικά κίονες, όπως υποδηλώνουν τα ίχνη της σύμφυσής του στους τοίχους, οι οποίοι σταματούν ακριβώς σε αυτό το σημείο. Η άνοδος στο γυναικωνίτη γινόταν με ξύλινη σκάλα στη νοτιοδυτική γωνία του ναού.

Το δάπεδο του ναού αποτελούνταν από ακανόνιστες πλάκες ασβεστόλιθου που σήμερα έχουν καλυφθεί με λευκές και γκρίζες πλάκες μαρμάρου. Η οροφή του ναού είναι καλυμμένη με ξύλινο πολύχρωμο σανιδωτό ταβάνι. Στο κεντρικό τμήμα της είναι πιο πολύ διακοσμημένη με ρομβοειδή διάχωρα-«μπακλαβαδωτά», ενώ τα υπόλοιπα τμήματα της είναι σκεπασμένα με απλές παράλληλες σανίδες που ενώνονται με ξύλινα σχοινοειδή αρμοκάλυπτρα-«κορδόνια». Κατά τον κατά μήκος άξονα της οροφής σχηματίζονται τρεις ημισφαιρικοί τυφλοί τρουλίσκοι -«κουμπέδες»-, μακρινή ανάμνηση των θόλων των Βυζαντινών ναών, με μεγαλύτερο αυτόν του κεντρικού τμήματος, που φέρει στο κέντρο ελαιογραφία με την παράσταση του Παντοκράτορα Χριστού. Η μετάβαση από τις κάθετες επιφάνειες των τοίχων στις οριζόντιες επιφάνειες των οροφών γίνεται με τη Βοήθεια κοίλων επιφανειών, των «τραχηλωμάτων», καθ'επίδραση δυτικών προτύπων του 18ου αιώνα.

Ο φωτισμός του ναού επιτυγχανόταν με τα παράθυρα, τα οποία στο εσωτερικό είναι πιο μεγάλα και έχουν κατεβασμένες ποδιές, και με τις θύρες που ανοίγονται στις πλευρές του ναού. Για το φωτισμό του σκοτεινού χώρου κάτω από το γυναικωνίτη, φαίνεται ότι τα δυτικότερα παράθυρα της Βόρειας και νότιας πλευράς ήταν διμερή, για να φωτίζουν πάνω και κάτω από το επίπεδο του δαπέδου του γυναικωνίτη. Ο φωτισμός του χώρου του υπερώου γινόταν με τη βοήθεια δύο αντίστοιχων παραθύρων και των δύο ορθογώνιων παραθύρων της δυτικής πλευράς. Φανερή στη διάταξη των χώρων είναι η επίδραση της παραδοσιακής ναοδομικής αρχιτεκτονικής, για τους ενοριακούς ναούς των αστικών κέντρων της υπόδουλης Ελλάδας αλλά και της περιφέρειας της ελεύθερης Ελλάδας, με την κυριαρχία της τρίκλιτης βασιλικής. Κύριο πρότυπο για το κτίσιμο του ναού, από αρχιτεκτονική πλευρά, αποτέλεσαν οι τρίκλιτες ξυλόστεγες βασιλικές που ως αρχιτεκτονικός τύπος διευκόλυναν τις αυξημένες λειτουργικές ανάγκες των κοινοτήτων από τον 18ο αιώνα και εξής σε όλο τον ελληνικό κόσμο.

Επίσης, δεν πρέπει να παραβλέψουμε την επίδραση της παραδοσιακής λαϊκής αρχιτεκτονικής και της παραδοσιακής μαστοροσύνης κυρίως στο επίπεδο των αρχιτεκτονικών λύσεων και μορφών.

Κύριοι φορείς αυτής της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής αποτελούσαν τα συνεργεία των κτιστών, κυρίως από τα μαστοροχώρια της Ηπείρου, που δρούσαν τόσο στο χώρο της ελεύθερης Ελλάδος όσο και στον ευρύτερο χώρο της οθωμανικής αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια και τη Μ. Ασία. Όπως είναι γνωστό, οι Ηπειρώτες μάστοροι ανέπτυξαν, λόγω και της εγγύτητας του χώρου, έντονη δραστηριότητα και στην περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας και του Αγρινίου ειδικότερα. Έτσι, σύμφωνα με πληροφορία του κ. Κ. Κονταξή, ο ναός κτίστηκε από συνεργείο οικοδόμων από τον Πύργο (Στράτσανη) της Κόνιτσας.

Σύμφωνα με μια μνεία, ο ναός ιδρύθηκε το 1846. Επίσης, όπως προαναφέρθηκε, πάνω από τη δυτική θύρα του ναού, στην πρόσθια πλευρά του καμπαναριού, αναγράφεται η χρονολογία 1849. Από την αρχειακή μαρτυρία που προαναφέρθηκε, ο ναός αναγνωρίστηκε ως ενοριακός το 1866. Από τις παρατηρήσεις μας φαίνεται ότι το καμπαναριό και ο ναός είναι σύγχρονη κατασκευή, επομένως η χρονολογία 1849 πρέπει να ληφθεί ως και η χρονολογία περάτωσης του κύριου ναού και ανέγερσης του καμπαναριού. Άρα ο ναός κτίστηκε μεταξύ των ετών 1846-1849.

ΠΗΓΗ: Διαδικτυακή εφημερίδα

"Η ΕΠΟΧΗ"

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Μία φωτογραφία-ντοκουμέντο

June 14, 2020, 12:40 pm

≫ Next: Το εργοστάσιο Καπνοβιομηχανίας των Αδελφών Παπαστράτου στον Πειραιά.....

≪ Previous: Άγιος Χριστόφορος

Η φωτογραφία είναι από το οικογενειακό αρχείο του Ηλία Καρρά, καπετάνιου του ΕΛΑΣ.
Την ανήρτησε ο φωτογράφος Μανώλης Κασιμάτης στην ιστοσελίδα του.

Στην φωτογραφία, που τράβηξε ο φωτογράφος Σπύρος Ξυθάλης, διακρίνεται ο Γεράσιμος Αυγερόπουλος να καταθέτει στεφάνι στο νεκροταφείο της Αγίας Τριάδος, στον τάφο των 120 θυμάτων της Μεγάλης Παρασκευής του 1944.

--------------------------------------------------

Ο Γεράσιμος Αυγερόπουλος, γεννημένος στο Αγρίνιο στις 20 Οκτωβρίου 1887, ήταν Έλληνας στρατιωτικός, αντιστασιακός και βουλευτής της Αριστεράς, ιδρυτικό μέλος της ΕΔΑ. Κατά την Εθνική Αντίσταση ήταν διοικητής της 8ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ Ηπείρου-Δ.Στερεάς.
Θήτευσε στη Στρατιωτική Σχολή Υπαξιωματικών και πήρε το βαθμό του ανθυπίλαρχου. Πήρε μέρος στην Επανάσταση στο Γουδί το 1909. Στον Α’ Βαλκανικό πόλεμο διακρίθηκε στις μάχες Ελασσόνας-Σαραντάπορου-Γιαννιτσών-Σόροβιτς (Αμυνταίου), ενώ στο Β’ πήρε μέρος στις μάχες Παγγαίου-Κιλκίς-Λαχανά-Κρέσνας-Τζουμαγιάς-Νευροκοπίου. Πήρε μέρος στις μάχες του Βαλκανικού Μετώπου το 1917-18, οπότε και μνημονεύτηκε στις ημερήσιες διαταγές των στρατηγείων Ελλάδας, Γαλλίας και Βρετανίας.

Μεταξύ 1919-1922 πήρε μέρος στη Μικρασιατική Εκστρατεία και στην Α.Θράκη. Απομακρύνθηκε από τον Μεταξά, δικαιώθηκε όμως από το ΣτΕ, αλλά παραιτήθηκε το 1939 καθώς δεν άντεχε να υπηρετεί το καθεστώς.

Ίδρυσε την αντιδικτατορική κίνηση “Πρόμαχοι Λαϊκών Ελευθεριών”. Ο ίδιος προσχώρησε πρώτα στον ΕΛΑΣ Θεσσαλίας και από το Δεκέμβρη του 1943 αναλαμβάνει την 8η Μεραρχία του ΕΛΑΣ Ηπείρου-Δ. Στερεάς.

Στα τέλη του Δεκέμβρη του 1944 γίνεται μέλος του ΚΚΕ. Μετά τη Βάρκιζα είναι συνιδρυτής του Δημοκρατικού Ριζοσπαστικού Κόμματος που συμμετείχε στο ΕΑΜ. Το 1945 συνελήφθη και φυλακίστηκε σε Άρτα-Γιάννενα, ενώ από το 1948 εξορίζεται σε Ικαρία, Μακρόνησο, Άη Στράτη, στερούμενος της σύνταξής του ως το 1952.

Ιδρυτικό μέλος της ΕΔΑ, εκλέχτηκε 3 φορές βουλευτής. Το 1965, σε ηλικία 78 ετών, κατά τον εορτασμό της επετείου της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου συνελήφθη επειδή “παρότρυνε τους παρευρισκομένους σε αντίσταση κατά της αρχής” και, ως “ύποπτος φυγής”, προφυλακίστηκε. Καταδικάστηκε σε 2 χρόνια φυλάκιση, αρνούμενος να υποβάλει αίτηση χάριτος. Τελικά το 1966 συγκλήθηκε αυτεπάγγελτα το Συμβούλιο Χαρίτων και του τη χορήγησε.

Η Χούντα, από την πρώτη μέρα τον συνέλαβε και τον έστειλε στη Γιούρα, παρότι ήταν 80 ετών. Εκεί ο ίδιος έδιωξε τον Παττακό όταν ζήτησε να τον δει. Στα μέσα του 1969, νοσηλευόμενος στο νοσοκομείο κρατουμένων “Άγιος Παύλος”, απελευθερώθηκε.

Πέθανε το 1981.

Γεράσιμος Αυγερόπουλος

ΠΗΓΕΣ:
https://parapoda.wordpress.com
https://el.wikipedia.org
Ιστοσελίδα του Μανώλη Κασιμάτη ΕΔΩ

Share

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Το εργοστάσιο Καπνοβιομηχανίας των Αδελφών Παπαστράτου στον Πειραιά.....

June 28, 2020, 1:59 pm

≫ Next: Ανταπόκριση της εφημερίδας «ΑΛΗΘΕΙΑ» ....

≪ Previous: Μία φωτογραφία-ντοκουμέντο

......τα "ταράτσεν πάρτυ"

και

οι ομαδικοί γάμοι των εργατριών

Και πραγματικά πουλώντας κρασί που η μάννα έφτιαχνε από ένα μεγάλο πατρογονικό αμπέλι που είχε εκεί στο Αγρίνιο κατάφερε να σπουδάσει τα παιδιά της. Ο μεγαλύτερος ο Επαμεινώνδας τελειώνοντας το Δημοτικό Σχολείο στο Αγρίνιο εισήλθε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του σε Λωζάνη και Λειψία. Ο Γιάννης επίσης απόφοιτος Πανεπιστημίου έγινε δικηγόρος. Ο τρίτος της οικογένειας έγινε Αξιωματικός του στρατού. Μόνο ο μικρότερος όλων ο Βαγγέλης έδειξε διάθεση να μη θέλει να σπουδάσει, παρά μόνο να εργαστεί. Αγωνιούσε να βγάλει γρήγορα δικά του χρήματα και σε μικρή ακόμα ηλικία, πριν καν ολοκληρώσει τις εγκύκλιες σπουδές του και παράλληλα με αυτές, μπήκε να εργαστεί στη μεγαλύτερη καπνοβιομηχανία της περιοχής που ήταν η επιχείρηση με την επωνυμία «Ρόζη και Βαρνάβα». .

Ο Βαγγέλης Παπαστράτος όμως είχε άλλα σχέδια και δεν συμβιβαζόταν με το μισθό ενός υπαλλήλου. Σκέφτηκε αρχικά να φύγει από την Ελλάδα να βρει την τύχη του στην Αμερική. Και ενώ οργάνωνε την αναχώρησή του ένας επιχειρηματίας της εποχής ο Σωτήριος Αυγερινός διέθετε το ποσό των 300 χιλιάδων δραχμών αναζητώντας επένδυση του κεφαλαίου του, που ήταν πραγματικά μεγάλο για τα δεδομένα της εποχής. Η πληροφορία αυτή έφτασε στον Βαγγέλη που επιθυμούσε να έρθει σε επαφή με τον Σωτήριο Αυγερινό για να του προτείνει συνεργασία για την δημιουργία μιας επιχείρησης εμπορίας καπνών. Όμως ήταν απλώς ένας άσημος υπάλληλος! Πώς θα κατάφερνε να προσεγγίσει τον ήδη φτασμένο επιχειρηματία Σωτήριο Αυγερινό; Επιστράτευσε τον αδελφό του Γιάννη που ήταν ήδη δικηγόρος και είχε δημιουργήσει ένα όνομα στο Αγρίνιο. Με τη μεσολάβηση λοιπόν του Γιάννη, ο Βαγγέλης Παπαστράτος πέτυχε να έρθει σε συζήτηση με τον Αυγερινό.

Το 1906 οι συζητήσεις των δύο ανδρών τους οδήγησαν στην δημιουργία της επιχείρησης εμπορίας καπνού «Αυγερινού – Παπαστράτου». Ο Αυγερινός έβαλε τα χρήματα και ο Βαγγέλης Παπαστράτος την εμπειρία που είχε αποκτήσει από την εργασία στου «Ρόζη και Βαρνάβα» αλλά και την διορατικότητα που τον χαρακτήριζε ως άτομο. Είδε τα λάθη της προμήθειας του Αγρινιώτικου καπνού, την εκμετάλλευση των καπνοπαραγωγών, τη μεσολάβηση κάποιων επιτήδειων του χώρου, τα βαριά επιτόκια δανεισμού και το λανθασμένο κύκλωμα διακίνησής του. Κατάφερε έχοντας την απαιτούμενη γνώση για όλα αυτά να τα αποφύγει και με κατάλληλες επιχειρηματικές κινήσεις πέτυχε συνεργασία με τον Οίκο Κωνσταντίνου που εδραζόταν στην Γερμανία, συνεργασία που έδωσε την πρώτη μεγάλη ώθηση στην επιχείρηση «Αυγερινού – Παπαστράτου».

Η δυναμική που απέκτησε σύντομα η επιχείρηση έφερε εντός αυτής και τα υπόλοιπα αδέλφια. Τον Σωτήρη το 1908, τον Γιάννη το 1912, και τον Επαμεινώνδα το 1915. Στο μεταξύ πέθανε ο Σωτήριος Αυγερινός και έτσι η επιχείρηση μετατράπηκε σε αποκλειστικά οικογενειακή υπόθεση.

Ακολούθησε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος με τα χιλιάδες προβλήματα που επέφερε στη λειτουργία της επιχείρησης Παπαστράτου αλλά και τις ευκαιρίες που δημιούργησε. Οι τρεις από τους τέσσερις αδελφούς Παπαστράτου έμειναν αποκλεισμένοι στην Ολλανδία ακριβώς στην έκρηξη του πολέμου. Η Ολλανδία θεωρείτο προνομιακός εμπορικός και ναυτικός σταθμός. Την περίοδο του πολέμου έχει μεταβληθεί σε ένα μοναδικό διαμετακομιστικό κέντρο εμπορίου της Ευρώπης καθώς όλες οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες σπαράσσονταν μεταξύ τους. Οι τρεις αδελφοί δεν άφησαν ανεκμετάλλευτο το χρόνο της αναγκαστικής διαμονής τους. Έκλεισαν χρυσές συμφωνίες και εισέπραξαν απίστευτα κέρδη, κάνοντας γνωστά τα καπνά τους στους ξένους εμπορικούς οίκους.

Ο Οίκος Παπαστράτου είχε μπει πια για τα καλά στο παιχνίδι του διεθνούς εμπορίου. Όμως οι εποχές αλλάζουν, οι ελληνικές κυβερνήσεις με λανθασμένους χειρισμούς, έριξαν την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών καπνών. Γραφειοκρατία, φόροι και άλλοι δασμοί βαραίνουν τα καπνά. Οι αδελφοί βλέπουν ότι δεν μπορούν να παραμείνουν μόνο στο χώρο της εμπορίας καπνού, ένας χώρος που καθίσταται προβληματικός. Αποφασίζουν να περάσουν στην καπνοβιομηχανία. Εντός αυτής της κατεύθυνσης αποφασίζουν να δημιουργήσουν ένα εργοστάσιο στο μεγαλύτερο λιμάνι της Ελλάδας και ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου. Στον Πειραιά!

Στην συνέχεια το άρθρο αναφέρεται αναλυτικά για το εργοστάσιο της καπνοβιομηχανίας στον Πειραιά.

Τα εγκαίνια του εργοστασίου στον Πειραιά

Στις 29 Μαΐου 1931 τελούνται τα εγκαίνια της Καπνοβιομηχανίας Παπαστράτου στον Πειραιά, παρουσία του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου και όλων των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών της χώρας. Τα εγκαίνια λαμβάνουν διαστάσεις πανελλήνιου γεγονότος ύψιστης σημασίας για την εθνικής μας οικονομία. Το συγκρότημα των Παπαστράτου στον Πειραιά δεν έχει όμοιό του όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε ολόκληρη την Ανατολή. Τετρακόσιες χιλιάδες λίρες Αγγλίας ξοδεύονται για την οικοδόμησή του ώστε να συμπεριλαμβάνει όλες τις ανέσεις για τους εργαζόμενους ενώ διαθέτει όρους ασφαλείας και εργασιακό περιβάλλον ανώτερο των ευρωπαϊκών εργοστασίων.

Την ημέρα των εγκαινίων οι προσκεκλημένοι επίσημοι μόλις είδαν εξωτερικά το κτήριο του εργοστασίου είπαν ότι θυμίζει περισσότερο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο ή μοντέρνο ξενοδοχείο και λιγότερο εργοστάσιο. Καθαριότητα, τάξη, ευρυθμία, τελειότητα μηχανημάτων, άρτια βιομηχανική εγκατάσταση. Στον πρώτο όροφο γινόταν η ανάμιξη του καπνού, όπου γυναίκες με άσπρη ποδιά έκαναν αυτή τη δουλειά, θυμίζοντας περισσότερο νοσοκόμες παρά εργάτριες. Στον δεύτερο όροφο υπήρχαν οι κοπτικές μηχανές ενώ συγχρόνως γινόταν και το στέγνωμα του καπνού. Στον τρίτο όροφο βρίσκονταν τα υπερσύγχρονα μηχανήματα σιγαροποιήσεως που σε απόδοση έφταναν τα 1.500 τσιγάρα το λεπτό! Το εργοστάσιο Παπαστράτου μπορούσε να παράγει 180 χιλιάδες τσιγάρα την ώρα ή περίπου ενάμιση εκατομμύριο τσιγάρα το οκτάωρο.

Το εργοστάσιο όμως δεν παρήγαγε μόνο τα τσιγάρα αλλά και τα πακέτα για αυτό και διέθετε και λιθογραφικές και τυπογραφικές μηχανές. Εξήντα χιλιάδες λίρες Αγγλίας κόστιζε η επένδυση μόνο των τυπογραφικών μηχανημάτων για τα πακέτα και τις λιθογραφίες τους. Η πρόσληψη και η απασχόληση στο εργοστάσιο των αδελφών Παπαστράτου στον Πειραιά δεν θεωρείται για τους Πειραιώτες απλώς μια εργασία επιβίωσης αλλά μια ευκαιρία ζωής. Για τους αδελφούς Παπαστράτου ο εργάτης ήταν συνεργάτης!
Με το σφύριγμα οι εργάτριες για “ταράτσεν πάρτυ”!

Για αυτό και φρόντιζαν να του εξασφαλίσουν όλες τις ανέσεις ώστε να καθίσταται παραγωγικός και ευχαριστημένος από την εργασία του. Το εργοστάσιο φρόντιζε για τους εργάτες που στον αριθμό ξεπερνούσαν τους τριακόσιους, την εκπαίδευσή τους δημιουργώντας νυχτερινές σχολές για τους αναλφάβητους. Δημιούργησαν στην ταράτσα του εργοστασίου ειδικό χώρο για τη σωματική άσκηση των εργατριών προσλαμβάνοντας γυμναστές για την καθοδήγησή τους. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα στα διαλείμματα οι εργάτριες ανέβαιναν στην ταράτσα για σωματική άσκηση! Οι δημοσιογράφοι που πρώτη φορά έβλεπαν κάτι ανάλογο το κατέγραψαν την επομένη ημέρα ως“Ταράτσεν πάρτυ”!

29 Μαΐου 1939 – Εργάτριες του Παπαστράτου κατά την διάρκεια διαλείμματος ακούνε ραδιόφωνο στην τραπεζαρία του εργοστασίου.

Κατά την διάρκεια του γεύματος στην ειδική αίθουσα σε κεντρικό της σημείο είχε εγκατασταθεί ραδιόφωνο –πρωτόγνωρο για την εποχή εκείνη- που ψυχαγωγούσε τις εργάτριες. Μια Κυριακή ανά τρίμηνο διοργανωνόταν ομαδική εκδρομή εργατών και εργατριών σε διάφορες εξοχές όπου διοίκηση και εργάτες από κοινού διασκέδαζαν. Όμως δεν ήταν μόνο οι τέλειες συνθήκες εργασίας που έκαναν αγαπητό το όνομα των Αδελφών Παπαστράτου στον Πειραιά. Ήταν και το πλήθος των ευεργεσιών που προσέφεραν τόσο στην τοπική κοινωνία του Πειραιά όσο και στη γενέτειρα πατρίδα τους το Αγρίνιο. Στέγη προστασίας ανηλίκων, δωρεές στα κοινωφελή ιδρύματα της πόλης, προικοδοτήσεις, οικονομική βοήθεια σε σωματεία και ενώσεις κ.α.

1942 – Κατά την διάρκεια της κατοχής συσσίτιο στην Παπαστράτειο Στέγη
(Φωτογραφία Βούλα Παπαϊωάννου)

Αμερικανισμός παντού στο εργοστάσιο Παπαστράτου.

Με τέτοια εργοστάσια ο Μπολσεβικισμός στην Ελλάδα δεν θα δει Θεού πρόσωπο!

Ολόκληρος ο τέταρτος όροφος του εργοστασίου απευθυνόταν στους εργαζόμενους του εργοστασίου και μόνο σε αυτούς. Ιματιοθήκες, αίθουσες λουτρών, αίθουσες καπνίσματος, εξώστες, ιατρείο όπου ο ιατρός της εταιρείας καθημερινώς εξέταζε τους ασθενείς. Στον ίδιο όροφο υπήρχε επίσης μια μεγάλη αίθουσα εστιατορίου με ηλεκτρικό μαγειρείο όπου παρασκευάζονταν τα καθημερινά συσσίτια έναντι ελάχιστης αμοιβής. Οι εγκαταστάσεις αυτές οδήγησαν τις εφημερίδες να γράφουν“αμερικανισμός απ’ άκρου εις άκρον μέσα εις το εργοστάσιον Παπαστράτου”.

Η εφημερίδα “Πατρίς” την 29η Μαΐου 1931 σε άρθρο ειδικώς αφιερωμένο στο εργοστάσιο (σελ. 4) γράφει το εξής:
“Να μιμηθούν το ταχύτερον οι βιομήχανοί μας τους αδελφούς Παπαστράτου. Ιδίως εις το ζήτημα της διαβιώσεως των εργατών. Αν το κάμουν, ας φωνάζουν όσο θέλουν οι πράκτορες της Μόσχας. Ο Μπολσκεβικισμός ποτέ δεν θα ιδή θεού πρόσωπον εις την Ελλάδα. Αρκεί να υπάρχουν εις τον τόπον μας πολλοί Παπαστράτοι”.

27 Σεπτεμβρίου 1934 – Η Σουηδική Σημαία κυματίζει στην πρόσοψη του εργοστασίου κατά την επίσκεψη του διαδόχου του Σουηδικού θρόνου. Οι εργάτες παρακολουθούν την άφιξη του Σουηδικού βασιλικού ζεύγους από τον εξώστη του εργοστασίου.

Τα τσιγάρα Παπαστράτου βρήκαν ιδιαίτερη ανταπόκριση στους κύκλους των Ελλήνων ναυτικών που τα προτιμούσαν και που μόνο στον Πειραιά της δεκαετίας του 1930 αντιπροσώπευαν συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της πόλης! Ίσως αυτή να ήταν και η ανταπόδοση των Πειραιωτών προς τους Αδελφούς Παπαστράτου.

ΠΗΓΗ: pireorama

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Ανταπόκριση της εφημερίδας «ΑΛΗΘΕΙΑ» ....

July 8, 2020, 11:44 am

≫ Next: Η μάχη της Αμφιλοχίας....

≪ Previous: Το εργοστάσιο Καπνοβιομηχανίας των Αδελφών Παπαστράτου στον Πειραιά.....

...για τον απαγχονισμό του Μακεδονομάχου Νίκου Παναγιώτου ή Κουμπούρα.

Του καθηγητή Βασιλείου Γιαννογλούδη.

Το σπίτι του Παναγιώτου στο Αγρίνιο όπου αργότερα στήθηκε η
προτομή του Μακεδονομάχου.

Στην εβδομαδιαία εφημερίδα «ΑΛΗΘΕΙΑ» (Αθηνών) και στο φύλλο της 23/12/1907 στις σελίδες 1 και 4 περιγράφεται και εικονίζεται γλαφυρά ο απαγχονισμός στις Σέρρες στην πλατεία του ναού της Ευαγγελιστρίας, του Μακεδονομάχου Νικολάου Παναγιώτου της ομάδας του οπλαρχηγού Καπετάν Μητρούση Γκογκολάκη.

Στο φύλλο της εφημερίδας υπάρχει καλλιτεχνικό σκίτσο του απαγχονισμού του και φωτογραφίες του ιδίου, της μάνας του, των αδερφών και του σπιτιού του στο Αγρίνιο.

Ειρήνη Παναγιώτου ή Κουμπούρα.
Η μητέρα του Νικολάου Παναγιώτου.

Μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο της εφημερίδας εδώ:

Απαγχονισμός Νικολάου Παναγιώτου ή Κουμπούρα by Agrinio Memories on Scribd

Μπορείτε να διαβάσετε τα προηγούμενα άρθρα μας για τον Νικόλαο Παναγιώτου ή Κουμπούρα εδώ:
1. Νικόλαος Παναγιώτου ή Κουμπούρας

2. Νικόλαος Παναγιώτου ή Κουμπούρας Ο Αγρινιώτης Μακεδονομάχος

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Η μάχη της Αμφιλοχίας....

July 12, 2020, 1:38 pm

≫ Next: Μαθητική περιβολή

≪ Previous: Ανταπόκριση της εφημερίδας «ΑΛΗΘΕΙΑ» ....

...από την έκθεση ενός αντάρτη

Χειρόγραφη έκθεση για τα γεγονότα της μάχης της Αμφιλοχίας που έλαβε χώρα στις 12 και 13 Ιουλίου του 1944.

Η ΜΑΧΗ Της ΑΜΦΙΛΟΧΙΑΣ Από Την Έκθεση Ενός Αντάρτη by Agrinio Memories on Scribd

Διαβάστε για την μάχη της Αμφιλοχίας πατώντας τον παρακάτω σύνδεσμο : http://agriniomemories.blogspot.com/2014/07/12-13-1944.html

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Μαθητική περιβολή

September 13, 2020, 1:34 pm

≫ Next: Αιτωλική Συμπολιτεία

≪ Previous: Η μάχη της Αμφιλοχίας....

1911
Γυμνάσιο Αρρένων Αγρινίου

Ταξιδεύοντας ανά τις δεκαετίες, η περιβολή των μαθητών, άλλαζε χρώμα και μήκος, αλλά παρέμενε πιστή στον λόγο για τον οποίο επιβλήθηκε: η σχολική στολή -κατοπινή ποδιά- στόχευε στην «ομοιόμορφη παρουσία» μαθητών και μαθητριών, σε ένδειξη σεβασμού στην απρόσκοπτη και ισότιμη εκπαιδευτική προσφορά του σχολείου έναντι των νέων.

Οι πρώτοι κανόνες περιβολής των μαθητών

Οι κανονισμοί εμφάνισης και συμπεριφοράς των μαθητών στα σχολεία της ελληνικής επικράτειας είναι πολύ παλιά ιστορία. Για την ακρίβεια, χρονολογείται από τα χρόνια του Καποδίστρια και μάλιστα τους αυστηρούς κανόνες λειτουργίας του πρώτου σχολείου, που ιδρύθηκε στην Ελλάδα με τον ερχομό του, του ορφανοτροφείου της Αίγινας, το 1829, υπογράφει ο ίδιος ο κυβερνήτης.

Στην χώρα, που προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της μετά την Επανάσταση, τα ρούχα των μαθητών δίδονται από την πολιτεία και η μη τήρηση των κανόνων σε σχέση με την παρουσία τους έναντι του σχολείου, τιμωρείται βαριά…

«Μίαν φουστανέλαν, δύο υποκάμισα, δύο βρακία, εν ζευγάριον παπουκίων, εν φέσιον, μίαν καπόταν[1] και μίαν ζώνην. Υποκάμισον και βρακίον να αλλάζωσι κάθε οκτώ. Η αποταξίαν, η απείθεια, η στάσις και το ψεύδος θέλουσι κολάζεσθαι ως αφεξής: την μεν πρώτην φοράν, έστω νουθέτησις εμβριθής και δημοσία ενώπιον των άλλων παιδιών, την δε δευτέραν, ολιγόστευσις της τροφής κατά το ήμισυ, και την τρίτην, έκδυσις του ενόχου παιδίου από τα καινούρια φορέματα και ένδυσις με τα πρώτα κουρέλια… Η έκδυσις και η ένδυσις γινέσθω όλων των μαθητών ενωπίον…»αναφέρει συγκεκριμένα ο υπογεγραμμένος από τον Καποδίστρια «δεκάλογος του ευπρεπούς μαθητή»!

Ειδικά για τα ρακένδυτα ορφανά των αγωνιστών της Επανάστασης η μη τήρηση του κανονισμού εμφάνισης προβλέπει «αι κλίναι των να είναι από άχυρον ή φύλλα ξηρά ικανώς, το δε προσκεφάλαιον μία πέτρα»!

Τα πρώτα χρόνια ζωής του νεοσύστατου ελληνικού κράτους και καθώς ο πληθυσμός είναι αναλφάβητος, ο Καποδίστριας προσπαθεί να οργανώσει ένα στοιχειώδες εκπαιδευτικό σύστημα.

Ο Οδηγός της Αλληλοδιδακτικής (1842), που συντάσσεται επί Βαυαρών για την αμφίεσή τους, αναφέρει: «Οι μαθητές χρεωστούν να εμβαίνωσιν εις το σχολείον έχοντες τας χείρας και το πρόσωπον καθαρά, κτενισμένοι και υποδεμένοι. Ποτέ δεν πρέπει να έρχωνται ανυπόδητοι ή με άπλυτα ποδάρια, ή με εσχισμένα και λερωμένα φορέματα».

Τα χαρακτηριστικά της εποχής, η φτώχια και η εξαθλίωση του πληθυσμού, είναι εμφανή. Ο αυστηρός -μέχρι αυταρχισμού- κανονισμός περιβολής των μαθητών αποκλείει από την εκπαίδευση πολλά από τα παιδιά, που κυκλοφορούν ρακένδυτα και ανυπόδητα.

Στα επόμενα χρόνια, η ζωή του ρακένδυτου πληθυσμού έχει βελτιωθεί, τα παιδιά έχουν κατά κανόνα… «παπουτσωθεί» και έχουν ιδρυθεί τα γυμνάσια. Έτσι, το 1857 ο"Εσωτερικός Κανονισμός Γυμνασίων και Ελληνικών Σχολείων"προχωρά σε νέα απαγόρευση… ή μάλλον στην προσαρμογή της παλιάς στα νέα δεδομένα, αντικαθιστώντας τα περί υποδημάτων με άλλα, περί… στολιδιών: «έκαστος μαθητής προσερχόμενος εν τη σχολή πρέπει να είναι καθαρός το σώμα και κόσμιος την ενδυμασίαν αποφεύγοντας πάντα περιττόν στολισμόν…».

Κι έτσι καθιερώνεται η ομοιόμορφη σχολική στολή…

Ώσπου στις 8 Μαΐου του 1876 το υπουργικό συμβούλιο εκδίδει απόφαση στην οποία ανακοινώνεται η καθιέρωση στολής, με την οποία οφείλουν να είναι ενδεδυμένοι οι μαθητές των σχολείων. Η στολή αποτελείται από «ιμάτιο, περισκελίδα, πίλο και μανδύα» και περιγράφεται με πάσα λεπτομέρεια.

Το πηλήκιο, όμοιο με των στρατιωτικών, αντί για στέμμα, πρέπει να φέρει«χιαστί διασταυρούμενους κλάδους ελαίας και δάφνης»και«υπέρ αυτών, γλαύκα» (το σύμβολο της θεάς Αθηνάς, ως ένδειξη σοφίας). «Υπό αυτών, δε, τα του παιδευτηρίου αρχικά γράμματα».

του Πάνου Κοκκότη η φωτογραφία

Τα «κομβία»πρέπει να είναι ορείχαλκα «φέροντα έμβλημα ανάγλυφον γλαύκα». Αλλά τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου διαπιστώνουν ότι τους ξέφυγε μια λεπτομέρεια και στις 29 του ίδιου μήνα επανέρχονται με συμπληρωματική εγκύκλιο υπό τον τίτλο «περί του αριθμού των κομβίων του ιματίου», τα οποία «ορίζονται εις τέσσερα, τα δε της χλαμύδος εις εξ»!

Ίσαμε το κατώφλι του 20ου αι. οι διατάγματα και εγκύκλιοι περί της περιβολής και της συμπεριφοράς των μαθητών «πάνε κι έρχονται…».

Γυμνάσιο Θηλέων Αγρινίου

Ξημερώνει ο 20ος αιώνας.

Ο νέος αιώνας και κυρίως οι δεκαετίες μετά τους πολέμους, βρίσκουν τις μαθήτριες, που αποτελούν πλέον υπολογίσιμη κοινότητα στα σχολεία, ενδεδυμένες με μαύρη ποδιά, λευκό γιακά και λευκά σοσόνια, στο όνομα της «ομοιομορφίας των μαθητών και της συνοχής των μαθητικών κοινοτήτων».

1930
Η εφημερίδα "ΦΩΣ"του Αγρινίου ενημερώνει τους
γονείς "περί της αμφίεσης των μαθητών".

Το 1964 καταργείται και στην ελληνική περιφέρεια (νωρίτερα είχε εξασθενήσει στους μαθητές των αθηναϊκών σχολείων) το πηλήκιο με την κουκουβάγια των μαθητών αφού, όπως λέει στη Βουλή ο τότε πρωθυπουργός και υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Γ. Παπανδρέου,«το μέτρον τούτο εφαρμόζεται σήμερον όχι εις την πρωτεύουσαν, αλλά μόνον εις τας επαρχίας, ωσάν να μη έχουν τα ίδια δικαιώματα εις την αμφίεσίν των οι επαρχιώται μαθηταί με τους μαθητάς των Αθηνών».

Την ταραχώδη πολιτικά δεκαετία του ΄60 και για την ακρίβεια το 1965, η ανάγκη για ενίσχυση του εθνικού φρονήματος είναι μεγάλη. Το μήνυμα περνάει και μέσα από τις σχολικές ποδιές, μαθητών και μαθητριών, που -με νεώτερη υπουργική απόφαση- από μαύρες πρέπει να γίνουν «μπλε του ουρανού και της θάλασσας». Επιπλέον, κάθε μαθητής πρέπει να φέρει στο πέτο κονκάρδα, στην οποία να αναγράφεται το σχολείο και η τάξη στην οποία φοιτά. Για τις δε μαθήτριες, το μήκος της ποδιάς επιβάλλεται να είναι κάτω από το γόνατο.

Η χούντα περιβάλλει την εκπαίδευση με ασφυκτικούς κανονισμούς «ευπρεπούς ένδυσης και συμπεριφοράς» διδασκομένων και διδασκόντων. Η ποδιά δεν αρκεί για να «πιστοποιήσει» τη σοβαρότητα του μαθητή. Κατά την προσέλευσή του στο σχολείο πρέπει να είναι καθαρή και καλοσιδερωμένη, κυρίως «κατά τας Κυριακάς, εις τον υποχρεωτικόν εκκλησιασμόν».

Τον ρόλο του επιβλέποντα την ευπρεπή παρουσία του μαθητή έχει «επί αυστηράς ποινής»ο δάσκαλος, ο οποίος μετατρέπεται από την κυβέρνηση των συνταγματαρχών σε… παρακολουθούντα των παρακολουθουμένων… Ο ίδιος παρακολουθεί τους μαθητές και παρακολουθείται από τους επιθεωρητές του κράτους για να διαπιστωθεί αν κάνει καλά τη δουλειά του, αλλά κυρίως αν συναναστρέφεται «ύποπτα ταραχοποιά στοιχεία» ή … ψωνίζει από αριστερό μπακάλη… Ο ρόλος του «επιθεωρητή» καταργείται με την πτώση της χούντας και ο κλοιός γύρω από τους μαθητές και την περιβολή τους χαλαρώνει. Οι μαθητές απαλλάσσονται πρώτοι από τις μισές ποδιές. Όσο για τις μαθήτριες, τις δεκαετίες του ΄70 και του ΄80, απολαμβάνουν την ποδιά ως αξεσουάρ, που περισσότερο εξυπηρετεί την αισθητική, παρά το αρχικό της μήνυμα για «ομοιομορφία των μαθητών και συνοχή των μαθητικών κοινοτήτων»…

Στις 6 Φεβρουαρίου του 1982, εγκύκλιος του υπουργείου Παιδείας με την υπογραφή του Λευτέρη Βερυβάκη φτάνει στα σχολεία ανά την Ελλάδα και αναρτάται στους πίνακες ανακοινώσεων. Οι μαθητές πληροφορούνται ότι από τη νέα σεζόν δεν έχουν λόγο να παρακολουθούν τη νέα τάση στη μαθητική ποδιά…

Η ποδιά του σχολείου περνάει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας…

[1]καπότα=κάπα με κουκούλα

ΠΗΓΕΣ:

Τόνια Α. Μανιατέα
https://www.thepresident.gr/2020/02/07/scholiki-podia-giati-epivlithike-kai-pos-katargithike/
anemi.lib.uoc.gr

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Αιτωλική Συμπολιτεία

October 11, 2020, 11:40 am

≫ Next: Μελέαγρος, το βασιλόπουλο της Αιτωλίας

≪ Previous: Μαθητική περιβολή

ΟΙ ΑΡΧΑΙΕΣ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΕΣ

Οι αρχαίες Συµπολιτείες ήταν µία µορφή κρατικής οργάνωσης που για πρώτη φορά συναντάται στην ελληνική αρχαιότητα.

Αιτία συγκρότησης των συµπολιτειών ήταν η αποδυνάµωση των πόλεων – κρατών και η ανάγκη άµυνας.

Ιδιαίτερα από τα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ. η Αιτωλική και η Αχαϊκή Συμπολιτεία διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις στον ελληνικό χώρο.

Βασικά τους χαρακτηριστικά τους ήταν η ισοτιµία και η αυτονοµία των µελών τους.

Υπήρχε µία κεντρική κυβέρνηση από τους αντιπροσώπους των πόλεων που απάρτιζαν την συμπολιτεία και τα εδάφη του οµοσπονδιακού κράτους διαιρούνταν σε επιµέρους γεωγραφικές ενότητες. Κάθε πόλη είχε τους δικούς της θεσµούς που συνυπήρχαν µε αυτούς της κεντρικής κυβέρνησης.

Σηµαντικότερες συµπολιτείες ήταν το Βοιωτικό κοινό, η Αιτωλική Συµπολιτεία και η Αχαϊκή Συµπολιτεία.

Η Αιτωλική Συμπολιτεία εμφανίζεται σε επιγραφές τον 4ο π.Χ. αιώνα (367 π.Χ.). Λειτούργησε για περίπου 200 χρόνια, από την ίδρυσή της μέχρι την απορρόφηση της από το ρωμαϊκό κράτος, το 168 π.Χ.

Κέντρο της ήταν το Θέρµο.

Αν και καταγράφεται ιστορικά ότι το “έθνος” των Αιτωλών ήταν ήδη από τα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. οργανωμένο πολιτειακά σε κώμες, δηλαδή σε διάσπαρτους ατείχιστους οικισμούς, εντούτοις, το «Κοινό των Αιτωλών»έλαβε συγκεκριμένη μορφή γύρω στο 370 π.Χ., ως συμμαχία που είχε στόχο την αντίσταση στην αυξανόμενη ισχύ των Βοιωτών και της Θήβας μετά τη μάχη στα Λεύκτρα (371 π.Χ.), και κατόπιν, έναντι της Μακεδονίας του Φίλιππου του Β'και των διαδόχων του, και δευτερευόντως έναντι της Αχαϊκής Συμπολιτείας.

Τον 3ο αιώνα π.Χ., μετά την απόκρουση των γαλατικών επιδρομών (279 π.Χ.) και την ανάληψη της προστασίας του μαντείου των Δελφών, το «Κοινό των Αιτωλών»εξελίχθηκε στην «Αιτωλική συμπολιτεία» και εδραιώθηκε ως αντίπαλος πόλος κυρίως απέναντι στη Μακεδονία, καθώς επίσης την Αχαϊκή Συμπολιτεία και τις λοιπές πόλεις - κράτη της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Περί τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. οι συνασπισμένοι και δυνατοί Αιτωλοί αρχίζουν την ανοδική τους πορεία στο ελληνικό πολιτικό σκηνικό, αποσπούν την Καλυδώνα από τους Αχαιούς, προσαρτούν τη Ναύπακτο (338 π.Χ.) και τους Οινιάδες (330 π.Χ.), ενώ το 323 π.Χ. συμμαχούν με τους Αθηναίους και τους άλλους Έλληνες και συμμετέχουν στο Λαμιακό πόλεμο κατά των Μακεδόνων.

Μεταξύ 301-298 π.Χ. θα προσαρτήσουν τους Δελφούς (Φθιώτιδα) και πόλεις στην Λοκρίδα, Μαλίδα, Φωκίδα, Ακαρνανία, τη Θεσσαλία και τους Δόλοπες.

Μια από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές επιτυχίες της ήταν η απόκρουση της γαλατικής επιδρομής του 279π.Χ., που ανάγκασε τους επιζώντες Γαλάτες να εγκαταλείψουν την Ελλάδα, να εισβάλλουν στην Μικρά Ασία όπου νικήθηκαν οριστικά από το βασίλειο της Περγάμου.

Μετά από αυτό οι Αιτωλοί μετατράπηκαν στην μεγαλύτερη δύναμη στον Ελλαδικό χώρο, τουλάχιστον μέχρι το 220 π.Χ. οπότε και αρχίζει ο Συμμαχικός Πόλεμος.

Κατά τη διάρκεια αυτού, η Αιτωλική Συμπολιτεία βάλλεται ταυτόχρονα από την Αχαϊκή Συμπολιτεία, τους Μακεδόνες, τους Ηπειρώτες, τους Θεσσαλούς, τους Βοιωτούς, τους Φωκείς και τους Ακαρνάνες. Αποτέλεσμα αυτής της οργανωμένης επίθεσης ήταν και η καταστροφή του Θέρμου από τον Φίλιππο τον Ε΄ το 218 π.Χ.

Το 189 π.Χ. με τη σύναψη της Αιτωλο-ρωμαϊκής συνθήκης ειρήνης, υπογράφεται και η «ληξιαρχική πράξη» του τέλους της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Έκτοτε ο πληθυσμός της Αιτωλίας μειώνεται κι εξαθλιώνεται από τους συνεχείς πολέμους και τις ληστρικές επιδρομές. Άλλοι Αιτωλοί γίνονται δούλοι και άλλοι μισθοφόροι των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο.

Το 31 π.Χ. μετά τη ναυμαχία στο Άκτιο οι κάτοικοι των Ακαρνανικών πόλεων, αλλά και πολλοί Αιτωλοί μετοικίζουν αναγκαστικά από τον Αύγουστο στην νεοϊδρυθείσα Νικόπολη. Τελικά το 20 π.Χ. ολόκληρη η Αιτωλία υπάγεται στην Ρωμαϊκή «επαρχία της Αχαΐας».

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΙΣ

Η Αιτωλική Συμπολιτεία διέθετε δυο κύρια θεσμικά όργανα, την εκκλησία του δήμου ή συνέλευση, που συνέρχονταν δυο φορές το χρόνο, μια φορά πριν τον χειμώνα στο Θέρμο και τη δεύτερη, την άνοιξη εκ περιτροπής σε μια από τις άλλες πόλεις της Συμπολιτείας. Στην εκκλησία, που ουσιαστικά αποτελούσε μια παναιτωλική εθνοσυνέλευση, συμμετείχε όποιος πολίτης όποιας πόλης-μέλους το επιθυμούσε, με δικαίωμα ψήφου.

Εκεί λαμβάνονταν με ψηφοφορία οι βασικές αποφάσεις για μείζονα θέματα πολιτικής στο επίπεδο της ομοσπονδίας.

Η εκκλησία ακολουθούσε το πρότυπο άμεσης δημοκρατίας όπως εφαρμόζονταν ήδη από τον 5ο π.Χ. αιώνα στις δημοκρατικές πόλεις-κράτη, οι αποφάσεις δηλαδή για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, (πόλεμος, ειρήνη, αποδοχή νέων μελών) η κατανομή του προϋπολογισμού, η φορολογία κλπ. λαμβάνονταν συλλογικά σε δυο «παναιτωλικές συνελεύσεις», μια στην πρωτεύουσα Θέρμο ( Θερμικά) και μια ανακυκλικά σε οποιαδήποτε άλλη πόλη-κράτος-μέλος της Συμπολιτείας (Παναιτωλικά).

Το δεύτερο κύριο δημοκρατικό όργανο της Συμπολιτείας ήταν το ομοσπονδιακό συμβούλιο ή συνέδριοόπου συμμετείχαν αιρετοί αντιπρόσωποι από τις πόλεις-κράτη λαμβάνοντας υπ'όψη πληθυσμιακά κριτήρια.

«Τα Θερµικά»

Αµέσως µετά τη φθινοπωρινή ισηµερία, όταν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις είχαν περατωθεί, η αιτωλική συνέλευση συνερχόταν στο Θέρµο και αυτές οι ετήσιες τακτικές σύνοδοι αποκαλούνταν «Τα Θερµικά».

Τα «Θερµικά», είχαν πολιτικό, θρησκευτικό και γενικότερα πανηγυριώτικο χαρακτήρα.

Στη σύνοδο των «Θερµικών» η αιτωλική συνέλευση µε άµεση και καθολική ψηφοφορία εξέλεγε τους άρχοντες της Συµπολιτείας. Επίσης ενέκρινε ή απέρριπτε τις αποφάσεις τους σχετικά µε θέµατα εσωτερικής ή εξωτερικής πολιτικής και ψήφιζε τους νόµους.

«Τα Παναιτωλικά»

Οι ετήσιες τακτικές σύνοδοι της άνοιξης , που αποκαλούνταν «Τα Παναιτωλικά», πραγµατοποιούνταν σε διαφορετικές πόλεις της Συµπολιτείας και είχε θεσµοθετηθεί ώστε πολλές φορές να συµπίπτει η σύνοδος της Συνέλευσης και η συγκέντρωση του στρατού για την επερχόµενη εκστρατεία.

Εκτός όµως των τακτικών ετήσιων συνόδων πραγµατοποιούνταν και έκτακτες Συνελεύσεις, αλλά µόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως όταν επρόκειτο εκτάκτως η Συµπολιτεία να αποφασίσει την κήρυξη πολέµου ή τη σύναψη ειρήνης µε άλλα κράτη.

ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΙΤΩΛΙΚΗΣ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑΣ

Τα βασικά χαρακτηριστικά της Αιτωλικής Συμπολιτείας ήταν:

• η Αυτονοµία των µελών της,

• η Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Άµυνα,

• η Ισοπολιτεία, που αποσκοπούσε στη σύσφιξη των δεσµών των κρατών τα οποία δεν ήταν πλήρη µέλη της καθώς και στην προστασία των φίλων τους χωρίς την ένταξή τους στη συµπολιτεία µε την παροχή ασφάλειας και ίσων πολιτικών δικαιωµάτων,

• η Ασυλία, που ήταν νοµική κατασφάλιση του δικαιώµατος κατά της αυθαίρετης σύλησης των ατόµων και της διαρπαγής των αγαθών τους,

• η Προξενία, που ήταν κάτι σαν τον σηµερινό αντιπρόσωπο ενός ξένου κράτους σε µια πόλη,

• η Επιγαµία, δηλαδή το δικαίωµα σύναψης γάµου µεταξύ δύο ετερόφυλων από οποιαδήποτε πόλη της συµπολιτείας,

• η Έγκτηση, δηλαδή το δικαίωµα απόκτησης γης και κατοικίας οπουδήποτε της αιτωλικής επικράτειας

• το κοινό Νόµισµα και

• οι γραπτοί Νόµοι, οι οποίοι µετά την ψήφισή τους στις συνελεύσεις, αποτυπώνονταν σε επιγραφές σε µαρµάρινες πλάκες.

Ως προς την νομισματική πολιτική της συμπολιτείας, αυτή χαρακτηρίζονταν από την παράλληλη χρήση τοπικών και ομοσπονδιακών νομισμάτων τα οποία κατασκευάζονταν για να διευκολύνουν τις οικονομικές συναλλαγές σε νομισματοκοπεία των πόλεων-κρατών.

Επί παραδείγματι, από την αρχαιολογική έρευνα έχουν πιστοποιηθεί ομοσπονδιακά νομίσματα που χρησιμοποιούνταν την περίοδο 279-146 π.Χ. και έφεραν συνήθως μια καθήμενη αιτωλική φιγούρα με περιγραφή “ΑΙΤΩΛΩΝ” που υποδηλώνει τη χρήση τους ως ομοσπονδιακά, ενώ υπήρχαν από ότι φαίνεται και τοπικά νομίσματα, παρόμοια με τα ομοσπονδιακά, που βρέθηκαν στις πόλεις Άμφισσα, Απολλωνία, Οίτη, Θρόνιο κλπ.

Άρα πρέπει να υπήρχαν περισσότερα από ένα νομισματοκοπεία και στην πρωτεύουσα αλλά και σε άλλες πόλεις.

Ομοσπονδιακό τετράδραχμο (220-218 π.Χ.). Εικονίζεται κεφαλή με επικάλυψη δέρματος λέοντος του Ηρακλή. Στην ανάποδη πλευρά παρουσιάζεται ο Αιτωλός να κρατά δόρυ και ξίφος. Η επιγραφή “ΑΙΤΩΛΩΝ” υποδηλώνει την ομοσπονδιακή ταυτότητα του νομίσματος.

ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ ΑΙΤΩΛΙΚΗΣ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑΣ

Τα όργανα της Αιτωλικής Συµπολιτείας εκλεγόντουσαν µε καθολική ψηφοφορία στην αιτωλική Συνέλευση και ήταν:

• Ο Στρατηγός: Είναι ο ανώτατος στρατιωτικός και πολιτικός άρχοντας της Συµπολιτείας και η θητεία του διαρκούσε ένα χρόνο. παίζει πρωτεύοντα ρόλο στις εσωτερικές και εξωτερικές υποθέσεις.

• Ο Ίππαρχος: Δεύτερος τι τάξει ανώτερος αξιωματούχος , αρχηγός του ιππικού.

• Οι Γραµµατείς: Περιελάµβανε δύο τίτλους: τον γραµµατέα της Συµπολιτείας ο οποίος τηρούσε τα αρχεία της ομοσπονδίας, φρόντιζε για την “δημοσίευση” των ψηφισμάτων-νόμων, και τον γραµµατέα του Συνεδρίου.

• Το Συνέδριο – Βουλή: Η Βουλή των Αιτωλών υπήρξε ένας πολιτικός οργανισµός πολύ ευρύς και πολυµελής (πιθανόν περίπου 1000). Κάθε συµπολιτευόµενη πόλη αναλόγως του πληθυσµού ή της σπουδαιότητάς της αντιπροσωπευόταν και µε ανάλογο αριθµό βουλευτών στο Συνέδριο της Συµπολιτείας, οι οποίοι εκλέγονταν από τη συνέλευση της πόλης.

• Οι Απόκλητοι: Το πιθανότερο είναι αυτοί οι αξιωµατούχοι της Συµπολιτείας να ήταν µια εκλεκτή εκπροσώπηση της Αιτωλικής Βουλής-Συνεδρίου. Ήταν πρόσωπα αξιόλογα και µε µεγάλο κύρος.

• Ο Ταµίας: Ήταν ο διαχειριστής των δηµόσιων εσόδων και εξόδων.

• Οι Επιλέκταρχοι:Oι Eπιλέκταρχοι, ήταν οι επικεκαλής των διοικητικών διαμερισμάτων στα οποία ήταν χωρισμένη η Συμπολιτεία.

• Ο Βούλαρχος: Προσδιορίζει έναν άρχοντα, τον πρόεδρο της Βουλής. Ο αριθµός των οµόσπονδων Βούλαρχων ποικίλλει από έναν έως έξι.

• Οι Νοµογράφοι: Εκλεγµένοι άρχοντες από τη Συνέλευση του Αιτωλικού λαού, πραγµατικοί νοµοθέτες.

ΠΗΓΕΣ:

Αιτωλική Συμπολιτεία, Γεράσιμου Σ. Κατωπόδη, Εκδόσεις ΑΚΜΗ, 1977
Η Αιτωλική Συμπολιτεία: Ένα επιτυχημένο παράδειγμα ομοσπονδιακής οργάνωσης από την αρχαιότητα, Δρ. Μάριος – Εμμανουήλ Οικονόμου,Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧

Μελέαγρος, το βασιλόπουλο της Αιτωλίας

October 31, 2020, 12:42 pm

≫ Next: Η ανατίναξη της γέφυρας του Αχελώου....

≪ Previous: Αιτωλική Συμπολιτεία

Ο Μελέαγρος, Ο Καλυδώνιος Κάπρος και οι Μελεαγρίδες Όρνιθες.

Μελανόμορφο αγγείο,μέσα 6ου αι.π.Χ.,
Αρχαιολογικό μουσείο Φλωρεντίας

Στον καιρό των μύθων και των ηρώων, στην Καλυδώνα, πόλη της Αιτωλίας, ζούσε ο βασιλιάς Οινέας με την γυναίκα του την Αλθαία. Δυο από τα παιδιά τους ήταν ο Μελέαγρος και η Δηιάνειρα. Όταν γεννήθηκε ο γιος τους, ο Μελέαγρος, στις εφτά ημέρες οι Μοίρες ήρθαν να το μοιράνουν. Οι δυο πρώτες, η Κλωθώ και η Λάχεση, καλοτύχισαν το μωρό και είπαν ότι θα γινόταν όμορφο, ανδρείο και δυνατό. Η τρίτη όμως, η Άτροπος, προέβλεψε ότι η ζωή του θα τελειώσει, όταν το ξύλο, που έκαιγε στην εστία, θα καιγόταν. Η Αλθαία ακούγοντας την πρόβλεψη αυτή, έντρομη, έτρεξε κι άρπαξε το κούτσουρο απ’ την εστία, το έσβησε και το έκρυψε βαθιά στον πάτο ενός σεντουκιού, ώστε ποτέ κανένας να μην το βρει.

Οι τρείς μοίρες: Κλωθώ, Λάχεσις, Άτροπος

Τα χρόνια πέρασαν και όταν κάποιο καλοκαίρι ο βασιλιάς Οινέας προσφέροντας θυσίες στους θεούς ξέχασε την θεά Άρτεµη, την προστάτιδα της χώρας, η θεά θύµωσε και για να τον εκδικηθεί έστειλε εναντίον των Καλυδωνίων έναν πελώριο αγριογούρουνο, τον Καλυδώνιο Κάπρο, να καταστρέψει τα βασιλικά κτήµατα, να αφανίσει τα ζώα και να τροµοκρατήσει τους ανθρώπους. Το βασιλόπουλο, ο Μελέαγρος, ζήτησε βοήθεια απ'τις άλλες πολιτείες.Σύμφωνα με την παράδοση για το κυνήγι του Καλυδωνίου Κάπρου μαζεύτηκαν στην Καλυδώνα πολλοί γενναίοι άντρες, όπως ο Πηλέας- ο πατέρας του Αχιλλέα-, ο Άκαστος, ο Άδμητος, ο Ιάσονας, ο Μόψος, ο Πειρίθους, ο Κάστορας, ο Πολυδεύκης, ο Ιφικλής, ο γιος του Ιόλαος, ο Θησέας, ο Τελαμώνας και οι αδερφοί της µάνας του, Αλθαίας, Τοξέας και Πλέξιππος, γιοί τον βασιλιά Θέστιου απ'τη γειτονική Πλευρώνα, όπου ζούσαν οι Κουρήτες. Επίσης πήγε και µια γυναίκα, η Αταλάντη, την οποία ο πατέρας της όταν γεννήθηκε την είχε εγκαταλείψει στο βουνό, γιατί δεν ήταν αρσενικό παιδί. Εκείνη µεγάλωσε µε το γάλα µιας αρκούδας, ώσπου τη βρήκαν κάποιοι κυνηγοί και την ανέλαβαν. Η κοπέλα λοιπόν, που μεγάλωσε στα βουνά, έγινε άφταστη στο τρέξιμο, την πάλη και το σημάδι. Παρουσίαζε πολλές οµοιότητες µε την θεά του κυνηγιού, την Άρτεµη. Ο μύθος αυτός της θήρας του Καλυδωνίου Κάπρου, που συγκέντρωσε πολλούς ήρωες συμμετέχοντας στον άθλο, είχε πανελλήνια απήχηση, έγινε μάλιστα θέμα των επικών και τραγικών ποιητών (ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης συνέθεσαν τραγωδίες με τίτλο «Μελέαγρος»).

Πολλοί ήρωες από αυτούς έπεσαν νεκροί από τον κάπρο µέχρι που η Αταλάντη χτύπησε µε επιτυχία το άγριο ζώο στην πλάτη και το πλήγωσε. Τότε ο Μελέαγρος κατόρθωσε να το σκοτώσει. Νιώθοντας δυνατή αγάπη για την Αταλάντη της χάρισε το δέρµα και το κεφάλι του κάπρου και αυτή τα αφιέρωσε στο ναό της Αθηνάς. Οι άλλοι ήρωες αγανάκτησαν και θύµωσαν που το έπαθλο το πήρε µια γυναίκα. Πολύ αντέδρασε οι θείοι του Μελέαγρου µε τους οποίους µάλωσε ο Μελέαγρος. Αιτία αυτού του τσακωµού ήταν οι Καλυδώνιοι - Αιτωλοί και οι Πλευρώνιοι - Κουρήτες να φανατιστούν και να αρχίσουν να χτυπιούνται µεταξύ τους. Σ’ αυτή την σύγκρουση ο Μελέαγρος σκότωσε τους Τοξέα και Πλέξιππο, αδέλφια της μάνας του.

Μόλις η Αλθαία, η μητέρα του Μελέαγρου, έµαθε το φόνο των αδερφών της απ'το χέρι του γιου της, έπεσε στα γόνατα και µε µάτια πλημμυρισμένα από δάκρυα άρχισε γοερά να χτυπά τη γη µε τις παλάµες της και να επικαλείται τους θεούς του Κάτω Κόσµου, τον Άδη και την Περσεφόνη, να δώσουν θάνατο στον γιο της, τον Μελέαγρο. Τρέχει και βγάζει οργισμένη το κρυμμένο κούτσουρο απ’ το σεντούκι και το πετάει στη φωτιά!

Ο Μελέαγρος, φοβούμενος το αποτέλεσμα της μητρικής κατάρας, αποσύρθηκε από τη μάχη. Μάταια ικέτευαν τον Μελέαγρο να πολεμήσει για να σώσει την πόλη του. Ο ήρωας δεν άκουγε τις παρακλήσεις των γερόντων, των ιερέων, του πατέρα του και της μητέρας του (που είχε, εν τω μεταξύ, μετανοήσει). Τελικώς, ο εχθρός κυρίευσε και πυρπόλησε την Καλυδώνα και οι Κουρήτες ετοιμάζονταν να λεηλατήσουν το μέγαρο του Μελεάγρου. Τότε μόνο ο Μελέαγρος μεταπείσθηκε από τις ικεσίες της συζύγου του Κλεοπάτρας, πήρε τα όπλα του και έσωσε την πόλη, αλλά σκοτώθηκε στην μάχη, αφού η κατάρα της Αλθαίας είχε είχε ακουστεί στα βάθη του Άδη η αµείλικτη και το κούτσουρο είχε καεί τελείως.

Μελέαγρος και Καλυδώνιος κάπρος, πίνακας του Ρούμπενς, Μουσείο Getty

Η µητέρα του Μελέαγρου Αλθαία και η γυναίκα του Κλεοπάτρα µετά το θάνατο του γιου και συζύγου απ'τη λύπη τους κρεµάστηκαν, ενώ οι αδερφές του απαρηγόρητες θρηνούσαν και µοιρολογούσαν πάνω στον τάφο το θάνατο του. Συµπονώντας τις αδερφές του, η Άρτεµις τις µεταµόρφωσε στα οµώνυµα µυθολογικά πουλιά, τις µελεαγρίδες όρνιθες και τις οδήγησε στο νησί της, τη Λέρο.

~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

↧